Tuesday, September 14, 2010

ქაჯები აქ არიან!

„რა ენა წახდეს, ერიც დაეცეს...“ – ბრძანა თავის დროზე გრიგოლ ორბელიანმა. არ ვიცი, ამჯერად რამდენად კისერ და კინჩხ-მოტეხილები ვართ, მაგრამ ინგლისური სიტყვების ყოველ მეორე წინადადებაში ჩასმით და ამით თავის მოწონებით, მასობრივ გაქაჯებასთან ნამდვილად ახლოს ვართ. ქაჯუნიები გვყვანან პატარები და დიდები – თვით სახელმწიფო მოხელეებს შორისაც კი. ადრე, ჯერ კიდევ რუსეთის იმპერიაში, მერე კი საბჭოთა კავშირში ჩვენს ენაში უცხო სიტყვები შემოიჭრა და ბევრი რუსული სიტყვა სალაპარაკო ენაში დამკვიდრდა. მიუხედავად იმისა, რომ რუსული იმ ქვეყნის სახელმწიფო ენა იყო, ქართველები ეწინააღმდეგებოდნენ ენის გარუსულებას. თუმცა მაშინ არსებობდა ადამიანების კატეგორია, რომელთათვის რუსულად საუბარი და ბევრი რუსული სიტყვის მშობლიურ ენაში ჩატენა, ერთგვარად პრესტიჟული და მისი „მაღალი დონის“ მაჩვენებლობის სიმბოლოც კი იყო. „სტოლი“, „სტაქანი“, „პეპელნიცა“, „შკაფი“, „პოლი“, „კუხნა“ (და კიდევ სხვა მრავალი) ის სიტყვებია, რომელთაც ქართული შესატყვისი ჰქონდა და აქვს, მაგრამ რუსულმა ექსპანსიამ ბევრს კინაღამ გადაავიწყა. ქართული ენის სადარაჯოზე ქართველი მწერლები, ჟურნალისტები და რადიო-ტელევიზიის მუშაკები დადგნენ. თუმცა ზოგიერთი მატრაკვეცა თანამოქალაქე არც მაშინ კადრულობდა მშობლიურ ენაზე ლაპარაკს და რუსულად მუსაიფს ამჯობინებდა.

დაახლოებით 8-9 წლის წინ ამერიკელებმა ქართული ჯარის „წრთვნისა და აღჭურვის პროგრამა“ წამოიწყეს და ჩვენმა ქვეყანამ მზერა ჩრდილოეთიდან დასავლეთისკენ გადაიტანა. ყველას პირზე ეკერა „ამერიკელები მოდიან“, „რაღაც აუცილებლად გვეშველება“ და ა. შ... მახსოვს, ერთი ჩემი ნაცნობი ისეთი აღფრთოვანებული იყო ამერიკასთან მჭიდრო ურთიერთობის დაწყებით, კმაყოფილებას ვერ მალავდა და განუწყვეტლივ ამ ფაქტზე საუბრობდა. ხშირად იმეორებდა, როგორ საჭიროა დღეს, ამ გაგანია გლობალიზაციისას, ინგლისურის ცოდნა და გვარწმუნებდა, რომ თავის ჯერ არდაბადებულ ბავშვს აუცილებლად ასწავლიდა ინგლისურს. რა თქმა უნდა, ამ სურვილში არაფერი უცნაური არაა, თუმცა მან საუბრის ბოლოს დასძინა, რომ ერჩივნა ბავშვს ინგლისური ენა უფრო კარგად ესწავლა, ვიდრე მშობლიური! თან ეს ცხოვრებისადმი „პრაგმატული“ დამოკიდებულებით ახსნა. ამერიკელ სამხედროთა ზემოთხსენებულ პროგრამამდე საზოგადოებაში თანდათან ისედაც მკვიდრდებოდა აზრი, რომ ინგლისურის და კომპიუტერის გარეშე, ადამიანს პერსპექტივა არ აქვს. მართლაც, დღეს კარიერის გასაკეთებლად ეს ორი რამ აუცილებელია და ამაზე არავინ დავობს. თუმცა რატომ უნდა მოხდეს ეს ყველაფერი საკუთარი ენის დაკნინების ხარჯზე, ცოტა გაუგებარია.

Wednesday, September 8, 2010

პინკ ფლოიდი (ნაწილი I)

© ლაშა გაბუნია
© გაგა გობრონიძე

ლაშა: – როცა „ბიტნიკებსა“ და ჰიპებზე სტატიას ვამზადებდით, ხაზი გავუსვით, რომ ჰიპების წიაღში იშვა ახალი მუსიკალური ჟანრი – ფსიქოდელია, რომელიც უმეტესწილად ნარკოტიკებთან არის დაკავშირებული. ფსიქოდელია მოდაში შემოვიდა თუ არა, მას ბევრი ბენდი უკრავდა. ჯგუფი, რომელზედაც ვაპირებთ საუბარს, ფსიქოდელიურ გარემოში ჩამოყალიბდა. ისე, „პინკ ფლოიდი“ ამერიკული ბენდი რომ ყოფილიყო, ნეტავ როგორი სახე ექნებოდა?

გაგა: – ამ შემთხვევაში არაა გამორიცხული ბოლომდე ფსიქოდელიურ ჯგუფად დარჩენილიყო. მიუხედავად იმისა, რომ ჩამოყალიბების სტადიაში აშკარა ფსიქოდელიას ასრულებდნენ, ჯგუფის წევრები ყოველთვის უარყოფდნენ რაიმე კავშირს ამ მუსიკალურ ჟანრთან. ჩემი აზრით, მათ უბრალოდ კარგად გამოიყენეს ახალგაზრდებში დამკვიდრებული მოდური ჟანრი, რათა შემდეგ საკუთარი, განუმეორებელი მუსიკა შემოეთავაზებინათ, რომელიც არ ჯდება არც სუფთა ფსიქოდელიაში და არც სუფთა პროგრესივ-როკში.

ლაშა: – ძნელია დაიცვა რაციონალური ლოგიკის საზღვრები, როდესაც საუბარს იწყებ ისეთი ლეგენდის შესახებ, როგორიცაა Pink Floyd.

გაგა: – შემოგთავაზებ, რომ დავიწყოთ საკმაოდ ლოგიკური გასეირნებით. გავცდეთ ლონდონის ჩრდილოეთს 70 კილომეტრით და ჩავიდეთ კემბრიჯში. ქალაქის უძველეს ცენტრში, მდინარე კემზე მდებარე ხიდზე გადავიდეთ (სწორედ ამიტომ ეწოდა ქალაქს Cambridge) და გავუყვეთ ვიწრო ქუჩებს, რომლებზეც განლაგებული შენობების ასაკი რამდენიმე ასეულ წელიწადს ითვლის. ეს ქუჩები გარეუბან შერი ჰინტონში მიგვიყვანს, რომელშიც იმართება საყოველთაოდ ცნობილი ბრიტანული ფოლკლორის ფესტივალი. მაგრამ ეს ადგილი, სულ სხვა მოვლენის გამო იქცა უამრავისთვის საკულტო ადგილად – აქ, 1946 წლის 6 იანვარს დაიბადა სიდ ბარეტი (როჯერ კიტ ბარეტი).

ლაშა: – მართლაც ლოგიკურია, რომ Pink Floyd-ზე თხრობა ზუსტად სიდ ბარეტიდან დავიწყეთ, იმიტომ, რომ მის გარეშე ამ ჯგუფის დაბადება უბრალოდ წარმოუდგენელია. თუმცა ისიც აღვნიშნოთ, რომ ჩვენი „სეირნობის“ მარშრუტიც (ლონდონიდან კემბრიჯის გარეუბნამდე) საკმაოდ გადაჯაჭვულია ამ ეპოქალური ბენდის დაბადებასთან – ნიკ მეისონი და რიკ რაიტი ლონდონელები იყვნენ, ხოლო უკვე ნახსენები სიდ ბარეტის გარდა, როჯერ უოტერსი და დევიდ გილმორიც კემბრიჯელი ყმაწვილები გახლდნენ. ისიც აუცილებლად ვთქვათ, რომ „პინკ ფლოიდის“ დამაარსებლები, ვერაფრით დაიკვეხნიდნენ თავიანთი „მუშურ-გლეხური წარმომავლობით“. ბრიტანელი როკ-ვარსკვლავების უმეტესობას ასეთი წარმომავლობა ჰქონდა.