მკვდარი სულების არდადეგები

© ლაშა გაბუნია

© თეო ხატიაშვილი

ფილმი „მკვდარი სულების არდადეგები“ 1990-იანი წლების მუსიკოს ლევან სვანიძეზე და მის ახლანდელ ყოველდღიურობაზე მოგვითხრობს. ჩემთვის და ჩემი მეგობრებისთვის ეს ფილმი თუნდაც იმითაა ძვირფასი, რომ ამ ათწლეულის ძალიან ბევრი მუსიკალური მოვლენის თვითმხილველი ვიყავით. ლევანს 1997 წლიდან ვიცნობ, როდესაც ის ჯგუფ „ამორალთან“ (დღეს ამ ჯგუფს „წერილი“ ჰქვია) ერთად ქუთაისში ჩვენს მიერ ორგანიზებულ კონცერტზე – „ნიღბების კლუბის“ პრეზენტაციაზე – ჩამოვიდა. მაშინ ქუთაისის ერთ-ერთ FM რადიოშიც ვმუშაობდი და „ამორალის“ სიმღერა „იცეკვე ჩემთან“ ჩემს მსმენელთა შორის ნამდვილი ჰიტი გახდა. 

კადრი ფილმიდან, ლევან სვანიძე

ფილმი „მკვდარი სულების არდადეგები“ (ეს სახელი მუსიკოსის ადრეულ ჯგუფს ერქვა) ლევანის დღევანდელ რეალობასთან მტკივნეულ შეჯახებებზეა, თუ რა რთულია მუსიკოსისთვის სამსახურის შოვნა, ოჯახის რჩენა და რაც მთავარია, საკუთარი ნიჭის რეალიზება.

 

* * *

„დაწუნებული“ ფოლდერი 

როგორც ფილმის რეჟისორი, კეკო ჭელიძე ყვება, მათ თავიდან ჩაფიქრებული ჰქონდათ, აესახათ პროცესი, რაც თავად ლევან სვანიძის სურვილის რეალიზებას მიჰყვებოდა – შეეკრიბა ძველი ბენდი და ჩაეტარებინა კონცერტი. გადაღებული მასალა ორ ფოლდერად იყო დახარისხებული: ერთში ფილმის მთავარი იდეის ამსახველი ეპიზოდები იყო მოთავსებული და მეორეში – რუტინული ყოველდღიურობის, რომელიც შესაძლოა მონტაჟის დროს გამოდგომოდათ, სახელწოდებით „არ ვარგა“.

ბენდი ვერ შეიკრიბა. ვერც კონცერტი ჩატარდა. ეს სანუკვარი სურვილი ისევე ჩაიშალა, როგორც ფილმის, ალბათ, ერთ-ერთ ყველაზე სევდიან ეპიზოდში, როდესაც „წერილის“ წევრები ლევანის გარეშე ატარებენ საღამოს; საღამოს, რომელსაც დიდი მღელვარებით ელოდა ლევანი, მაგრამ ვეღარ შეძლო მისვლა. არ ვიცი, იქნებ შეეშინდა კიდეც – შეძლებდა კი ძველებურად დაკვრას?

კადრი ფილმიდან

ამიტომ ჩემთვის სიმბოლურად ჩანს, რომ ფილმი სწორედ იმ დაწუნებული ფოლდერიდან შეიქმნა, რომელიც გვერდზე იყო გადადებული, ისევე როგორც ლევან სვანიძის „დაწუნებული“ ცხოვრება, რომელშიც ბევრ საინტერესოსა და ღირებულს აღმოაჩენ, თუ კარგად ჩაიხედავ.

* * *

ქართულ ხელოვნებაში ხშირად იხსენებენ 1990-იან წლებს, ჩვენი ქვეყნისთვის, ალბათ, ერთ-ერთ ყველაზე რთულ პერიოდს. ბევრი ფილმი გადაიღეს ამ ათწლეულზე, ცოტა – ძალიან კარგი, უმეტესობა – პირქუში და ზოგიერთი კი – იმ წლებივით მძიმე. მძიმე იმ მოსაზრებით, რომ ზოგჯერ ამ ათწლეულზე გადაღებულ ფილმში ეკრანიდან კრიმინალის რომანტიზებაც კი იგრძნობა... თუმცა მე-20 საუკუნის უკანასკნელი ათწლეული არ იყო მხოლოდ ომი, ნარკოტიკები, ძარცვა, ქურდობა, უშუქობა, სიცივე და კიდევ უამრავი სხვა უბედურება. სწორედ ამ ათწლეულში წარმოჩინდა და ჩამოყალიბდა ავთენტური ქართული მუსიკა. იგი ზუსტად ასახავდა იმ რეალობას, რომელშიც ვცხოვრობდით და მასში დიდი სევდის და პირქუში განწყობების გარდა, საკმაო დოზით იყო სინათლე და იმედი. იმ პერიოდში ამ მუსიკის მიმართ, რომელსაც მაშინ უმეტესად „ალტერნატივას“ ვუწოდებდით, მხოლოდ გარკვეულ წრეებში იყო დაინტერესება და ეს წრეები მრავალრიცხოვნებით არ გამოირჩეოდა. თუკი, დასავლეთში როკენროლის მოძრაობის ერთგვარი სლოგანი იყო Sex, Drugs & Rock ‘N’ Roll („სექსი, ნარკოტიკი და როკენროლი“), 1990-იანების საქართველოს როკენროლში Drugs შეგვიძლია არაყითა და ლუდით ჩავანაცვლოთ.

კადრი ფილმიდან

როგორც ფილმში ჩანს, იმ ათწლეულის ინერციით ისევ ბევრ არაყს სვამს ლევან სვანიძე. მიუხედავად იმისა, რომ მის შეხვედრებში იშვიათია ე.წ. ჭიქის ჭიქაზე მიმჭახუნებელი, იგი სვამს ყველგან – მეგობრებთან, მარტო, სახლში დედასთან ერთადაც კი... ესეც 1990-იანელების დიდი ნაწილის შეუცვლელი თვისებაა. ყველგან დავატარებდით და ზოგი დღესაც დავატარებთ სასმელს, ვეძებდით დალევის მიზეზს და ა.შ. მასობრივი სმა თავისთავად არ გაჩენილა. მას მიზეზი ჰქონდა. დიდი ინდუსტრიული ქვეყნის დაშლის შემდეგ უკვე დამოუკიდებელ ქვეყანაში ასიათასობით ადამიანი უმუშევარი და უფუნქციო დარჩა. ადამიანები ამ პრობლემას ალკოჰოლით იქარვებდნენ. ალტერნატივის სფეროში ვინც იყო, თითქმის ყველა სვამდა. ლევანი ტიპური 90-იანელია.

კადრი ფილმიდან

21-ე საუკუნეში ამ ათწლეულის ალტერნატიული მუსიკის მიმართ დამოკიდებულება რადიკალურად შეიცვალა. 1990-იანებსა და შემდგომ დაბადებულ თაობას დიდი ინტერესი აქვს ამ კულტურული ფენომენის მიმართ. ზოგადად ქართული ე.წ. ალტერნატივა აბსოლუტურად განსხვავდება იმ ალტერნატიული როკის ჟანრისგან, რომელიც მსოფლიოში ზუსტად 1990-იანებში გავრცელდა. ჩვენ ალტერნატივას (ალტერნატიულს) ვეძახდით ყველა იმ შემსრულებლის მუსიკას, რომელიც აშკარა პოპი, ჯაზი, მეტალი არ იყო და არ იჯდა საბჭოთა ფილარმონიულ სტანდარტებში. ასეთები კი ბევრნი იყვნენ – 1980-იან და 1990-იან წლებში შექმნილი მუსიკალური ჯგუფები. ზოგი შედარებით მძიმე მუსიკას უკრავდა, ზოგი – მსუბუქს. თუმცა ეს არ იყო ის ცენზურაგამოვლილი მუსიკა, რომელსაც სსრკ-ის შემადგენლობაში მყოფი ქართველი მსმენელი ათწლეულების განმავლობაში უსმენდა. ეს მუსიკა შეიქმნა ქვეყნის პოლიტიკური თავისუფლების აღდგენის შემდეგ. სწორედ ამიტომ ეწოდა მას ალტერნატივა, რადგან არ იჯდა სსრკ-ის დროს დამკვიდრებულ ჩარჩოებში. 

ქალი კომპოზიტორები (ჟღერადობების მიღმა დაკარგული სახეები)

I ნაწილი (შუა საუკუნეებიდან მე-19 საუკუნეს ჩათვლით)

დღემდე გავრცელებული სტერეოტიპის თანახმად, ქალებს არ შეუძლიათ ხეირიანი მუსიკის შექმნა. ეს თითქოს მხოლოდ მამაკაცის საქმეა. ამ შეხედულების განსამტკიცებლად მავანნი ითხოვენ, გაიხსენოთ რომელიმე ცნობილი, სახელგანთქმული კომპოზიტორი ქალი, თუნდაც შუა საუკუნეებიდან ან უფრო გვიანდელი პერიოდიდან... თუ ამას ვერ ახერხებთ, ნიშნისმოგებით იმეორებენ, რომ ქალების ადგილი მუსიკის შექმნაში არაა. თუმცა მათ ავიწყდებათ, ალბათ, ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტი, რომ ძველად ქალს მკვეთრად განსაზღვრული მოვალეობები ჰქონდა დადგენილი და მათ შორის არსად იყო ნახსენები მუსიკის, ან თუნდაც წიგნის წერა, ხატვა, ან მეცნიერების მსახურება. მათ ძირითად მოვალეობად მხოლოდ ოჯახის მოვლა – ბავშვების აღზრდა, რეცხვა, სახლის დალაგება, საჭმლის კეთება, საოჯახო მეურნეობა იყო მიჩნეული. სწორედ ამიტომ, მამაკაცებთან შედარებით, ქალები ნაკლებად იყვნენ დაკავებულები ხელოვნებით თუ მეცნიერებით.

თუმცა ადრეულ საუკუნეებში ბევრმა ქალმა მოახერხა საქვეყნოდ გაეჟღერებინა მისი შექმნილი მუსიკა. მათ რამდენიმე წარმომადგენელს ახლა გაგაცნობთ. 

დღემდე მოღწეული ინფორმაციის თანახმად, ყველაზე ძველი ცნობილი კომპოზიტორი ქალი არის გერმანელი ჰილდეგარდ ფონ ბინგენი (Hildegard von Bingen), იგივე ჰილდეგარდ ბინგენელი, რომელიც 1098 წელს დაიბადა და 1179 წელს გარდაიცვალა. 

ჰილდეგარდი იყო მონაზონი, ქალთა მონასტრის წინამძღვარი, ამავე დროს, კომპოზიტორი, მწერალი, ფილოსოფოსი, ქრისტიანი მისტიკოსი და წინასწარმეტყველიც კი. მისი მუსიკალური ნაწარმოებები ძირითადად საეკლესიო საგალობლებს წარმოადგენს. იგი ქმნილებებს გოთური ნოტებით წერდა. კომპოზიტორის თხზულებების მიხედვით დღემდე 200-ზე მეტი სხვადასხვა ჩანაწერია გამოცემული. 2012 წელს კომპოზიტორი კათოლიკურმა ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა და წმინდა ჰილდეგარდ ბინგენელი ჰქვია.

ბაროკოს პერიოდშიც გამოჩნდა რამდენიმე ძალიან ნიჭიერი კომპოზიტორი. ერთ-ერთი მათგანია იტალიელი იზაბელა ლეონარდა (Isabella Leonarda), რომელიც 1620 წელს ქალაქ ნოვარაში გრაფის ოჯახში დაიბადა. 

იგი წმინდა ურსულას ორდენში მოხვდა, სადაც კარგად შეისწავლა მუსიკა. 50 წლის ასაკში ბინგენელის მსგავსად, იგი მონასტრის წინამძღვარი აბატი გახდა და ამავე დროს, ცოტა ხნით მონასტრის კაპელმეისტერიც იყო. ლეონარდა მთელს ქალაქსა და მხარეში მეტად დაფასებული კომპოზიტორი გახდა. მის მუსიკას იტალიის სხვა ქალაქებშიც ასრულებდნენ. მან მემკვიდრეობას დაუტოვა 120 მოტეტი (პოლიფონიური საგალობელი), 18 საეკლესიო კონცერტი, 17 მესა, 12 სონატა და 11 ფსალმუნი. მუსიკოსი 1704 წელს გარდაიცვალა.

432 ჰერცი vs 440 ჰერცი

ლეგენდა სიხშირის კეთილშობილებაზე

ამ საკითხით, ალბათ, არასდროს დავინტერესდებოდი, ბოლო 15 წლის განმავლობაში გლობალურ ქსელში მასზე უამრავი მასალა რომ არ ქვეყნდებოდეს. ამ სტატიების და მოსაზრებების უმეტესობა მტკიცებითი ფორმით აღიარებს 432 ჰერცზე აწყობილი პირველი ოქტავის, „ლა“ ნოტის კეთილშობილებას. მათ თანახმად, არსებობს ე.წ. კეთილი, ანუ 432 ჰერცზე აწყობილი ინსტრუმენტებით შესრულებელი მუსიკა. ეზოთერიისა და შეთქმულების თეორიის მიმდევართა საკმაოდ დიდი ნაწილი გვარწმუნებს, რომ ეს მუსიკა არგებს სულსაც და ხორცსაც. ბრტყელი დედამიწის თეორიის მომხრეთა მსგავსად, ამ ლეგენდის მიმდევრებმა ლამის დაიფიცონ, რომ 432 ჰერცი „ღვთიური“ სიხშირეა, ხოლო დღეისათვის სტანდარტული 440 ჰერცი – „ეშმაკის“. მე კი ლეგენდები ძალიან მიყვარს და მოდით, ამ თეორიასაც მივყვები.

რისი სწამთ 432 ჰერცის მომხრეებს?

432 ჰერცის სიხშირე პირველი ოქტავის „ლა“-სთვის ბუნებრივი წყობაა, რომელიც შესაბამისობაში მოდის სამყაროს ჰარმონიასთან. ამიტომ, თუ მუსიკა ამ სიხშირეზეა აგებული, იგი კეთილისმყოფელი ენერგიის მატარებელია. არქაული ეგვიპტური ინსტრუმენტები, რომლებიც დღემდე აღმოუჩენიათ, სწორედ 432 ჰერცზე იყო აწყობილი. ძველ საბერძნეთშიც მუსიკალური ინსტრუმენტების უმეტესობა ამავე სიხშირეზე ჟღერდა. თვით მუსიკის ღმერთი, ორფეოსიც კი ინსტრუმენტებს ამ ტონალობაში უკრავდა. პლანეტის ლეგენდარული კლასიკოსებიც ინსტრუმენტებს სწორედ 432 ჰერციან ლაზე აწყობდნენ. ამ სიხშირეზე აჟღერებული მუსიკა უფრო მშვიდი და ახლობელია. მას მთელი გულით შეიგრძნობ. 432 ჰერცი ის სიხშირეა, რომელიც მათემატიკური სტრუქტურითაც კი შეესაბამება სამყაროს. ბიოლოგიაში დნმ-საც, გულისცემასაც კი იგივე სიხშირე აქვს...

მე-20 საუკუნეში დამკვიდრებული 440 ჰერცზე აწყობილი პირველი ოქტავის „ლა“ კი კოსმოსურ მოძრაობასთან და სამყაროსთან ჰარმონიაში არ მოდის. 1910 წელს ვინმე დიგენმა, რომელიც ამერიკის სამხედრო-საზღვაო ძალებში მსახურობდა და გერმანელი მეცნიერის, ჰერმან ჰელმჰოლცის (ფიზიკოსი, ფიზიოლოგი, ექიმი, ფსიქოლოგი, აკუსტიკოსი და ილუმინატი) მოწაფე იყო, ამერიკის მუსიკოსთა ფედერაციის შეკრებაზე ყველა დაარწმუნა, 440 ჰერციანი წყობა უნივერსალურ საორკესტრო მუსიკალურ სტანდარტად შემოეღოთ. 

The Rylans – უსასრულობიდან უსასრულობამდე

1995 წელს დევიდ ბოუიმ გამოუშვა კონცეპტუალური ალბომი Outside, რომლის შინაარსიც აგებულია ალბომის პერსონაჟის, დეტექტივ ნათან ადლერის დღიურებზე. მისი დღიურები ალბომის საკმაოდ სქელ ბუკლეტს მოჰყვება. ისევე როგორც ამ მუსიკოსის სხვა ბევრი ნამუშევარი, ალბომი ეპოქალური გახდა, თუმცა, ახლა ამაზე აღარ დავწვრილმანდები. უბრალოდ, მინდა აღვნიშნო, რომ დღევანდელ ქართულ მუსიკალურ სინამდვილეში ასეთივე შეკრული ალბომი გამოჩნდა, რომელიც ეკუთვნის ახალბედა ჯგუფს The Rylans-ს. ისევე როგორც Outside, „რაილანსების“ ეს სადებიუტო მინიალბომი კონცეპტუალურია და ასევე აგებულია მთავარი გმირის დღიურებზე. ალბომს ლათინური სახელწოდება აქვს – Ab Aeterno, რაც ქართულად ნიშნავს „უსასრულობიდან“.

ჯგუფის სახელწოდება უკავშირდება ამერიკული ინდი-როკ კოლექტივის The National-ის სიმღერას Rylan. ქართული ბენდის ყველა წევრს ძალიან მოსწონს ეს სიმღერა და ჯგუფი. Rylan მოგვითხრობს ადამიანზე, რომელიც ცდილობს ცხოვრებაში საკუთარი თავი იპოვოს. ჯგუფის წევრების ერთ-ერთი მიზანი არის გახდნენ რაილანები, ანუ ის ადამიანები, რომლებიც თავიანთი ბენდით და მუსიკით შეეცდებიან პირდაპირ თქვან ის, რისი თქმაც სურთ. 

ჯგუფის წევრები არიან მუსიკოსები: ლევან (ფრანკო) სიდიანი – ვოკალი, გიტარა, ბასი, კლავიშები, ჭუნირი, ხემიანი ინსტრუმენტები, დასარტყამები; დემეტრე (დემე) ადოლაშვილი – გიტარა, ბასი, სინთეზატორი; მებო შენგელია – ბექ-ვოკალი, აკუსტიკური და ელექტრო გიტარები, ქსილოფონი, კლავიშები, პერკუსია; სანდრო ტუღუში – ბექ-ვოკალი, ბასი, კლავიშები, აკუსტიკური გიტარა, პერკუსია, ჩანგი და მებო ნუცუბიძე – ვოკალი, გიტარა, კლავიშები და ჩანგი. 

კონცერტის დროს შემადგენლობაში კიდევ ორ ადამიანს, დრამერსა და ბასისტს იმატებენ. საერთოდ, ჯგუფის მულტიინსტრუმენტალისტი წევრები სხვადასხვა სიმღერაში სხვადასხვა საკრავზე უკრავენ – ეს მათი მხრიდან ერთგვარი ექსპერიმენტია. სიმღერების მუსიკის შექმნაში მთელი ჯგუფი იღებს მონაწილეობას, ხოლო ტექსტებს მებო ნუცუბიძე წერს ინგლისურ ენაზე. მიუხედავად იმისა, რომ The Rylans-მა 2020-ში ერთსიმღერიანი სინგლი გამოსცა, შეიძლება ითქვას, რომ ამ სახით ჯგუფი მაინც 2021 წელს ჩამოყალიბდა. 

მიუხედავად ექსპერიმენტებისა და ძიებისა, ჯგუფის შემოქმედება შეგვიძლია მივაკუთვნოთ მელოდიურ როკს და ინდი-როკს. შესაბამისად, მუსიკის მოსმენისას შეიძლება გაგახსენდეთ ჯგუფები Coldplay, Travis ან The National... ალბომი ჯგუფმა მებო ნუცუბიძის სტუდიად გადაქცეულ სახლში ჩაწერა. მისი პროდიუსერი კი მებოს ძველი მეგობარი და თანამოაზრე ირაკლი, იგივე ბეთხო მანჩხაშვილია. შეიძლება ითქვას, რომ The Rylans ახალი კორონავირუსის პანდემიაში ჩასახული და განხორციელებული მუსიკალური პროექტია.

ალბომ Ab Aeterno-ში სულ 4 სიმღერა შევიდა, რომელთა შორისაც წყვეტა, პაუზები არაა და ეს ხაზს უსვამს ამ სადებიუტო ნამუშევრის ერთიანობას. 

კოტე კალანდაძე – მუსიკოსი კინოკამერით

კოტე კალანდაძეს და მე ერთი მეტად საინტერესო რამ გვაერთიანებს. ეს 1980-იანების ბოლოს და 1990-იანების დასაწყისში აღმოცენებული მუსიკალური სტილები – გრანჟი და ალტერნატიული როკია, რომელთა ერთგვარი ბიძგით და კარნახით ის მუსიკოსი გახდა, მე კი – მუსიკის ჟურნალისტობა გადავწყვიტე. 

კოტე ლადო ბურდულის მიერ 1999 წელს ორგანიზებულ როკ-ფესტივალზე გავიცანი, როდესაც ქუთაისური გაზეთისთვის ამ ღონისძიებაზე მასალას ვაკეთებდი. მაშინ იგი ბესელა რაზმაძის ჯგუფ „კონტრაბანდაში“ ბასზე უკრავდა. შეიძლება ითქვას, რომ კოტე ის იშვიათი ქართველი მუსიკოსი და კინემატოგრაფისტია, რომელიც დღემდე ქართული ანდერგრაუნდიდან მოდის და ამავე დროს, ამ კულტურის ცხოვრების გაცნობის ყველა მსურველს თავისი ფილმებით უყვება ამბავს. 

1990-იანი წლებიდან მოყოლებული, კოტემ სხვადასხვა ჯგუფში დაუკრა და რამდენიმე თავად ჩამოაყალიბა. მისი შემოქმედება ანდერგრაუნდსა და მეინსტრიმს შორის გადებული ხიდია, რომელიც მეტად ენერგიული, მელოდიური და თან სევდიანია. მისი ნაწარმოებების საფუძველი ალტერნატიული როკია, თუმცა მათში იპოვით გრანჟს, პოსტ-პანკს, ჰიპ-ჰოპს და პოპ-როკსაც კი. მას არ ეშინია ექსპერიმენტების და აბსოლუტურად თავისუფალი და დამოუკიდებელი მუსიკოსია.

მუსიკოსი, მომღერალი, სიმღერების ავტორი, კინემატოგრაფისტი და ხმის ინჟინერი კოტე კალანდაძე 1979 წლის 27 ნოემბერს დაიბადა. სწავლის დროს გაიცნო და დაუმეგობრდა ქავთარაძის და ნუცუბიძის პლატოების როკტუსოვკის წევრებს, მუსიკოსებს – გია თოიძეს, ბესელა რაზმაძეს, ნიკა კოჩაროვს და სხვებს. ჩააბარა პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში უცხო ენების ფაკულტეტზე, რომელიც მალევე მიატოვა. როგორც თავად ამბობს, სწავლა „პანკურ პონტში დაიკიდა“ და მას მერე აღარსად გაუგრძელებია. 

თავდაპირველად გია თოიძის ჯგუფში, „ამორალი“ უკრავდა, რომელსაც დღეს „წერილი“ ჰქვია. შემდეგ იყო ნიკა კოჩაროვთან ერთად გაკეთებული პროექტი „გაზის ბალონი“. 1990-იანების მეორე ნახევარში ჩამოაყალიბა S.P.I.D., პარალელურად ბასზე უკრავდა „კონტრაბანდაში“ და, ამასთანავე, ჰქონდა საკმაოდ წარმატებული რუსულენოვანი ჯგუფი Небо СССР, რომელმაც რამდენიმე ალბომი ჩაწერა. 

2010-იანებში ცოტა ხნით მიიწვიეს ჯგუფში Mother On Mondays და ალბომის ჩაწერაშიც მიიღო მონაწილეობა. დღემდე ჰყავს ჯგუფი Lady Heroine, რომელიც 2008 წელს თბილისში შეიქმნა. 2011 წელს ჯგუფმა სადებიუტო მინიონი (მინი ალბომი, იგივე EP) სახელად Elite ჩაწერა. 2013 წელს მუსიკოსებმა პირველი ალბომი Rise And Shine ჩაწერეს. ამის შემდეგ კი კიდევ ორი სტუდიური ნამუშევარი When We Were Drunk და Stay გამოუშვეს.

2020 წლის მაისში გამოვიდა სინგლი Italia. Lady Heroine-ის შემადგენლობაში კოტე კალანდაძესთან ერთად ბასისტი გიორგი კორძახია და დრამერი დიმიტრი ოგანესიანი არიან. ჯგუფი გამოსაშვებად ამზადებს ალბომს, რომელიც, კოტეს თქმით, იქნება უფრო ელექტრო, დარქვეივი და არაროკენროლური. ერთი სიმღერის, Luka’s Song მიხედვით ჯგუფმა ვიდეო გადაიღო. 

კინემატოგრაფიაში კოტე კალანდაძე 2000-იანებში მოხვდა. დროთა განმავლობაში კი ისე მოეწონა ხელოვნების ეს სფერო, რომ გადაწყვიტა საკუთარი კინოკომპანია „პარაშუტ ფილმი“ დაეფუძნებინა და ფილმები გადაეღო ქართულ ანდერგრაუნდ კულტურაზე. ისევე როგორც მუსიკაში, აქაც აგებს ხიდს ანდერგრაუნდსა და საზოგადოებას შორის, რათა მაყურებლისთვის უფრო ადვილად გასაგები გახადოს იატაკქვეშეთის სამზარეულო. 

რუსუდან მეიფარიანი – გოგონა ქარის ტალღაზე

გერმანიაში მცხოვრები ქართველი კომპოზიტორის, პიანისტის და მომღერლის, რუსუდან მეიფარიანის მუსიკას შეუძლია შთაგვაგონოს და გვამოგზაუროს ისეთ ადგილებში, სადაც ჯერ ფეხი არავის დაუდგამს. მისი შემოქმედება მეტად ავთენტური, თვითმყოფადი და ორიგინალურია. ამ შედეგის მისაღწევად კი, მუსიკოსი სხვადასხვა საშუალებას იყენებს – კლასიკურ მუსიკას, ჯაზს, ავანგარდს, ფოლკლორს, ფორტეპიანოს, ელექტრონულ, აკადემიურ თუ თანამედროვე ინსტრუმენტებს და, რა თქმა უნდა, საკუთარ ხმას.

ფოტო © Sven Falk

მეიფარიანის მრავალფეროვანი მუსიკა ქართული ხასიათისაა, თუმცა ქართველ მუსიკოსებს შორის მისი შემოქმედება ორიგინალური შესრულების სტილით, მანერითა და ხასიათით გამოირჩევა. ის სიმღერის დროს გლოსოლალიებსაც მიმართავს, თავისი ნამუშევრების დიდ ნაწილში კი ტექსტებად გალაკტიონ ტაბიძის ლექსები აქვს გამოყენებული. მუსიკოსს საკუთარი შემოქმედების წარმოსაჩენად რამდენიმე პროექტი აქვს. მოდით, ტრადიციულად მივყვეთ:

ფოტო © Ulrika Bohnet

რუსუდან მეიფარიანი 1975 წლის 12 ოქტომბერს თბილისში დაიბადა. ბავშვობისას მუსიკას ფორტეპიანოსთან წერდა, მერე გიტარაზე დაკვრა და წერა დაიწყო. სერიოზულად კი, კონსერვატორიის მეორე კურსიდან მოჰკიდა ხელი საყვარელ საქმიანობას. გერმანიაში წასვლის შემდეგ კარლსრუეს კონსერვატორიაში მოხვდა ვოლფგანგ გრინთან. ერთი წელი ნორვეგიის დედაქალაქ ოსლოში საკომპოზიციოს ეუფლებოდა. ამ ყველაფრის შემდეგ რუსუდანმა, მისმა დამ, ნატალია მეიფარიანმა და გიგა ხელაიამ, უკვე ტრიო ჩამოაყალიბეს მანჰაიმის კონსერვატორიაში კამერული მუსიკის ფაკულტეტზე. მუსიკოსი 11 წლის განმავლობაში სწავლობდა, თან საქმიანობდა – კონცერტებს მართავდა და ასწავლიდა კიდეც. ამჯერად რუსუდანი შტუტგარტის კონსერვატორიაში სიმებიანების ფაკულტეტზე პიანისტის ამპლუაში მუშაობს – აკეთებს მუსიკალურ აკომპანიმენტსა და კამერულ მუსიკას. ჰყავს მეუღლე და ორი ვაჟი. 

რუსუდანის შემოქმედებაზე გავლენა ბავშვობაში მამის მიერ აჟღერებულმა მუსიკამ იქონია: „ბითლზი“, „პინკ ფლოიდი“, ენდრიუ ლოიდ უებერის როკ-ოპერები და ჯაზი. კლასიკურ და ფოლკლორულ მუსიკასთან ერთად ეს იყო კიდევ ერთი სამყარო, რომელიც ბავშვობიდან თან ახლდა. როცა უკვე დამოუკიდებლად დაიწყო მუსიკის მოსმენა, ამჯერად მამამისისგან დამოუკიდებლად, ინდივიდუალურად აღმოაჩინა ისეთი შემსრულებლები, როგორებიც არიან: ბიორკი, კეიტ ბუში, ლორი ანდერსონი, ტორი ეიმოსი, შინედ ო’კონორი, Nirvana, Depeche Mode, The Cure, U2, Cocteau Twins და სხვები, რომელთა შემოქმედებამაც, ერთგვარად, განსაზღვრა რუსუდანის მომავალი საქმიანობაც. სწორედ მისთვის საყვარელი არტისტების ნაწარმოებებს ასრულებდა რუსუდანი გერმანიაში წასვლამდე ახვლედიანის (ყოფილი პეროვსკაიას) ქუჩის ერთ-ერთ კლუბში თავის მეგობარ, ზურა ძაგნიძესთან (იგივე ზურიჩასთან) ერთად, რომელიც ქართული ალტერნატიული მუსიკის ერთ-ერთი გამორჩეული ჯგუფის, Afternoon Version-ის წევრი იყო. 

ფოტო © Sonja Schuberth

1999 წელს რუსუდანმა კონსერვატორია დაამთავრა. მიუხედავად იმისა, რომ მუსიკოსს ემოციურად ძალიან გაუჭირდა ამ გადაწყვეტილების მიღება, მან ცხოვრება გერმანიაში გააგრძელა. თუმცა არასდროს გაუწყვეტია კავშირი საქართველოსთან თავისი შემოქმედებით. მის პროექტებს შორისაა: ანსამბლი „დაფიონი“, რომლის წევრებიც მისი ოჯახის წევრები არიან; ზურა ძაგნიძესთან ერთად გაკეთებული ფრიკ-ფოლკ დუეტი „ველი ულევი“; ქორეოგრაფიული პროექტი „ხმა დაირისა“; ნატალია მეიფარიანთან ერთად დუეტი „ბაროკო და თანამედროვეობა“; ნორვეგიულ-ქართული ტრიო „ნორგეო“; საბალეტო პროექტი „საზღვრებს მიღმა“, რომელშიც გამოიყენა პოეტ რატი ამაღლობელის ლექსები და მასში მონაწილეობა მიიღო გიორგი ალექსიძის საბალეტო დასმა.

Russudan Meipariani · Daphioni Klaviertrio - Die Wanderer

რაც შეეხება დისკოგრაფიას, რუსუდან მეიფარიანის პირველი ალბომი 2006 წელს გამოვიდა „დაფიონის“ სახელით, სადაც საოჯახო ტრიო ჰაიდნის, შუმანისა და რუსუდანის ნაწარმოებებს ასრულებს. 2007 წელს გამოვიდა რუსუდანის პირველი სოლო ალბომი Lieder Aus Einer Insel („სიმღერები კუნძულიდან“), რომლის ჩაწერაშიც ოჯახის წევრებმაც მიიღეს მონაწილეობა. 

2018 წელს მისი მეორე სოლო ალბომი გამოიცა – Night Songs From An Old City („ღამის სიმღერები ძველი ქალაქიდან“), რომელიც მუსიკოსმა თბილისს მიუძღვნა. ამ ალბომის 5 სიმღერაში გალაკტიონ ტაბიძის ლექსებია გამოყენებული.

ქართული მუსიკის ფესტივალების ისტორია

{საკუთარი სრული ვერსია}

ფესტივალი ყოველთვის ზეიმი, დღესასწაული და სასურველი განწყობაა, რომელსაც  იმ უამრავ ადამიანთან ერთად იზიარებ, ვინც ამ მოვლენას შენთან ერთად ესწრება. ფესტივალებს მსოფლიოში უკვე რამდენიმე ასწლეულია აწყობენ. ცნობილია, რომ პირველი ფესტივალი მუსიკალური იყო. იგი ინგლისში 1709 წელს ჩატარდა და მთლიანად საეკლესიო მუსიკას დაუკავშირდა. მე-19 საუკუნის მეორე ნახევარში ფესტივალები ევროპის ბევრ ქვეყანაში ეწყობოდა, ყველაზე ხშირად – გერმანიაში. მე-20 საუკუნეში საკმაოდ გახშირდა ფესტივალების ორგანიზება და ახალგაზრდები მათ რაიმე იდეის ირგვლივ გასაერთიანებლად იყენებდნენ. ამავე საუკუნეში ფესტივალების მოწყობა დაიწყეს სხვა დარგებშიც, როგორებიცაა თეატრი, კინემატოგრაფია, ლიტერატურა, არქიტექტურა, მანქანათმშენებლობა, ინოვაციური ტექნოლოგიები და ა.შ. ზოგადად, ფესტივალი განსხვავდება კონკურსისგან, სადაც გამარჯვებულები უნდა გამოვლინდნენ. თუმცა, ზოგიერთ ფესტივალს საკონკურსო მისიაც აქვს. ზოგადად კი, ფესტივალი, პირველ რიგში, მაინც ჟანრის დღესასწაულთან ასოცირდება, ყველაზე გვიან – კონკურსთან. 

1970-იანი წლები

საქართველოში მუსიკალური ფესტივალების მოწყობა მე-20 საუკუნეში დაიწყო, როცა ქვეყანა ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის შემადგენლობაში იყო. ამ სტატიაში არ შევეხები იმ უამრავ ფოლკლორული თუ კლასიკური მუსიკის და მცირე ფესტივალს, რომლებიც მაშინ ტარდებოდა და ახლაც იმართება. დავიწყოთ ჯაზ-ფესტივალით, რომელიც თბილისში 1978 წლის მარტში მოეწყო. ეს საბჭოთა კავშირში პირველი ყველაზე მასშტაბური ჯაზ-ფესტივალი აღმოჩნდა, რომელშიც 13 ქალაქის 23-მა შემსრულებელმა მიიღო მონაწილეობა. 

მის ფარგლებში ჯაზის შესახებ გადაღებული ფილმების სეანსები მოეწყო, ჯაზის პლაკატების გამოფენაც გაიმართა. თითქმის ყველა კონცერტი სახელმწიფო რადიოს ეთერით გადაიცემოდა. კონცერტებს 30 000-ზე მეტი მაყურებელი დაესწრო. 

1980-იანი წლები

1980 წელს კი საბჭოთა კავშირის ისტორიაში პირველი ოფიციალური როკ-ფესტივალი, სახელწოდებით „გაზაფხულის რიტმები“, სწორედ თბილისში გაიმართა. ამ ფესტივალზე ოფიციოზის მხრიდან ნებადართულ ვოკალურ ინსტრუმენტულ ანსამბლებთან ერთად პირველად წარმოჩინდა მუსიკალური როკ-ანდერგრაუნდი, რომელსაც მოგვიანებით „საბჭოთა როკი“ უწოდეს. ფესტივალზე სულ 20-მდე მონაწილემ დაუკრა. მის შესახებ 40-წუთიანი დოკუმენტური ფილმი ფინელებმა გადაიღეს. ჟურნალ Rolling Stone-თან საუბრისას, რუსული ჯგუფ „ავტოგრაფის“ ბასისტმა ლეონიდ გუტკინმა გაიხსენა: „ნადვილი საძმო შევიკრიბეთ თბილისის ფესტივალზე, რომელიც თავისი სულისკვეთებით მაქსიმალურად უახლოვდებოდა „ვუდსტოკს“. ღვინო მდინარესავით მოედინებოდა. მეორე დღეს ჩვენ ვიღაც ქართველ დიდგვაროვნებთან გამოვფხიზლდით, სიმღერებს ქართულ ენაზე ვმღეროდით და მათზე უკეთესად გამოგვდიოდა“... 

1986 წლის 13-დან 22 მაისის ჩათვლით ისევ 10-დღიანი, უკვე მეორე, ამჯერად საერთაშორისო ჯაზ-ფესტივალი ჩატარდა. საბჭოთა კავშირის შემსრულებლებთან ერთად, მასში მონაწილეობდნენ უნგრეთის, პოლონეთის, ბულგარეთის, ჩეხოსლოვაკიის და გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკის მუსიკოსებიც. 

საბჭოთა წყობილების დროს ცნობილი ჯაზმენების მოწვევა დასავლეთის ქვეყნებიდან საკმაოდ რთული იყო. სსრკ-ის არსებობის უკანასკნელ წლებში, გორბაჩოვის „პერესტროიკის“ დროს, ეს შეზღუდვები მოიხსნა და 1989 წლის შემოდგომაზე ფილარმონიის დარბაზში თბილისის მე-3 საერთაშორისო ჯაზ-ფესტივალი ჩატარდა. 

მასში საბჭოთა და სოცქვეყნების მუსიკოსების გარდა მონაწილეობდნენ ამერიკელი, ფინელი, დანიელი და შვედი შემსრულებლებიც. ამ ფესტივალმა მაშინ 140 მუსიკოსი გააერთიანა.

1990-იანი წლები

სსრკ-ის დაშლის შემდეგ 1991 წელს საქართველოში სამოქალაქო ომის ცეცხლი დაინთო, ერთი წლის შემდეგ აფხაზეთში საომარი მოქმედებები დაიწყო და ფესტივალებისთვის აღარავის ეცალა. ეს პერიოდი ალბათ იმით შეიძლება გამოვარჩიოთ, რომ საქართველოში საოცრად ბევრი როკ-ჯგუფი შეიქმნა. 1993 წელს ორივე ომი დასრულდა, თუმცა ქვეყანაში კარგა ხანი კრიმინალები თარეშობდნენ.