Tuesday, February 24, 2004

მეთუნეები ქართულ ლიტერატურაში

ისინი ამალებული ადგილებიდან დაეშვნენ, ტურებივით შეესივნენ ქართულ ტელეეთერს და ბუღა ხარებივით გადაჯეგეს

© ლაშა გაბუნია
© ლევან რამიშვილი

დასაწყისი

ცვლილებები... ჩვენ მათ მივეჩვიეთ. იცვლებოდა თაობები, დროშები, ქუჩების სახელები, ფული, დღესასწაულები, სიმბოლოები და მათი შემქმნელები... იმდენი რამ შეიცვალა, რომ ძველი და ახალი ერთმანეთში აიზილა. ძნელი გახდა გარჩევა რამ ზნე იცვალა, რამ – მხოლოდ ფერი.

ამ ორომტრიალში გამოჩდნენ მემარჯვენეები, მემარცხენეები, მწვანეები, ლურჯები, ცისფრები, ვარდისფრები და კიდევ ვიღაცეები. სანამ ფერების მიხედვით დაყოფილ ჯამაათს ვინმე შინაარსისდა მიხედვით დაალაგებდა, და ამღვრეული წყალი დაიწმინდებოდა, მათგან აღმოცენდნენ „ახლები“ და ყელში სწვდნენ „ძველებს“. ეს უკანასკნელნი იმდენად უკანასკნელნი აღმოჩდნენ, რომ ადამიანი ბოლომდე „ახლებს“ ენდო და მათ „ძველების“ მიერ მიტოვებულ კვარცხლბეკზე „შალახოც“ იცეკვეს და ჩაილურდალეულთა ჩაიც დალიეს.

ეს ყველაფერი კარგი, ჩვენც ეს გვსურდა, მაგრამ ამდენი წლის დავიდარაბის შემდეგ, XXI საუკუნის გარიჟრაჟზე ერთხელ მაინც ხომ უნდა დაისვას სრულიად ბუნებრივი კითხვა: ვინ იყვნენ „ძველები“, ვინ არიან „ახლები“ და რა განსხვავებაა მათ შორის?

მეთუნეობის საფუძვლები, ანუ წითელი ელიტა, მეტსახელად – შემოქმედებითი ინტელიგენცია

მეტ-ნაკლებად ყველამ იცის, რას წარმოადგენდა და რა მიზნებს ემსახურებოდა საბჭოთა საზოგადოების ის ნაწილი, რომელსაც საგანგებოდ მათ მორგებული სახელი – „შემოქმედებითი ინტელიგენცია“ შეარქვეს. და მაინც, ორიოდ სიტყვით შეგახსენებთ მის დანიშნულებას „ნათელი მომავლის“ მშენებარე საზოგადოებაში და სხვა ფრიად საგულისხმო დეტალებს.

„წითელ ინტელიგენციას“ ოდესმე არსებულ ადამიანთა სხვა დაჯგუფებებისგან რამდენიმე საგულისხმო ნიშანი გამოარჩევდა:

Monday, February 23, 2004

ჩვენ მწერ(ლ)ები

დიდი ხანია, წერის სურვილმა ამიტანა. მინდა ვწერო რომანები და მოთხრობები, საერთოდ, ყველაფერზე. დღეს წერა გაადვილდა. თუ კომპიუტერი გაქვს, ამაზე ადვილი არაფერია. მოკალათდები შენთვის თეთრად მოციმციმე მონიტორის წინ, გვერდით კაქტუსს დაიდგამ (ამბობენ კომპიუტერის მავნე გამოსხივებას ისრუტავსო) და მოგეცა ლხენა! წერე და წერე! მე შენ გეტყვი და, ფურცლები გამოგელევა, თუ საწერკალამში მელანი გაგითავდება. ჰოდა, გადავწყვიტე, სურვილი ავისრულო და დღეიდან ძალიან ბევრი ვწერო. აბა, რა მაქვს სხვა საქმე? მართალია, ჩემგან არც ედგარ ალან პო და არც სულმნათი თეოდორე დოსტოევსკი არ დადგება, მაგრამ ამას ნამდვილად არ ვჩივი. მთავარია წერა, რომელიც დღეიდან უკვე დიდ სიამოვნებას მანიჭებს. აი, ამ წუთებში ვწერ და სიამოვნებისგან კატასავით ვკრუტუნებ. იცით, რა კარგი გრძნობაა კლავიატურაზე ნაზად კაკუნი? მერე, როდესაც ხედავ, რა ლამაზი შავი ხნულები ჩნდება მონიტორის თეთრ „ფურცელზე“ და როგორ ივსება სითეთრე შენი გულმოდგინე მეცადინეობით, ბილ გეიტსის სადღეგრძელოს შესმა გინდება Microsoft Word-ის შექმნისათვის.

ისინი კი, ვინც დღესაც ნამდვილ ფურცელზე ნამდვილ კალმისტარს თუ ფანქარს აფხაჭუნებენ, სრულიად ჩამორჩენილები არიან. არა, მაინც რა ვართ ეს მწერლები!.. ოჰ, ეს რა სიტყვა წამომცდა: „მწერლები“. თუმცა არა! ჩემმა ნახევრად უკრაინელმა ძმაკაცმა რამდენიმე წლის წინ სრული სერიოზულობით მკითხა: Мцери по грузински что значит? Это же человек, который пишет, писатель? მან თავისი მცირე ქართული ერუდიციით, მშვენიერი ლინგვისტური აღმოჩენა გააკეთა. მეც უკვე შევუდექი ჩემს მწერულ მოღვაწეობას და ნურავინ დამიწყებს მერე ისაო და ესაო, რა საშინელება უდღაბნიაო, თორემ ნამდვილი მწერივით ავად ავზუზუნდები და მიქნიონ მერე ბუზის საკლავი. რა! სხვაზე ნაკლები მწერი და ქართველი რით ვარ?

ვერავინ დამაყვედრის „ვარდების რევოლუციის“ დროს სად იყოო, რადგან მაშინ, წვიმასა და სიცივეში, მეც სხვებივით ყოველგვარი ანგარების გარეშე ვიწუწებოდი, ვიყინებოდი და არყით ვთბებოდი. თუმცა მიტინგების პირველი დღიდანვე, სხვა მწერებისგან განსხვავებით, დარწმუნებული ვიყავი, რომ ის მთავარი და „მოსასპობი“ (როგორც ერთ ლოზუნგზე ეწერა) აუცილებლად გადადგებოდა. ჰოდა, ამაში ნურავინ შემომედავება, თორემ დავბეჭდავ საკუთარი თხზულებების ვეებერთელა წიგნს და მოვაწყობ პრეზენტაციებს „პარნასებში“, „ლიტერატურულ კაფეებში“ და ეროვნული ბიბლიოთეკების დარბაზებში. მერე იძახონ ტელევიზორში, რა მაგარი წიგნი დაუწერიაო! – ესენი ხომ, ერთმანეთის შემოქმედებაზე, კარგის მეტს არაფერს ამბობენ (თან იძახიან კრიტიკა არ არსებობსო). თუ წიგნს დავბეჭდავ, თანაამქრელად ჩამთვლიან და პირში ცუდს არაფერს მეტყვიან. ზურგსუკან კი მლანძღონ, რამდენიც უნდათ, – ეს ნამდვილად არ მადარდებს.

არადა, მეც მინდა გრანტები! მეც მინდა „რუსთავი 2“-ის ეთერში გამოსვლა და ყველაფერზე, თუნდაც მეთუნეობაზე საუბარი! მეც მინდა ყველაფრის შესახებ აზრს მეკითხებოდნენ! ამის სრული კონსტიტუციური უფლება მაქვს და ჩემი სურვილის აღსრულებაში წინ ვერავინ გადამეღობება, თვით ყველაზე კორუმპირებული, მაგრამ კომპეტენტური მწერალი ვინმე ჯუსტალ ჯანჯიკაშვილი. „იცოდე კანონი და იქნები დაცული!“ – მართლაც მშვენიერი, ცხოვრებაში დასანერგი პრაგმატული ლოზუნგია. პრაგმატიზმის გარეშე კი, დღევანდელი მწერი არარაობაა.

აი, ხედავთ, უკვე რა მაგარი დასკვნები გავაკეთე და მერე რას ვიზამ?! ამიტომ ნურავინ გაბედავს და იტყვის, წერა არ სცოდნიაო. მე ბავშვობიდანვე მქონდა წერისადმი მიდრეკილება. გენიოსსაც კი მეძახდნენ. მართალია, მხოლოდ დღეს გადავწყვიტე, სერიოზულად ვეზიარო ლიტერატურას, მაგრამ ზურგს 20-წლიანი შემოქმედებითი გზა მიმაგრებს, რადგან წვრილ-წვრილ ლიტერატურულ გაზეთებში გამომიქვეყნებია: სამოცამდე პიესა, ოთხმოცამდე რომანი და ორასორმოცდაათზე მეტი ნოველა თუ მოთხრობა. მართალია, მათ ფართო საზოგადოება არ იცნობს, მაგრამ ამას რა მნიშვნელობა აქვს? ხომ მიღწვია და დამიწერია? ჰოდა, აღარ მინდა ჩრდილში ყოფნა. მინდა, ჩემს შემოქმედებას ყველა გაეცნოს. ჰო, მართლა, – ლექსებსაც ვწერ. ზუსტად 7 თვის წინ, მწვავე სულიერი დეპრესიის დროს შევთხზე ანდერგრაუნდ პოეზიის შედევრი „სიყვარულის სარეცელს მთვარის ფტორმჟავასფერ კრატერზე დაგიგებ“. მე ქართული მწერლობის აღმოჩენა ვარ და უკვე დადგა დრო, მადლიერმა შთამომავლობამ საკადრისი პატივი მომაგოს. არადა, ბევრ რამეს კი არ ვითხოვ?

უბრალოდ, მინდა, გაის ამ დროს „თბილისობის“ „ბრწყინვალე“ დღესასწაულზე „ღირსების ორდენით“ დამაჯილდოვონ და ამ ქალაქის საპატიო მოქალაქედ გამომაცხადონ. მინდა, „თავისუფალი თეატრის“ სცენაზე ავთო ვარსიმაშვილმა ჩემი პიესა დადგას. დიდი სურვილი მაქვს, თანაამქრელმა მწერებმა, ვაკის პარკის შესასვლელში, არკასთან სიცოცხლეშივე ძეგლი დამიდგან. მინდა, მწერთა კავშირის ან მწერთა ფედერაციის წევრი გავხდე და სხვა მწერების შემოწირულობებზე ვიცხოვრო. ხომ ხედავთ, რა მოკრძალებული სურვილები მაქვს? ამიტომ, ნუ დამძრახავთ, ჩემი თავხედობის გამო.

ახლა, მთავარია, „რუსთავი 2“-ის ეკრანზე მოვხვდე (სადაც ჩემი სახელის ქვეშ იქნება ტიტრი: „მწერალი“) და ჩემი ბრძნული მწერული აზრები ვაფრქვიო. სხვა ტელევიზიები კი, ამის შემდეგ მიმიწვევენ. მათი უმრავლესობა სწორებას ხომ, სწორედ, ამ ტელეკომპანიაზე აკეთებს? ჰოდა, მოვდივარ და დამხვდით. ერთად ვიზუზუნოთ.

ვისაც ჩემს მწერულ ღირსებებში ეჭვი ეპარება, მომწერეთ.

Tuesday, February 17, 2004

„ჩვენი ხალხი ნამდვილად იმსახურებს კარგ საზოგადოებრივ ტელევიზიას“

ზაზა შენგელია „პირველი არხის“ შესახებ

„ახალი ვერსია“ დაინტერესდა საქტელერადიომაუწყებლობის ყოფილი ხელმძღვანელის, ზაზა შენგელიას ბედით, რომლის შესახებაც ათასნაირი ჭორ-მართალი ვრცელდება. ზაზა შენგელია დაკავებული თანამდებობიდან 2003 წლის 18 ნოემბერს გადადგა, როდესაც მთავრობის სხდომაზე ექს-პრეზიდენტმა შევარდნაძემ უარყოფითად შეაფასა „I არხის“, კერძოდ – „მოამბის“ მუშაობა და მას მაშინდელი ხელისუფლების კურსის მკვეთრად გატარება მოსთხოვა.

ზაზა შენგელიას საქციელი მიხეილ სააკაშვილმა მაშინ გმირობად მონათლა, თუმცა ტელევიზიის ყოფილი ხელმძღვანელი თავის გადაწყვეტილებას მოკრძალებულ შეფასებას აძლევს.

„ახალ ვერსიასთან“ საუბარში ზაზა შენგელია აცხადებს, რომ ექს-პრეზიდენტ შევარდნაძის უახლოესი გარემოცვა ყოველთვის ცდილობდა „I არხი“ ცალმხრივი ყოფილიყო და მხოლოდ ხელისუფლების პოზიცია დაეფიქსირებინა. ისინი, თურმე, ყოველთვის ცდილობდნენ ტელევიზიის საქმეებში ჩარევას.

Monday, February 16, 2004

„ტელეგადაცემებმა, სადაც სტუმრები მამლებივით იწევდნენ ერთმანეთზე, თავისი დრო მოჭამა“

გიგა ბოკერიას თქმით, საქართველოში სიტყვის თავისუფლებას საფრთხე კანონმდებლობიდან უფრო ემუქრება

ქართული სატელევიზიო-საეთერო სივრცე, ფაქტობრივად, ეგზომ პოპულარული ღამის პოლიტიკური თოქ-შოუების გარეშე დარჩა. ეთერში აღარ გადის ინგა გრიგოლიას „ღამის მზერა“ და ეკა ხოფერიას „ღამის კურიერი“. ამ გადაცემებს შეჩვეულ ტელემაყურებელს სატელევიზიო „ლომკები“ დაეწყო და გულწრფელად დაინტერესდა გრიგოლიასა და ხოფერიას ბედით. ორივე გადაცემა ერთ დღეს შეწყდა, ამიტომ ბევრ ტელემომხმარებელს გაუჩნდა სრულიად ბუნებრივი ეჭვი, რომ ეს პროგრამები „ზემოდან“ ბრძანების შედეგად შეჩერდა. ეს მოსაზრება ზოგიერთმა პარლამენტარმაც განავრცო და პრესაში გაჩნდა ცნობები ამ გადაცემების ხელოვნურად დახურვის შესახებ.

„ახალი ვერსია“ ამით, ბუნებრივია, დაინტერესდა და საქმეში უფრო ღრმად ჩასახედად შეეცადა, „დაზარალებულებს“დაკავშირებოდა. ინგა გრიგოლია „ღამის მზერის“ შეჩერებას იმით ხსნის, რომ ახალ პროექტს ამზადებს, რომელიც, სავარაუდოდ, გაზაფხულისთვის გავა ეთერში.

ინგა გრიგოლია: „ჩემზე არანაირი ზეწოლა არ ყოფილა, სხვა ტელეარხებზე კი ვერაფერს გეტყვი. აქ შეგიძლია სამი წერტილი დასვა...“ ცოტა არ იყოს, ბუნდოვანი პასუხის მიღების შემდეგ ჩვენ დავუკავშირდით ტელეკომპანია „მზის“ საინფორმაციო სამსახურის ხელმძღვანელს, ინგა დადიანს, რომელმაც ასევე განაცხადა, რომ არავითარი ზეწოლა ხელისუფლების მხრიდან მათ მიმართ არ ყოფილა და ტელეკომპანია „მზე“ აპირებს ახალი ფორმატის გადაცემის მომზადებას, რომელსაც კვლავ ინგა გრიგოლია წარუძღვება. ამ გადაცემის დეტალებს წინასწარ არც ინგა გრიგოლია და არც ტელეკომპანია „მზე“ არ ახმაურებს.

შიდა საქმეებში ხელისუფლების ჩარევა „რუსთავი 2“-ის ხელმძღვანელობამაც კატეგორიულად უარყო. ისინი აცხადებენ, რომ „რუსთავი 2“ თავის მაყურებელს მალე ახალ სადისკუსიო პროექტს შესთავაზებს. როგორც ვხედავთ, ტელებოსები და ჟურნალისტები ზეწოლის ფაქტებს გამორიცხავენ. შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ გადაცემების შეჩერება ამ ტელეკომპანიის ხელმძღვანელებს შორის ურთიერთშეთანხმების შედეგად მოხდა.

„თავისუფლების ინსტიტუტის“ ერთ-ერთი ლიდერი, ჟურნალისტი გიგა ბოკერია ამ გადაცემების შეჩერებაში ტრაგედიას ვერ ხედავს. მისი აზრით, საქართველოში სიტყვის თავისუფლებას საფრთხე, უცხოური ინვესტიციების არარსებობით უფრო ემუქრება.

Tuesday, February 10, 2004

„ტელევიზიიდან მკვდარი სულები, უდისციპლინოები და შემოქმედებითად ბერწები უნდა წავიდნენ“

აცხადებს საქტელერადიომაუწყებლობის ხელმძღვანელი გიორგი ლეონიძე

„ვარდების რევოლუციის“ შემდეგ სახელმწიფო ტელევიზიის ირგვლივ უამრავი ჭორი აგორდა. გავრცელდა ხმები, თითქოს მისი ყოფილი თავმჯდომარის, ზაზა შენგელიას წასვლის შემდეგ ტელევიზიის ხელმძღვანელის პოსტის მსურველთა რიცხვი საგრძნობლად გაიზარდა. თავმჯდომარეობის მსურველებს შორის საკმაოდ ბევრ ადამიანს ასახელებენ: ეკა ხოფერიასა და გიგა ბოკერიას კანდიდატურებით დაწყებული, ყოფილი თავმჯდომარის, ზაზა შენგელიას პერსონით დამთავრებული. თუმცა, საქტელერადიომაუწყებლობას დღეს გიორგი ლეონიძე ხელმძღვანელობს და, როგორც შევიტყვეთ, უამრავი თანამშრომლის მხარდაჭერითაც სარგებლობს.

სახელმწიფო ტელევიზიაში რეორგანიზაცია იწყება, რომლის შედეგად, გარკვეული დროის შემდეგ ჩვენ უნდა მივიღოთ საზოგადოებრივ ტელევიზია, რაზეც ჯერ კიდევ ზაზა შენგელია საუბრობდა. ამ პროცესს კი უთუოდ მოჰყვება შტატებისა და გადაცემების შემცირება. მანამდე ევროსაბჭო ტელევიზიას ვერ დაეხმარება.

ჩვენ დავინტერესდით ტელევიზიის ხვალინდელი დღით და მაუწყებლობის ამჟამინდელ თავმჯდომარეს, გიორგი ლეონიძეს შევხვდით.

Monday, February 9, 2004

„სავსე“

მსოფლიოს თანამედროვე მუსიკაში არსებობენ მუსიკოსები და ჯგუფები, რომელთა ახალი ალბომის გამოსვლას მუსიკისმოყვარულები თუ კრიტიკოსები სულმოუთქმელად ელოდებიან. ვინაიდან დღეს საქართველოში ყველა ამტკიცებს, რომ მუსიკალური კრიტიკა არ არსებობს, ირაკლი ჩარკვიანის ახალ ალბომს მხოლოდ მელომანთა ის წრე ელოდებოდა, რომლისთვისაც ამ მუსიკოსის შემოქმედება მეტ-ნაკლებად ნაცნობია. კულტურის სფეროში მომუშავე ტელეჟურნალისტების უმრავლესობისთვის კი გასულ ოთხშაბათს ამ ალბომის პრეზენტაცია კიდევ ერთი რიგითი სიუჟეტის მოსამზადებელი მასალა, ერთი მორიგი კულტურული ღონისძიება იყო, სადაც ბლომად ირეოდნენ ე.წ. ცნობადი სახეები, – დათო ტურაშვილით დაწყებული, „უცნობით“ და პოლიტიკოს მაია ნადირაძით დამთავრებული.

ის, ვინც ირაკლი ჩარკვიანს დღეს ანდერგრაუნდის მუსიკოსად მიიჩნევს, მწარედ ცდება. ანდერგრაუნდი საქართველოში უკვე კარგა ხანია, აღარ არსებობს. ის მუსიკოსები კი, ვინც ადრე ანდერგრაუნდობდნენ, ანუ იატაკქვეშ იმყოფებოდნენ, დღეს საკუთარი ნაწარმოებების საპრეზენტაციოდ ელიტურ კულტურულ დაწესებულებებს ირჩევენ და არა ნახევრადდანგრეულ შენობებს, სარდაფებს, ან თუ გნებავთ – საკუთარ ბინებს.

ერთ მშვენიერ მზიან დღეს ე.წ. ალტერნატივის მამებმა, ბაბუებმა და ბიძებმა გაიღვიძეს, მიიხედ-მოიხედეს და განაცხადეს, რომ ისინი ქართული კულტურის (და არა – კონტრკულტურის) განუყოფელი ნაწილები არიან და მათი შემოქმედება მასკულტურის ნაწილია. და თუკი დღეს ვინმე ამტკიცებს, რომ ის საკუთარ ხელოვნებას იატაკქვეშ ქართველი ვირთხების გარემოცვაში ქმნის, არ არის გულწრფელი, რადგან ძალიან ბევრი ახალბედა მუსიკოსი „კაიბიჭობასა“ და მატერიალურ კეთილდღეობაზე ხმამაღლა ოცნებობს, რაც იმთავითვე გამორიცხავს ხელოვნებისთვის საკუთარი თავის მსხვერპლად შეწირვის წმინდა რიტუალს. ხოლო იატაკქვეშად წოდებულ ზოგიერთ მუსიკოსს დღეს უკვე იატაკზედა ჭუჭყის სუნი უდის.

ირაკლი ჩარკვიანმა ოცნება აისრულა და უკვე საკუთარი ციფრული სტუდია-ლეიბლი „მანგო-ზანგო“ აქვს. ამ სტუდიაში ციფრებისმოყვარულმა ირაკლიმ ახალი ალბომი „სავსე“ ჩაწერა. „სავსე“ უკვე „ლიტერატურულ კაფეს“ დახლზე გამოჩნდა. მუსიკოსს სურს, მოსახლეობამ რაც შეიძლება მეტი წიგნი იკითხოს. სწორედ ამიტომ გადაწყვიტა მან ალბომის ექსკლუზიურად ზემოაღნიშნულ დაწესებულებაში გაყიდვა.

ახალი ფირფიტა ირაკლი ჩარკვიანის გასული წლის შეგრძნებების კრებულია. ალბომს სიმღერა „დრო“ ხსნის, რომელიც მუსიკალური თუ ტექსტობრივი შინაარსით წინა ალბომში შესული ჰიტის, „საქართველოს“ გაგრძელებაა. ეს უკანასკნელი კი „ვარდების რევოლუციის“ ერთგვარ სიმბოლოდ იქცა. ირაკლი თვლის, რომ სიმღერა „დრო“ საქართველოს უახლესი ისტორიის მეორე, რევოლუციისშემდგომი სერიაა. სიმღერაში „საქართველო“ გამოყენებული ფრაზა „ჩვენ მოვიგებთ ომს“ უკვე გამართლდა. ირაკლის აზრით, „სავსეში“ ნათქვამი სიტყვები თავისუფლად შეიძლება გახდეს იმ მოვლენების წინასწარი ვარაუდი, რომელიც 2-3 წელიწადში ქვეყანაში მოხდება.

„დღეს ქართულ ხელოვნებაში რევოლუციას აღარ უნდა ველოდოთ, – პირად საუბარში მიმტკიცებს მუსიკოსი, – ამ სფეროში რევოლუცია უკვე გასული საუკუნის 80-90-იან წლებში მოხდა, როდესაც არსებობდა „რეაქტიული კლუბი“ და როცა დაიწყო ექსპერიმენტები ქართულ ლიტერატურასა და მუსიკაში. რევოლუცია, რომელიც ახლახან მოხდა, ჩვენ მაშინ დავიწყეთ. დემოკრატიის ბაზა სწორედ ჩვენმა მუსიკამ და პოეზიამ მოამზადა. ახლა, ვინც ხელოვნებაში რაიმეს მოწყობას დააპირებს, მტყუანი იქნება, რადგან რევოლუცია უკვე მოხდა. დღეს რევოლუცია გრძელდება“, – ამბობს მუსიკოსი.

ირაკლის ახალი ალბომი მუსიკალურად მრავალფეროვანია, სწორედ ამიტომაც ჰქვია „სავსე“. ირაკლი უმღერის პატარა შვილს, იხსენებს ლეგენდარულ მესაყვირეს მაილს დეივისს, რეჩიტატივით, ძალიან საინტერესოდ ასრულებს ვლადიმერ მაიაკოვსკის ლექსს „პასპორტი“ (კომპოზიციაში „კავშირი“), უმღერის სიტკბოს („მანგო“)... ალბომში ერთმანეთის გვერდიგვერდ ჟღერს მეტად ხალისიანი და საცეკვაო „წელს“ და ოდნავ პირქუში, მაგრამ იმედიანი „აქ ხარ“, რომელიც მუსიკოსის ერთგვარი ლოცვა, ღმერთთან გასაუბრებაა. ქეთათო კი, გარდა ირაკლისთან ერთად დუეტში ნამღერი სიმღერებისა, რეტრო განწყობილების სიმღერას „გელოდები“, მარტო ასრულებს...

საქართველოში უკვე დადგა დრო, როდესაც მუსიკოსი მიმდინარეობებით კი არა, ინდივიდუალურობით უნდა შეფასდეს. ამისთვის კი არ არის აუცილებელი, ხელოვანი კაშკაშა ვარსკვლავივით ბრწყინავდეს და თვალს სჭრიდეს, არამედ სრულიად საკმარისია, იყოს თუნდაც ტომ უეიტსივით ან სერჟ გინსბურივით მოკრძალებულად ამბიციური და უბრალო, რადგან გემოვნებიან ხელოვნებას, ჩემი აზრით, სწორედ ასეთები ქმნიან. ინდივიდუალურმა ირაკლი ჩარკვიანმა დამოუკიდებლობას უკვე მიაღწია, ხოლო მისი ბოლო ექსპერიმენტული ალბომის შეფასება შენთვის მომინდვია, ჩემო ძვირფასო მკითხველო. პირადად მე, ფირფიტა „სავსე“ შინ მაქვს და უკვე სიამოვნებით მოვუსმინე კიდეც.

Monday, February 2, 2004

ტელეღიპუცები თუ მუტანტები?

რამდენიმე კვირის წინ სამუწყებლო კომპანია „რუსთავი 2“-მა დაიწყო ინგლისური საბავშვო სერიალის „ტელეღიპუცების“ ჩვენება. ჩემი ყურადღება მიიპყრო ამ სერიალის გმირების ამოჩემებულმა ფრაზებმა და ერთ-ერთი სიმღერის აბსოლუტურად გაუგებარმა ტექსტმა, რომელიც დაახლოებით ასე ჟღერდა: ჯონი ვიღაც ბატონისგან წამოვიდა, რადგან მისთვის ერთი თეთრის გადახდაც კი არ სურდა. ჯონი თურმე ზარმაცი იყო. მერე მან იშოვა ბატონი, რომელსაც ერთ თეთრს უხდიდა. ეს სიმღერა სრულდება მწვანე მდელოზე მოთამაშე ბავშვებისთვის, რომლებიც სიმღერის შემსრულებელ უფროს ბიძიებს ცეკვა-თამაშით უსმენენ. სერიალის მთავარი გმირი ტელეღიპუცები გაჯინებულ, ერთსა და იგივე უაზრო ფრაზებს წამდაუწუმ იმეორებენ, დარბიან, თამაშობენ და ყოველ წუთს ერთმანეთს ეალერსებიან.

ეს მრავალფერადოვანი (და არა მრავალფეროვანი) სერიალი ბაგა-ბაღის ასაკის ბავშვებისთვისაა გათვლილი. ამ შოუს არავითარი სიუჟეტი არა აქვს. ამ, ერთი შეხედვით, უწყინარმა სერიალმა თითქმის მთელი მსოფლიოს ტელევიზიები მოიარა. საქართველო ალბათ, ერთ-ერთი უკანასკნელი ქვეყანაა, სადაც მას აჩვენებენ. ერთი თვალის გადავლებით „ტელეღიპუცები“ კეთილ შთაბეჭდილებას ტოვებს. მის შემქმნელებს განსაკუთრებით მზე გამოუვიდათ კარგი – ჩვილი ბავშვის ნათელში მყოფი სახე, რომელიც ძალიან საყვარლად იცინის. თუმცა, მთავარი გმირები მაინც ტელეღიპუცები არიან. აქ სრულიად ბუნებრივად შეგვიძლია დავსვათ კითხვა: ვინ არიან ისინი?

თანამედროვე ბავშვები თამაშისას ყოველთვის განასახიერებენ და ბაძავენ ან საყვარელი ზღაპრის გმირებს, ან ტელევიზორში ნანახ პერსონაჟებს. ბავშვი ხომ ყოველთვის საყვარელი წიგნისა თუ კინო (ან ტელე) ფილმის გმირის ადგილას წარმოიდგენს ხოლმე თავს. ეს ყველა მეზღაპრემ თუ საბავშვო ფილმის ავტორმა კარგად იცის. რა თქმა უნდა, პატარა ბავშვებისათვის არ შეიძლება რაიმე რთული სიუჟეტის მოფიქრება. ოთხი ტელეღიპუცი კოსმოსიდან მოსულ პატარა მაიმუნებს ჰგვანან. მათი ერთმანეთისგან გარჩევა შეიძლება სახელებით, სიმაღლითა და სკაფანდრის ფერით. უცლებზე ტელეეკრანები აქვთ ჩამონტაჟებული, რომლის საშუალებითაც ისინი სხვადასხვა სიუჟეტებს აჩვენებენ. შეუძლებელია ტელეღიპუცების ზუსტი სქესის დადგენა. ტინკი-ვინკი და დიპსი თითქოს ბიჭები არიან, ხოლო ლალა და პო – გოგონები. თუმცა ამის მტკიცება დანამდვილებით შეუძლებელია.

ჩვენ ბავშვობიდანვე ვიცით, რომ კაცობრიობა იყოფა ქალებად და კაცებად. ყველა თოჯინასაც კი, რაც დღემდე შექმნილა, სქესი გააჩნია – ბარბით დაწყებული, სპაიდერმენით დამთავრებული. ვიცით, რომ ვინი პუჰი, კარლსონი, ბემბი, ბურატინო, პიტერ პენი თუ პინოქიო ბიჭები არიან, ხოლო ფიფქია, პეპი, მერი პოპინსი და სხვები – გოგონები. გოგონებსა და ბიჭებს საკუთარი, სხვადასხვა ბავშვობა გააჩნიათ. ისინი განსხვავებულად იცვამენ და სხვადასხვა თამაშებს თამაშობენ. თუმცა, ტელეღიპუცების სოციალური სტატუსი გაურკვეველია. წარმოუდგენელია, ითამაშებენ თუ არა ისინი „დედა შვილობანას“ ან „ომობანას“. უკიდურეს შემთხვევაში, წარმოუდგენელია, ტინკი-ვინკი ან დიპსი ოდესმე იტვირთავენ თუ არა საკუთარ თავზე რაღაც პრობლების ვაჟკაცურად მოგვარების პასუხისმგებლობას (როგორც ეს ზღაპრებში ხდება), ხოლო ლა-ლა და პო გამოამჟღავნებენ კდემამოსილებასა თუ ქალურ სინაზეს. ამავე დროს, ეს გმირები ისე ხშირად ეხვევიან და კოცნიან ერთმანეთს, რომ ვერაფერ კარგს იფიქრებს კაცი.

პატარებს უყვართ ლამაზი და კაშკაშა ფერები. ამერიკელი ფსიქოლოგების აზრით, პატარებს სწორედ ამიტომ მოსწონთ სარეკლამო რგოლები, სადაც ერთი და იგივე ფრაზები მეორდება. ფსიქოლოგთა ვერსიით, „ტელეღიპუცების“ ავტორებს ბავშვების ტელემომხმარებლებად ჩამოაყალიბება სურთ, რაც, მათივე შეხედულებით, ასეთ ადრეულ ასაკში აზროვნებისთვის არ არის სასურველი. სწორედ ამიტომ ზოგიერთ ქვეყანაში სერიალის ჩვენება შეწყვიტეს. მათ შორის, რუსეთშიც, სადაც ტელეარხ „ერ-ტე-ერის“ (დღეს უკვე „როსიას“) წარმომადგენლებმა განაცხადეს, რომ ბავშვების ამ სერიალით გამოდებილებას არ აპირებენ, რადგან რუსეთს ასჯერ უფრო ღირებული საბავშვო გადაცემები აქვს.

დასავლეთელი ტელეკრიტიკოსები „ტელეღიპუცებს“ მულტსერიალ „კუ ნინძებს“ ამჯობინებენ, რომლის გმირებს ლეგენდარული მხატვრების სახელები ჰქვიათ – ლეონარდო, მიქელანჯელო, რაფაელო და დონატელო. მათი აზრით, ტელეღიპუცებისგან განსხვავებით, კუ ნინძები ვაჟკაცურად იქცევიან და სამაგალითო მეგობრებიც არიან. ინგლისელებმა „ტელეღიპუცებს“ იმთავითვე „ტელემონსტრები“ – „მუტანტები“ შეარქვეს.

ზოგი მშობელი შეშფოთებულია იმით, რომ ტელეღიპუცები ბავშვებს აჰიპნოზებენ. ერთ-ერთ ინტერნეტ-ფორუმზე მშობლის ასეთი აზრია: „ტელეღიპუცების ყურებისას ჩემი ცელქი პატარები დუმდებიან, წყვეტენ ყვირილს და შუშის თვალებით შესცქყერიან ეკრანს, თითქოს ტრანსში იყვნენ. მე ამ დროს შემიძლია ვაჭამო მათ. არავითარ წინააღმდეგობას არ მიწევენ და პირს დამჯერედ აღებენ. მათი ტრანსის გამო, სიმართლე გითხრათ, მეშინია კიდეც“...

ასეა თუ ისე, ტელეღიპუცები უკვე საქართველოში არიან. უბრალოდ, მაინტერესებს – ნუთუ ჩვენს ქვეყანას არა ჰყავს (ან არ ჰყავდა) ნორმალური მეზღაპრე, რომელთა ნაწარმოების მიხედვით საკუთარ საბავშვო გადაცემას გავაკეთებდით? თუ უკვე ტელეღიპუცებს დავემსგავსეთ და ვიღაც ჯონის არ იყოს ერთი თეთრის დახარჯვაც არ გვსურს საკუთარ პროდუქციაზე და ყველანაირი სისულელე უცხოეთიდან უნდა გადმოვიღოთ?