ქართული ალტერნატიული მუსიკის ისტორია (ნაწილი I)

(1940-იანი და 1950-იანი წლები)

საბჭოთა საქართველოში, ისევე როგორც მთელს სსრკ-ში, არსებობდა თანამედროვე მუსიკის შესრულების სტანდარტი, რომელსაც ვერავინ გადაუხვევდა. წინააღმდეგ შემთხვევაში მუსიკოსს შესაძლოა ციხეშიც კი ამოეყო თავი. ამავე დროს, ხელისუფლებას მკაცრად ჰყავდა შერჩეული ის უცხოელი მუსიკოსები, რომელთა არა მარტო კონცერტი იკრძალებოდა ქვეყნის ტერიტორიაზე, არამედ მათი ფირფიტების შემოტანაც კონტრაბანდასთან იყო გათანაბრებული. კომუნისტი იდეოლოგების აზრით, თუნდაც როკი ხელს უშლიდა კომუნიზმის მშენებლობას, რადგან ეს მუსიკა თავისი სულისკვეთებით „დამპალი იმპერიალიზმის“ იდეების პროპაგანდას წარმოადგენდა და სოციალისტური საზოგადოებისთვის აბსოლუტურად უცხო უნდა ყოფილიყო.

სსრკ-ის ხელისუფლება ქვეყანაში ნებადართულ მუსიკას და ადგილობრივ შემსრულებლებს ე.წ. ფილარმონიის საშუალებით აკონტროლებდა. ამ უკანასკნელის „ვიზის“ გარეშე ვერც ერთი მუსიკოსი დიდ სცენაზე ვერ მოხვდებოდა. ფინანსურ მხარეებსაც სპეცორგარნიზაციები აკონტროლებდნენ. უცხოეთში გასტროლებიდან შემოსავლის 90 – 95 პროცენტი „გოსკონცერტს“ მიჰქონდა.

საბჭოთა კავშირში ალტერნატიული მუსიკის გაჩენის წინაპირობა მაინც საზოგადოებამ, მელომანებმა შექმნეს. მიუხედავად იმისა, რომ არალეგალურად შემოსული აკრძალული მუსიკალური პროდუქცია ძალზე ვიწრო წრეებში ვრცელდებოდა, მსმენელს ზოგადი წარმოდგენა მაინც ჰქონდა. უცხოური ფირფიტები და ჩანაწერები „კაპიტალისტური“ ქვეყნებიდან ძირითადად, სპორტსმენებს, მეზღვაურებს და მსახიობებს ჩამოჰქონდათ, რომელთაც მელომანები საკმაოდ ძვირად იძენდნენ.

1950-იან წლებში საქართველოში „შემოიპარა“ ჯაზი, რომელიც სოციალისტური იდეოლოგიისთვის, ასევე, მიუღებელი მუსიკა იყო. მთელ სსრკ-ში საოცრად პოპულარული გახდა თბილისის „გეპეის“ ჯაზ-კვარტეტი და ჯაზ-ორკესტრი, რომლის სტილი თითქოს 30-იანი და 40-იანი წლების გლენ მილერის ჟღერადობას ჩამოჰგავდა, თუმცა, საკმაოდ თვითმყოფადი გახლდათ და იგი მეტად ორიგინალურად ასრულებდა ქართველი კომპოზიტორების მუსიკას. მათ კონცერტებზე იმდენი ხალხი იკრიბებოდა, რომ სიტუაციის გასაკონტროლებლად ცხენოსან მილიციას იძახებდნენ.

ქართულ ალტერნატიულ მუსიკაზე გავლენა მოახდინა როგორც ფოლკლორმა, ისე ქალაქურმა მუსიკამაც, რომელიც მე-20 საუკუნის დასაწყისში ქუთაისიდან იღებს სათავეს და მისი გამორჩეულად პოპულარული წარმომადგენლებიც ამ ქალაქიდან არიან. დებმა იშხნელებმა 40-იან და 50-იან წლებში თანამედროვე ქართული მუსიკის მთელი ეპოქა შექმნეს.

(გაგრძელება შემდეგ ნომერში)

ჟურნალი „თბილისი Out“ #17, თებერვალი, 2012 წელი