Monday, December 19, 2005

ჰაზრათ ინაიათ ხანი – ბგერის მისტიციზმი

ჰაზრათ ინაიათ ხანი ინდოელი სუფია*, მისტიკოსი, ფილოსოფოსი, პოეტი და მუსიკოსი 1882 წელს ინდოეთის ქალაქ ბაროდაში დაიბადა. თავის დროზე მას მთელს ინდოეთში იცნობდნენ როგორც ვინაზე უბადლო დამკვრელსა და მომღერალს, რომელმაც ინდური კლასიკური მუსიკა ააღორძინა. ის პირველი იყო, ვინც მუსიკას სახელმძღვანელოთი ასწავლიდა. თვით სახელმძღვანელო მისი ბაბუის მიერ იყო შექმნილი, რომელმაც ინდური მუსიკისათვის ნოტების სისტემა გამოიგონა. 1910 წელს ჰაზრათ ინაიათ ხანი ჯერ ამერიკაში, შემდეგ კი პარიზში ინდური მუსიკის კონცერტების გასამართავად მიიწვიეს, სადაც მის მრავალრიცხოვან ნაცნობებს შორის კლოდ დებიუსიც იყო. კომპოზიტორს ინაიათ ხანმა რამდენიმე მელოდია აჩუქა, რომელთა მოსმენაც დებიუსის რამდენიმე სიმფონიურ ნაწარმოებში შეიძლება. 1913 წელს ის რუსეთში ჩავიდა, სადაც კომპოზიტორ სკრიაბინს დაუმეგობრდა და მასაც რამდენიმე მელოდია აჩუქა.

1914 წელს მან დაარსა მძლავრი მოძრაობა, რომელშიც სიყვარულის, ჰარმონიისა და მშვენიერების დროშის ქვეშ მისი სუფიზმის ძმები და დები გაერთიანდნენ. ამ მოძრაობის ძირითადი არსი იყო: სულიერი თავისუფლების მიღწევა, მთელი კაცობრიობის კეთილდღეობისათვის ფილოსოფიური საიდუმლოებების უნიკალური ახსნა და რელიგიური, ეზოთერული ცოდნის ფსევდო-რელიგიური ძალაუფლებისგან აბსოლუტური გათავისუფლება, სულიერებისადმი ახალი მიდგომების პოვნა, რომელსაც კასტური ან აღმსარებლური განსხვავება არ ექნებოდა. სუფიურ მემკვიდრეობას, რომელიც ჰაზრათ ინაიათ ხანმა მსოფლიოს დაუტოვა, სიყვარულის, ჰარმონიის და მშვენიერების კოსმიურ სიმფონიას ადარებენ. მას „მუსიკალური აღორძინების დილის ვარსკვლავი“ შეარქვეს. გარდაიცვალა 1927 წელს. დასაფლავებულია დელიში. მან 13-ტომიანი ლექსების, პიესების, რელიგიური, მისტიკური და ფილოსოფიური ნაწარმოებების მემკვიდრეობა დატოვა. მკითხველი მათში დღესაც იპოვის პასუხს იმ კითხვებზე, რომლებიც ადამიანებს ასე აღელვებს. „ბგერის მისტიციზმი“ მისი ერთ-ერთი ვრცელი ფილოსოფიურ-მისტიკური ნაშრომია, რომელიც 4 ნაწილისგან და 43 თავისგან შედგება. ამჯერად მხოლოდ 2 თავის თარგმანს გთავაზობთ.

Tuesday, March 1, 2005

ქეთი მელუა / Katie Melua

[ექსკლუზივი]

20 წლის ქეთი მელუა პირველი ქართველია, რომელსაც თამამად შეგვიძლია მსოფლიოს მასშტაბის პოპ-ვარსკვლავი ვუწოდოთ. თანამედროვე მუსიკის მექაში – ბრიტანეთში, მან თითქმის ყველა ჩარტის მწვერვალი დაიპყრო. ქეთის უსმენენ მთელს მსოფლიოში. მის მილიონობით თაყვანისმცემელს შორის ინგლისის დედოფალი ელიზაბეტ II გახლავთ. 2004 წლის იანვარ-თებერვალში, სახელგანთქმულ „ბილბორდის“ საუკეთესო 40-ეულში, მელუამ სუპერპოპულარული მომღერალი Dido რამდენიმე კვირით პირველი საფეხურიდან ჩამოაბრძანა და მისი ადგილი დაიკავა. BBC-ის ვებ-გვერდზე ახლახან გამოქვეყნდა 2004 წელს, ბრიტანეთში ყველაზე გაყიდვადი 100 ალბომის სია, რომელშიც ქეთის ალბომს „Call Off The Search“ საპატიო მე-5 ადგილი უჭირავს. მელუა წინ უსწრებს ისეთ შემსრულებლებს, როგორებიც არიან: ანასტეიშა, ნორა ჯონსი, „U2“, ემინემი, Franz Ferdinand, ჯორჯ მაიკლი, კაილი მინოუგი, ბრიტნი სპირსი, დაიდო, ფილ კოლინზი, როდ სტიუარტი, მორისეი და ა. შ.

ქეთი მელუა დაიბადა 1984 წლის 16 სექტემბერს ქუთაისში. ამის შემდეგ მელუების ოჯახი 1 წელი მოსკოვში ცხოვრობდა, საიდანაც ისევ საქართველოში – ბათუმში დაბრუნდა. მუსიკალური განათლების მისაღებად მშობლებმა ქეთის თბილისში ჩამოყვანა გადაწყვიტეს. 9 წლამდე, ანუ ბრიტანეთში წასვლამდე, იგი ბიძებთან იზრდებოდა, რომლებიც ორთოდოქსი როკერები იყვნენ და მთელი დღეების განმავლობაში მათთან ერთად „ქუინს“, „ბლექ საბატსა“, თუ „დიიფ ფარფლს“ უსმენდა. ერთ-ერთ ინტერვიუში ქეთიმ თქვა კიდეც, რომ მისი საყვარელი სიმღერებია „ქუინის“ „ბოჰემური რაფსოდია“ და „ლედ ზეპელინის“ „კიბე ზეცაში“. ქეთის თბილისელი ბიძა ზურა მელუა იხსენებს: „ქეთი მძიმე მუსიკის ატმოსფეროში იზრდებოდა. ვიდეოც გვაქვს, სადაც 7 წლის გრძელთმიანი ქეთი ჩემს საწოლზე დახტის, ხელში სათამაშო სინთეზატორი უჭირავს და მთელი ხმით მღერის ამერიკული ჰევი-მეტალ ჯგუფ „W.A.S.P.“-ის სიმღერას. ძალიან ცელქი იყო. საირმის გორაზე საცურაო აუზზე ფეხით ავდიოდით ხოლმე და ქუჩაში ნორმალურად არ დადიოდა. გზაში სულ ცეკვავდა და თავისთვის რაღაცას მღეროდა ხოლმე. მუსიკალურ სკოლაში ძალიან კარგად სწავლობდა. ქეთი მზეს მაგონებს. მასავით ანათებს. მისი გაბრაზება და ყვირილი არ მახსოვს. სულ იღიმება, იცინის, ძალიან კეთილია“.

Thursday, January 27, 2005

თანამედროვე ქუთაისური პროტესტი და ქართული ტალღა

ქართული სატელევიზიო მუსიკალური ეთერი სავსეა ქუთაისელი რეპერის „შავი პრინცის“ კლიპებით. მისი და სხვა რეპერების თითქმის ყველა კლიპში, რომელთა სცენარებიც ძალზედ ბანალურია და ერთმანეთს წააგავს, შესანიშნავი სხეულების მქონე, ნახევრად შიშველი გოგონები იწონებენ თავს. ქართველი რეპერები დაგრიალებენ „ფირმა“ მანქანებით, თამაშობენ კაზინოებსა და ისვენებენ საუნებში. „შავი პრინცი“ ასაკით ყველა ქართველ რეპერზე უფროსია, რაც ლოგიკურად იმაზე მიუთითებს, რომ საქართველოში „ეროვნული რეპის“ აკვანი „სავარდო და სამაისო“ ქუთაისში დაირწა. რატომ უნდა ჩასახულიყო საქართველოში ეს ამერიკული მეგაპოლისების ურბანისტული, ზანგური მუსიკა მაინცა და მაინც ქუთაისში?

თბილისში ჯერ კიდევ არსებობს სტერეოტიპი, თითქოს, ქუთაისელი ახალგაზრდები დღესაც ე. წ. „ქურდულ მენტალიტეტს“ ეტრფიან. მისაღებია თუ არა „შავი გაგება“ თანამედროვე რეპერისთვის? ქართული რეპი შეიძლება იყოს სექსი, კრიმინალი, ნარკოტიკები, მაგრამ იგი არანაირად არ ეხმაურება ტრადიციულ ქურდულ კანონებს. რეპერის „შავი გაგება“ უფრო ახლოს დგას ამერიკელ შავკანიანთა ქუჩურ, განგსტერულ ცხოვრებასთან. „შავი პრინცისა“ და სხვა ქუთაისელი რეპერების შემოქმედება ადრე უფრო აგრესიულობით გამოირჩეოდა და შეიძლება ითქვას, ანდერგრაუნდშიც კი იყო, თუმცა მაშინ „შავ პრინცს“ ცოტა თუ იცნობდა. ერთ დროს უკომპრომისო „ქუჩის ბიჭი“ და აგრესიული მუსიკოსი დაწყნარდა, დამშვიდდა და დღეს, უფრო მსუბუქ, მელოდიურ სიმღერებსაც ასრულებს. თუმცა, მოდით, ისევ ქუთაისს დავუბრუნდეთ. ზემოთ დასმულ კითხვაზე თავად „შავი პრინცი“ პასუხობს: „თანამედროვე მუსიკაში ყველაზე მეამბოხე მუსიკოსები სწორედ ამ ქალაქიდან არიან. ეს, ჩემის აზრით, ბუნებრივია. როდესაც ადამიანს ბევრი გაუსაძლისი პრობლემა გაქვს და რაღაცის შეცვლა გსურს, მაშინ უფრო მეტად აზროვნებ და უკვე გარკვევით ხვდები რა გინდა“.