Monday, February 28, 2000

თენგო თოფურიძე: პირველ რიგში ქუთაისელი მწერლები არ ვჭირდებით... ქუთაისს

პიროვნებას, რომელიც დღეს თქვენს წინაშე წარსდგება, ძალიან უყვარს როკ-მუსიკა, რაც ჩვენს „სტენდზე“ მოხვედრილ ადამიანებს აერთიანებთ. მას ძალიან მოსწონს: Pink Floyd, Led Zeppelin, Deep Purple, Dio, Аквариум, Наутилус Помпилиус, „აუტსაიდერი“ და სხვა. მიუხედავად ამისა, ის არ არის მუსიკოსი. დაბადებულია 1970 წლის 26 აგვისტოს. ხასიათით მელანქოლიკია. დამთავრებული აქვს ქუთაისის პირველი საშუალო სკოლა, თსუ-ში ჟურნალისტიკის ფაკულტეტი. არის მწერალი, პოეტი (უფრო პოეტი, როგორც თავად ამბობს), მთარგმნელი – თარგმნის ჩინურ და რუსულ პოეზიას. იბეჭდება ისეთ ჟურნალებსა და გაზეთებში, როგორებიცაა: „განთიადი“, „ცისკარი“, „უქიმერიონი“, „ინტელექტი“, „მოწამეთა“, „ახალი ქუთაისი“. მუშაობდა „სპორტულ ქუთაისში“, „რეზონანსში“. უშვებს ქუთაისის ლიტერატურულ გაზეთ „ცაის“. ცაი სვანურ მითოლოგიაში ცის ღმერთია. სწორედ „ცაის“ წაკითხვა გახდა მიზეზი, გავსაუბრებოდი ჩემს ძველ მეგობარს, აღნიშნული გაზეთის რედაქტორს, ძალიან ნიჭიერ შემოქმედს და, უბრალოდ, კაცს, რომელსაც ლიტერატურა ძალიან, ძალიან უყვარს – თენგიზ თოფურიძეს.

* * *

– გაზეთი „ცაი“ იმიტომ გამოვეცით, რომ, ვატყობ, ქუთაისს დღეს ძალიან სჭირდება არატრადიციული სალიტერატურო გაზეთი. საჭიროა რაღაც ახალსიტყვიანი, რომელსაც ამბობს ჩვენი და წინა, ომგამოვლილი თაობა, რომელსაც ომის გამო არ ჰქონია ასპარეზი, – მოგეხსენებათ, 1989 წლის შემდეგ საქართველო დანგრეულია და ინგრევა. ეს 10 წელი კი მწერლობისთვის მთელი თაობაა, დაკარგული თაობა. ჩემი თაობა ცდილობს წინაში დაკარგულის კომპენსირებას. დღეს ვერ ვიტყვი, რომ სალიტერატურო ცხოვრება ძალიან აქტიურია. ჩანს, მწერლობა დღეს არავის სჭირდება და მწერალს არავითარი ყურადღება არ ექცევა. ისეთი დიდი ჟურნალი, „განთიადი“, განადგურების პირასაა მისული და როდის დაიხურება, არავინ იცის. ყველაფერი მკვდარია. ჩვენი გაზეთი არ არის მწერლობის გაცოცხლების მცდელობა. ეს არის მცირე წვლილი, რომ... აქა ვდგავართ და სხვაგვარად არ ძალგვიძს. ჩვენთან არ არსებობს მთარგმნელობითი სკოლა, რადგან თარგმანში ფულს არავინ იხდის, მითუმეტეს – ბეჭდვაც პრობლემაა. ვაკუუმის გარღვევა, ვთქვათ, „ცისკარში“, ან „ლიტერატურულ საქართველოში“ დაბეჭდვა, დიდ სირთულეებთანაა დაკავშირებული, რადგან საქართველო სავსეა მწერლებით, ოფიციალურად 500 მწერალია და არაოფიციალურად კიდევ რამდენი – არავინ უწყის. რატომ უნდა წავიდეს თბილისში ქუთაისელი, როცა მას უნდა ჰქონდეს პირობები, აქვე იბეჭდებოდეს? 


ქუთაისი ყოველთვის იყო პლაცდარმი გინდ ფეხბურთში, გინდ მწერლობაში, გინდ მეცნიერებაში, გინდ მუსიკაში. ბევრი მათგანი ახლაც თბილისში ცხოვრობს. მე, მაგალითად, თბილისიდან აქეთ წამოვედი, რადგან თბილისი ძალიან დიდი ქალაქია და არ საჭიროებს ზედმეტად კიდევ ერთ მწერალს. მე ვფიქრობ, რომ ქუთაისში უფრო მეტი გაუხარჯველი ინტელექტუალური მარაგია, ვიდრე თბილისში. თბილისი, მაგ მხრივ, უფრო გართობისა და სიმსუბუქის ქალაქია. სამწუხაროდ, ჩემი თაობისა და პლეადის ხალხს ჩემს ირგვლივ ვერ ვხედავ. მხოლოდ მირიან ებანოიძეა ჩემი ტოლი და ისიც უფრო ფილოსოფოსია. 70-იანელები და 80-იანელები უფრო ბევრნი არიან, – 15-მდე ძალიან სერიოზული პოეტი და მწერალია. კარგია, თუკი გაქვს ფართო წრე, სადაც ყველა რაღაცას აკეთებს, წერს, გიკითხავს, შენც უკითხავ და შემოქმედებითი განწყობა იქმნება. პოეზიის მადლი უბრალო მსმენელზეც კი ვრცელდება, უქმნის განწყობას. 

შემოქმედი ძალიან ფრთხილად უნდა დადიოდეს საკუთარ ეგოსა და საზოგადოებრივ სახეს შორის. ის სივიწროვე, რაც შენს აურაში ტრიალებს, საკმარისი არაა იმისთვის, რომ იყო შემოქმედი. ამისთვის შენ საზოგადოება, არეალი გჭირდება. ზიარი ჭურჭელივით შენ და საზოგადოება უნდა იზიარებდეთ რაღაც აზრებს, კონცეფციებს, რათა ეს ყველაფერი მოიხარშოს და შემოქმედების ნიმუშად იქცეს.

– შენი გაზეთის კითხვისას ერთი კითხვა გამიჩნდა. ხომ არ ნიშნავს საკუთარ წვენში ხარშვას ის, რომ ამ გაზეთის ძირითადი მასპინძლები თქვენივე ნაწარმოებებს აქვეყნებთ და ამავე დროს თქვენვე აკრიტიკებთ ერთმანეთს?

– ჩვენი ინფორმაცია თბილისამდეც არ მიჟონავს. წარმოიდგინე მთელი ბაკქანალია, რათა ჯერ დაბეჭდო, მერე – ტრანსპორტირება ამ გაზეთებისა, ჩატანა, დარიგება და თუნდაც ზესტაფონში გააცნო მკითხველებს! თბილისი კიდევ ახერხებს ჟურნალ-გაზეთების მოწოდებას, ჩვენ კი ვერ ვახერხებთ, ამიტომ, ერთმანეთს თავადვე ვაკრიტიკებთ. ეს, ვფიქრობ, საკუთარ წვენში ხარშვას არ ნიშნავს. წრე და გარემო ერთია, პიროვნებები – სხვადასხვა. მე ყოველთვის მოვითხოვ ხოლმე, ჩემი ნაწერი რაც შეიძლება მკაცრად, დიდი მათრახით გაკრიტიკდეს. მწერალი მხოლოდ კრიტიკის ქარ-ცეცხლში ყალიბდება. მარტოოდენ ქება არაფერს არ მოგვცემს სიზარმაცისა და გაზულუქების გარდა. კრიტიკის შედეგად კი ყოველთვის მობილიზებული ხარ.

Monday, February 7, 2000

წითელთათმანიანი და წითელქოლგიანი თეთრი გოგონას შეხედულებანი

ჩვენს ქალაქში იყო დრო, როდესაც არსებობდა ერთი როკ-ტუსოვკა, მაშინ სატელევიზიო ეთერში პროგრამა „კედელი“ გადიოდა, ყალიბდებოდა „ნიღბების კლუბის“ (ერთგვარი როკ-კლუბი) პირველ წევრთა ბირთვი. ისინი ყოველი თვის 8 რიცხვში გეგმავდნენ აქციებს ხან ქუჩაში, ხან ნანგრევებში, ხანაც – შენობებში (არა დარბაზებში)... 

ამ როკ-ტუსოვკას ამშვენებდა ერთადერთი ალტერნატიული (არ იფიქროთ მუსიკალურ მიმდინარეობაზე) მომღერალი გოგონა, რომელიც ქუჩაში ყოველთვის თავისი განუყრელი ვიოლინოთი დაჰქროდა. ის მონაწილეობდა ამ აქციებში, მიჰყავდა „კედელის“ პროგრამები, სწავლობდა, მღეროდა სცენაზე, მოკლედ რომ ვთქვათ, სისხლსავსე ცხოვრებით ცხოვრობდა. ცხოვრების ამ მონაკვეთს ახლა ის განვლილ ეტაპს ეძახის. დღესაც, ჩვენი სტუმარი, მომხიბლავი ქერა გოგონა ლელა ლომთაძე საინტერესო ცხოვრებით ცხოვრობს, უკიდურეს შემთხვევაში ეს ასე ჩანს. ის შესანიშნავი მუსიკოსი და ამავე დროს, ლადო მესხიშვილის სახელობის სახელმწიფო დრამატული აკადემიური თეატრის მსახიობია. 

წინამდებარე საუბარი ჩავიწერეთ თებერვლის ძალიან ცივ, წვიმიან და გათოშილ დღეს. ჩემი რესპონდენტი თეთრი ტანისამოსსა და წითელ თათმანებში იყო გამოწყობილი. შეხვედრაზე მოსულს ხელთ სისხლისფერი ქოლგა ეპყრა.

– ლელა ლომთაძის აზრით, ვინ არის ლელა ლომთაძე? 

– პირველ რიგში ადამიანი, რომელიც ამ ქვეყანას მოევლინა, რათა საკუთარი საქმე აკეთოს.

– როგორ აჯერებ ერთმანეთთან მსახიობობასა და მუსიკოსობას? 

– მამაჩემი, გიორგი ლომთაძე, არის მომღერალი, მუსიკოსი და მსახიობი, ამიტომ, ბავშვობიდან ასეთ გარემოში ვიზრდებოდი. მსახიობობა ჩემთვის უცხო არაა, რა თქმა უნდა, ამაში ჩემს გენებსაც წვლილი მიუძღვის. ძალიან საინტერესოა თეატრისა და მუსიკის სინთეზი. იმ ორივე პროფესიაში თავს თავისუფლად ვგრძნობ და ორივევე სიამოვნებას მანიჭებს. 

დღეისათვის არც ერთი მუსიკოსი თეატრის ელემენტების გარეშე სცენაზე არ გამოდის. ისინი ტრანსფორმაციულ შოუებს აწყობენ. კარგია, როდესაც შენს სრულყოფას უკან რაღაც შოუ მიმდინარეობს. ეს ასეც უნდა იყოს. 

მეც მაქვს რაღაც პროექტები და ჩანაფიქრები, რომელთა განხორციელებაც უსახსრობის გამო ვერ ხერხდება.

– დასავლეთისკენ თუ გიჭირავს თვალი? 

– დასავლეთიდან მხოლოდ ინფორმაციას ვიღებ. იქ რომ წახვიდე, იქაურებთან კონკურენციის უნარი უნდა გქონდეს, თორემ მათ ვერაფრით გააოცებ, თუ არა შენი ეროვნულობით. თუნდაც ზანგებს შენი რეპითა და სოულით ვერ გააკვირვებ, მაგრამ თანამედროვე მუსიკას მორგებული ქართული ელემენტებით უფრო დააინტერესებ.

– ლელა, რა მოგცა შენ როკ-ტუსოვკამ და როკ-მუსიკამ საერთოდ?