Monday, September 24, 2001

ფრედი პაიანი: „საქართველოს ტერიტორია შვეიცარიული ყველივითაა დაჭრილი“

„შუქი მოვიდა“ მღერის ჟიგულის კაცზე, ხაჭაპურზე, უშუქობაზე, მაგრამ საქართველოზე არ ღადაობს

ქართულ-ფრანგული ჯგუფის „შუქი მოვიდას“ ქართულ სცენაზე გამოჩენას ხალხი არაერთგვაროვნად შეხვდა. ცოცხალი სატელევიზიო გამოსვლის შემდეგ ჯგუფის ფრანგი ფრონტმენის, ფრედი პაიანის მიერ ქართულ ენაზე შესრულებულმა სიმღერებმა ბევრი მსმენელი გააღიზიანა. მსმენელის გაღიზიანების მიზეზი „შუქი მოვიდას“ სოციალურ თემებზე დაწერილი ტექსტები გახდა, რომელიც მსუბუქი იუმორით ასახავს დღევანდელი ქართველების ყოფა-ცხოვრებას. ზოგიერთმა ეს უწყინარი სიმღერები რატომღაც ქართველი ხალხის შეურაცხყოფად აღიქვა.



















როგორც ჩანს, მასაში სერიოზულად დამკვიდრდა სტერეოტიპი, რომ სიმღერა აუცილებლად სიყვარულზე, მონატრებაზე, განშორებაზე და დაბრუნებაზე უნდა იყოს. სოციალურ თემებზე დაწერილი სიმღერები კი იმავე სოციალურ გარემოში მცხოვრებ ხალხს რატომღაც ეუცხოება. თავად ფრედის მიაჩნია, რომ „შუქი მოვიდა“ არ მღერის რაღაც პრობლემატურ სიმღერებს. მისი აზრით, ეს სიმღერები უბრალოდ საქართველოს ერთგვარი სურათია, რომელსაც თითოეული ქართველი ყოველდღიურად უყურებს.

Tuesday, September 11, 2001

მიტროპოლიტი კალისტრატე – „დედაქალაქ ქუთაისის (პალიასტომის) ღვთისმშობლის ხატით“ დავით აღმაშენებელმა დიდგორში გამარჯვება იზეიმა

„ახლა ეს ხატი ურწმუნოს, გველეშაპს ჰყავს დაპატიმრებული“

ქართულ ეკლესიასა და მუზეუმს შორის გრძელდება პოლემიკა საკითხზე, დაუბრუნდეს თუ არა საპატრიარქოს საეკლესიო სიწმინდეები, რომლებიც დღეს მუზეუმებში ინახება. მიმდინარე წლის 27 აგვისტოს ქუთაისის ისტორიულ–ეთნოგრაფიული მუზეუმის საცავიდან მუზეუმის ხელმძღვანელობასთან შეთანხმებით, ამოაბრძანეს „დედაქალაქ ქუთაისის (პალიასტომის) ღვთისმშობლის ხატი“, რომელიც ათიათასობით მორწმუნემ ბაგრატის ტაძარში დაასვენა. სავარაუდოდ, ხატი 900 წლისაა და მაშინ შეიქმნა, როცა ქუთაისი გაერთიანებული საქართველოს დედაქალაქი იყო. ქუთათელ–გაენათელი მიტროპოლიტის, კალისტრატეს თქმით, პარაკლისის გადახდის შემდგომ ხატი გაბრწყინდა. მეორე დღეს ხატი ისევ მუზეუმს დაუბრუნდა.

მიხეილ ნიკოლეიშვილი (ქუთაისის ისტორიულ–ეთნოგრაფიული მუზეუმის დირექტორი): „ეს ხატი საცავიდან გუბერნატორის თხოვნით საჩვენებლად გამოვიტანეთ. ეს აღარ განმეორდება. ხატის გამოტანა მარიამობის დღესასწაულთან დაკავშირებით მოხდა, რომელსაც გარკვეული მიზანი ჰქონდა. ბაგრატის ტაძარი საქართველოს ერთიანობის სიმბოლოა და ეს ხატი მასთან არის დაკავშირებული.

რა თქმა უნდა, ეკლესია ამ ხატის ბატონ–პატრონია, მაგრამ, როდესაც ხატი ისტორიის საკუთრება ხდება, მისი ადგილი მუზეუმშია. ზოგი ტყუილად ფიქრობს ხატების უკან დაბრუნებაზე. ახლა რომ ეკლესიები შენდება, ოსტატებმა ახალი ხატები უნდა შეჭედონ, დახატონ და მიიტანონ ტაძრებში. რაც მუზეუმშია – ისტორიის საკუთრებაა. მათ 2 000–3 000 წელს უნდა გაძლონ. მათზე ოდნავი შერხევაც კი ცუდად მოქმედებს. მათ სპეციალურ პირობებში ვინახავთ, სადაც საიმედოდ არიან დაცული. ეკლესიაში კი ასეთი პირობების შექმნა შეუძლებელია.

სვანეთის ერთ–ერთი ეკლესიის იღუმენი ამბობდა: „ვინც ჩემს შემდეგ ამ ეკლესიის იღუმენი იყოს, კვამლისაგან დაიცავ, ფერი არა დააკლდესო“. ჩვენს ეკლესიებში სანთლებისგან კვამლი დგას. ეს ტემპერატურა ფრესკებსაც აზიანებს. ეს ხატი ხელოვნების ნიმუშია“.

Monday, September 10, 2001

ქუთაისმა ფუნქცია დაკარგა და უკვე ქუთაისლობაც იკარგება

საქართველოს ინტელექტკლუბის კაპიტანი, ფსიქიატრი ლაშა კილაძე – „საქართველოში ზომბირება მიმდინარეობს“

-------------------
მოკლე დოსიე
-------------------
საქართველოს ინტელექტკლუბის ნაკრების კაპიტანი ლაშა კილაძე დაიბადა 1972 წლის 27 ოქტომბერს, ქუთაისში. 1995 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი. ფსიქიატრია. არის ქუთაისის ინტელექტკლუბის პრეზიდენტი და გაეროს სკოლის ფსიქოლოგი. ლექციებს კითხულობს ქუთაისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. უყვარს მუსიკა, სპორტი და „კავეენი“.
---------------------------------------------------------------------

– ლაშა, შენი აზრით, როგორი მდგომარეობაა დღეს კულტურული ტრადიციებით ისეთ მდიდარ ქალაქში, როგორიც ქუთაისია?

– უფროსი ალექსანდრე დიუმა თავის ნაშრომში ქუთაისის შესახებ აღნიშნავდა, – ქალაქი პატარა, ჭუჭყიანი, ვიწრო ქუჩებით არის სავსე, მაგრამ გაოცებული ვარ, რომ ამ ქალაქში ახალი პარიზული მოდა ორ კვირაში შემოდისო. ქუთაისი არასდროს ყოფილა მეგაპოლისი, მაგრამ ყოველთვის კულტურული ცენტრი იყო, თანაც არა პირველობის პრეტენზიით. ეს ქუთაისელთა გენეტიკაში იყო ჩადებული და, თავად ქუთაისლობა, კულტურას ნიშნავდა.

დღეს კი, ქუთაისელი ღრმა პროვინციალის სინონიმია. ეს, რა თქმა უნდა, ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებზეა დამოკიდებული, რადგან თავად საქართველო, რაღაც ბარბადოსის პროვინციად გადაიქცა. ქალაქს ამ პირობებშიც შეუძლია საკუთარი სახე არ დაკარგოს, მაგრამ ინტელექტისა და კულტურის დონე ქუთაისში საშინელ დონეზეა. ძირძველი ქუთაისლები აქედან წავიდნენ და ამ ქალაქში სოციალისტური ფეოდალიზმი ჩამოყალიბდა. ქალაქში არ არის ფული, არ ტრიალებს სული, ის, ფაქტობრივად, მკვდარია. სამარცხვინოა, რაც ჩვენს თეატრში ხდება. თეატრის ყველა სერიოზული დადგმა გროტესკს წააგავს და სპექტაკლები „კავეენის“ სტილში იდგმება. სამარცხვინოა, რომ ქალაქში არ არსებობს კინოთეატრი, რადგან ერთში ქელეხები და ქორწილები იმართება, მეორე დაინგრა, მესამეში კი, რა ხდება, კაცმა არ იცის.
 

Wednesday, September 5, 2001

უძველესი ქართული საგალობლების ნოტებში კომუნისტები სისხლიან ხორცს ახვევდნენ

ბაზარში ნაპოვნი საგალობლები იღუმენმა ექვთიმემ გადაათეთრა და მიწაში ჩაფლა

შეიძლება ბევრმა არ იცის, რომ უცნობილესი ქართული საგალობლები "წმინდაო ღმერთო", "უფლის ლოცვა" და სხვა მცირე საგალობლები შექმნილია სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქის, ილია II-ის მიერ, ანუ ძველ კანონიკურ ტექსტზე (ლოცვაზე) უწმინდესმა და უნეტარესმა, ძველი ქართულით რომ ვთქვათ – მუსიკა დაადო. ეს საგალობლები პატრიარქს წლების უკან შეუქმნია.

თანამედროვე თუ უძველესი ქართული საგალობლებით დაინტერესებული "ახალი ვერსია" შეხვდა და ესაუბრა საპატრიარქოს გუნდის რეგენტს სვიმონ ჯანგულაშვილს. გვსურდა ამავე გვერდზე პატრიარქის მიერ მუსიკადადებული საგალობლების ნოტებიც მოგვეთავსებინა, მაგრამ თავად კათალიკოსმა ეს არ ისურვა. საპატრიარქოს გუნდის რეგენტმა უწმინდესის ეს გადაწყვეტილება მისი თავმდაბლობით ახსნა.

სვიმონ ჯანგულაშვილმა ჩვენთან უძველესი და თანამედროვე ქართული საგალობლების შესახებ ისაუბრა.

– ვინ წერს თანამედროვე ქართულ საგალობლებს?

– საეკლესიო გალობა, ხატწერა თუ არქიტექტურა არ არის ხელოვნება – ამ სიტყვის მკაცრი და ვიწრო გაგებით. ეს არის ღვთისმეტყველება, რომელსაც თავისი სფეციფიკა აქვს. როგორც ყველა არქიტექტორს არ შეუძლია მართლმადიდებლური ტაძრის დაპროექტება და ყველა მხატვარს არ შეუძლია შექმნას ხატი (ამ ცნების ნამდვილი გაგებით), ასევე არ შეუძლია ყველა კომპოზიტორს საგალობლის დაწერა, თუნდაც ის დიდი ოსტატი იყოს, რადგან მისი ნაწარმოები შეიძლება რელიგიური მუსიკა და არა გალობა აღმოჩნდეს.

საგალობელს თავისი კანონიკა აქვს. გალობა პირდაპირ უნდა ხსნიდეს ტექსტის სიღრმეს, სულიერებას და ის უფრო კარგად უნდა გადმოსცემდეს სიტყვის აზრს, მადლს. ძველი ქართული გალობა ამის საოცარი მაგალითია. სასიხარულო და დასაფასებელია, რომ ჩვენი კომპოზიტორები წერენ საგალობლებს, მაგრამ ქართულ გალობას სულ სხვა სპეციფიკა აქვს და მისი დაწერისას კანონიკას უნდა იცნობდე.

Tuesday, September 4, 2001

ნიაზმა აღმოაჩინა, რომ როიალი ოკეანესავითაა

პრინციპი, რომელიც მას არ მოსწონს: „მართალია, მე სხვაც მიყვარს, მაგრამ მთავარი მაინც მე ვარ“

როგორც ჩანს, ციფრი „3“ ნიაზ დიასამიძის ცხოვრებაში თვალშისაცემად ფიგურირებს. „33ა“–ს ფრონტმენი 1973 წლის 13 ივლისსაა დაბადებული, ხოლო, როდესაც ნიაზის „მი–ფა–სის“ ოფისში შევხვდი, აღმოჩნდა, რომ შენობის მე–3 სართულზე 333–ე ნომერში ვიმყოფებოდით. თავად ნიაზიც აღნიშნავს, რომ როდესაც ქუჩაში საგნებს უნებლიედ აკვირდება და როდესაც ფულს იხდის, ციფრი 3 თითქმის ყოველთვის ფიგურირებს. ნიაზი იხსენებს, რომ სკოლაში „ოროსანი“ იყო, მაგრამ სამიანზე ჩალიჩობდა.

მომღერლისთვის თავისუფალი დრო მუშაობა და გართობაა, რომელშიც მთლიანად იხარჯება. „ყველაფრიდან გამომდინარე, ნებისმიერ სიტუაციაში ჩემი ტვინი მუშაობს. შესაძლოა იმდენს ვერ ვაკეთებ, რასაც ვფიქრობ, მაგრამ რაღაც ნაწილის რეალიზებას ვახერხებ“, – ამბობს ნიაზი.

მოგზაურობა მისი მთავარი მუზაა. თურმე თბილისიდან გასვლა, მოგზაურობა ტვინს მაგრად ხსნის და ადამიანს ფიქრში ეხმარება. მომღერლის ფრანგი ბებია და ბიძა პარიზში ცხოვრობენ, ისიც ბავშვობისას არდადეგებზე ხშირად ჩადიოდა პარიზში. დღეს კი ნიაზი ფრანგულ სოფლებში მოგზაურობაზე ოცნებობს, სადაც, მისი შეხედულებით, უდიდესი კულტურაა და მას უნდა შეეხო. თუმცა მუსიკოსს არასოდეს უფიქრია საფრანგეთში დარჩენაზე. მას მიაჩნია, რომ მთლიანობაში, იქაც კარგია და აქაც.

„33ა“–ს ახალი ალბომი „გზა“ სავარაუდოდ, ოქტომბერში გამოვა. ნიაზის აზრით, სიმღერების კონსტრუქცია, წინა ალბომებთან შედარებით, უფრო გამჭვირვალე იქნება. მასში აჟღერდება როიალიც. ჯგუფის ფრონტმენი გულახდილად აღნიშნავს, რომ მუსიკაში ჩაღრმავებისას ყველაზე მეტად როიალთან ისიამოვნა.

მას მიაჩნია, რომ გიტარა უფრო რიტმის დამჭერი, ზურგი, დამხმარე ინსტრუმენტია, ხოლო როიალი ოკეანესავითაა. მიუხედავად იმისა, რომ გიტარაც მაგრად უყვარს, ამჩნევს, როიალს მეტი შესაძლებლობები აქვს და უფრო მუსიკალურია. ალბომში სიმღერები აჟღერდება როგორც ქართულ, ასევე ფრანგულ ენაზეც. ერთ ასეთ ფრანგულ–ქართულ სიმღერას შეასრულებენ თავად ნიაზ დიასამიძე, ნინო ქათამაძე („ინსაითი“) და რობი კუხიანიძე („აუტსაიდერი“). მისი აზრით, ეს სიმღერა ძალიან მაგარი გამოვა.

ბლიც–ინტერვიუ

– ნიაზ, როგორ მოქმედებს შენს შემოქმედებაზე საქართველოში მიმდინარე სოციალურ–პოლიტიკური მოვლენები?

– ჩემს შემოქმედებაშიც, ალბათ, იგივე პროცესები მიმდინარეობს. ჩემს პირად განცდებზე მოქმედებს ისიც, რაც საკუთარ თავში ან ოჯახში ხდება და ძალიან დიდი პროცენტი აქ მიმდინარე მოვლენებისა განაპირობებს იმას, რასაც ვაკეთებ. ეს მოვლენები, რა თქმა უნდა, ჩემს ყოველდღიური ცხოვრების სტილზეც მოქმედებს, მაგრამ მიზანს ვერ შემაცვლევინებს, რადგან ჩემი ცხოვრების რიტმი მაქვს.

– რას გულისხმობ მიზანში?

– მიზანში ერთობის მიღწევას ვგულისხმობ, ანუ ადამიანების პრინციპების, გაგების ერთობაზე ვლაპარაკობ. შესაძლოა შენ ყვითელი ფერი გიყვარს და მე – მწვანე. მაგრამ ადამიანებს რაღაც საერთო ფასეულობა უნდა გვქონდეს. ეს არ არის რაღაც რეჟიმი, რომ ყველა გაწითლდეს. ეს უფრო შინაგანი გვერდში დგომა, ერთობაა.

– ხომ არ გგონია, რომ საქართველოში ფასეულობები იკარგება?

– მე მგონი ფასეულობები საერთოდ დედამიწაზე იკარგება. მთელ მსოფლიოსთან შედარებით, ჩვენთან კიდევ უფრო დალაგებული სიტუაციაა, მაგრამ დღეს ჩვენც იგივე ხაზს მივყვებით, რადგან ბლომად მოხდა იმედების გაცრუება, ნდობის დაკარგვა. ამის შედეგად საკუთარ თავში ჩაკეტვის ტენდენცია გაჩნდა, ანუ ამოქმედდა პრინციპი: „მართალია, მე სხვაც მიყვარს, მაგრამ მთავარი მაინც მე ვარ“.

– რამდენად ეხება ეს შოუ-ბიზნესს?

– ბოლომდე. ვიღაცაზე ცუდის თქმაც არ არის სწორი, რადგან ის, ასე თუ ისე, მაინც შრომობს. როდესაც ბოლოდროინდელი სიმღერების ტექსტებს ვუსმენ, მგონია, რომ ყველა მათგანს ერთი ბეჭედი აქვს დარტყმული. მართალია, ბეჭდის დარტყმასაც შრომა უნდა (ბეჭედი ხელით უნდა აწიო, მელნიან ბალუშში ჩააწო და მერე დაარტყა), მაგრამ ეს ხომ შინაგანად ძალზედ ზედაპირულია. ეს სიმღერები ძალიან იაფფასიანია. უფრო ადვილი ბიზნესია. ერთ კლიშეზეა ყველაფერი აწყობილი. მინი-დისკმა კომპაქტ-დისკისგან განსხვავებით, ერთგვარი რევოლუცია მოახდინა. დღეს ყველაფერი ჩვენს შოუ–ბიზნესში ამ მინი-დისკზეა აგებული. ჩადებ პლეერში და მორჩა, შეგიძლია მხოლოდ პირი დააღო.

– ნიაზ, რას ნიშნავს შენთვის სამშობლო?

– სამშობლო ჩემთვის ძალიან ბევრს ნიშნავს. პირველ რიგში, ეს ხალხია, დანარჩენი, ის პეიზაჟებია, რომელიც გიყვარს, რადგან შეჩვეული ხარ. როგორც საკუთარი ხელებია შენი, ისევე შენია შენი ქუჩაც. მთავარი კი მაინც ხალხია. როგორი ხალხიც ცხოვრობს, ისეთივე სამშობლო გაქვს.

– გავიგე შენ და „აუტსაიდერელი“ რობი კუხიანიძე ველოსიპედებით აპირებთ ბათუმში ჩასვლას...

– ეს რობერტას აზრია და არა ჩემი. მან დაიჩემა ველოსიპედებით წავიდეთო, მაგრამ ამისთვის ჩვენ ჯერ მზად არა ვართ. ამაზე ერთ ჟურნალისტს ველაპარაკეთ, ისიც ადგა და პირდაპირ დაბეჭდა, მიდიანო. არადა, ასე გადაწყვეტილად არაფერი გვითქვამს.

– ნიაზ, შენი აზრით, არასპორტსმენ მუსიკოსებს ლოთებს რატომ ეძახიან?

– ამქვეყნად ერთხელ იბადები და თუ მგრძნობიარე ადამიანი ხარ, ვარიანტი არ არსებობს, არ დალიო. მით უმეტეს, თუ ლექსს წერ, ე. ი. ტირილიც, სიცილიც და რაღაცის დანახვაც შეგიძლია. ალკოჰოლი და ასეთი რაღაცეები უბრალოდ გეხმარება, უფრო სწორად, გგონია, რომ გეხმარება. მერე ხვდები, რომ კი არ გეხმარება, უბრალოდ, შეეჩვიე და სვამ. ეს ილუზიაც არის და თან სიამოვნება. ისე კი, პატარა, ხუთკაციან კაი ქეიფს რა ჯობია?!

Monday, September 3, 2001

თავკომბალა

საქართველოში ბევრი არც თუ უსაფუძვლოდ ამტკიცებს, რომ ჩვენს ქვეყანაში დიდი სოციალური და სულიერი კრიზისია. ზოგიერთი იმასაც ამბობს, საზოგადოებაში ლიტერატურისადმი ინტერესი დაიკარგაო და მაგალითად მოჰყავს ის ას ათეულ ათასობით ბუკინისტური წიგნი, რომელიც გაჭირვებულ მოქალაქეებს ქუჩაში დასაყიდად გამოაქვთ. მიუხედავად ამისა, საქართველოში ნებისმიერი ლიტერატურისადმი ყურადღება არ იკლებს. მართალია ქუჩებში უამრავი იაფფასიანი შინაარსის რუსული თუ ქართული სასიყვარულო ისტორიები იყიდება, მაგრამ ბევრ შესანიშნავ წიგნსაც წააწყდებით და იმასაც ნახავთ, რომ მათ მკითხველი საკმაოდ მოზრდილი თანხით იძენს.

ჩვენში ლიტერატურა რომ უყვართ, ალბათ ზედმეტია საუბარი და ამაზე თუნდაც ა. წ. ივნისში ფილარმონიაში მოწყობილი წიგნის ბაზრობაც მეტყველებდა, სადაც საკმაოდ ბევრი წიგნი გაიყიდა. ამ ოთხდღიან ერთგვარ ფესტივალში 25-მდე გამომცემლობამ მიიღო მონაწილეობა და უამრავი ახალი წიგნის პრეზენტაციაც მოეწყო, რაც, რაღა თქმა უნდა, ძალიან სასიხარულოა.

საქართველოში ბოლო წლებში შექმნილი მრავალი საინტერესო გამომცემლობის მთავარი პრობლემა კი ისაა, რომ ახალი წიგნები მხოლოდ ლოკალურად ვრცელდება, რის შედეგადაც ირღვევა საერთო ქართული კულტურული სივრცე. აქედან გამომდინარე, თბილისელ მწერლებს მხოლოდ დედაქალაქში იცნობენ, ქუთაისელებს მხოლოდ ქუთაისში, ბათუმელებს – მხოლოდ ბათუმში და ა. შ. წიგნების მხოლოდ გამომცემელ ქალაქში გავრცელების გამო, ძირითადად, ახალგაზრდა მწერლები იჩაგრებიან.

სამწუხაროა, რომ მართლაც შესანიშნავ ქართველ მწერალს აკა მორჩილაძეს თითქმის არ იცნობენ თუნდაც ქუთაისში. აზრზე არ არიან, რომ ლაშა ბუღაძე არა მარტო ტელესერიალის "ძილის წინ" სცენარისტი, არამედ მრავალი პიესის, თუ მოთხრობის ავტორია. დათო ტურაშვილზე გადმოცემით იციან, რომ რაღაცას წერს, მაგრამ მისი წიგნები რეგიონების უმრავლესობაში თვალითაც კი არ უნახავს ვინმეს, ისივე, როგორც სხვა, ბევრი ნიჭიერი ავტორის ქმნილება.

იგივე ხდება დედაქალაქშიც (არ მინდა ძალიან არასასიამოვნო ასოციაციის სიტყვა "ცენტრი" ვიხმარო). აქ არ იციან, რა შემოქმედებითი პროცესებია რეგიონებში, რას წერენ, რას მღერიან, რას ხატავენ და ა. შ. ხშირად ამ საშინელი გაუცხოების შედეგად იქმნება შთაბეჭდილება, რომ რეგიონებში კულტურა მოკვდა. სწორედ, ამიტომ ჩემმა ერთმა ნიჭიერმა ქუთაისელმა მეგობარმა მწერალმა გულისტკივილით აღნიშნა – საქართველოში თუ გსურს შენს ნაწარმოებებს ხალხი გაეცნოს, აუცილებლად თბილისში უნდა იცხოვროო.

თბილისი კი მართლაც თავკომბალას დაემსგავსა, სადაც კულტურული ცხოვრება ავად თუ კარგად დუღს. მაგრამ ის, თუ რა ხდება მის ფარგლებს გარეთ, თითქმის უცნობია. მართალია თბილისში უკვე შესაძლებელია "აჭარის ტელევიზიის" ნახვა, მაგრამ იქ ან ბათუმელი "ბაბუ" ლაპარაკობს, ან "აღორძინების" მიერ მოწყობილი საესტრადო კონცერტია, ან რუსული თუ ამერიკული ფილმი, ან კიდევ აჭარის სიამაყეს – საბავშვო ოპერას გადმოსცემენ, სადაც ბავშვები ფონოგრამაზე, სინთეზატორებით გაორკესტრებულ იტალიურ ოპერებს მღერიან (ასლანის სიძე იტალიელია).

ზემოთ ნახსენებ საერთაშორისო წიგნის ბაზრობაზე მხოლოდ თბილისში არსებული გამომცემლობები იყო გამოფენილი. როდესაც ორგანიზატორებს ვკითხე, საქართველოს სხვა ქალაქების გამომცემლობები რატომ არ არის წარმოდგენილი-მეთქი, მიპასუხეს, რომ მათი თბილისში ჩამოყვანა ვერ მოხერხდა, რადგან ეს ფინანსურ ხარჯებთან იყო დაკავშირებული.

საოცარია, მაგრამ ბაზრობაზე, სადაც გამოფენილი იყო ინგლისური, რუსული, გერმანული და ირანული წიგნები, რატომღაც ვერ მოხერხდა სხვა ქართული ქალაქების გამომცემლობების თბილისში ჩამოყვანა. ეს იგივეა, რომ მოსკოვის წიგნის ბაზრობაზე ვერ ჩავიდეს, ვთქვათ, სანკტ-პეტერბურგის გამომცემლობები.

და საერთოდ, ხომ შეიძლება, ბაზრობა საქართველოს სხვა ქალაქშიც გაიმართოს?

დავუშვათ, რომ ქუთაისსა და ბათუმში საგამომცემლო საქმიანობა ჩამკვდარია, მაგრამ იქ ცხოვრობენ ახალგაზრდა, ნიჭიერი მწერლები, რომლებიც, მიუხედავად ყველაფრისა, მაინც წერენ და წიგნებს ზოგჯერ საკუთარი ხარჯებით გამოსცემენ. ამ წიგნებს კი წამკითხველი სჭირდება, თორემ ქართული მწერლობის ორგანიზმში ერთგვარი თრომბი წარმოიქმნება, რასაც ცალკეული ქალაქების შემოქმედების საკუთარ წვენში ხარშვა მოჰყვება.