თინათინ წერეთელი – გერმანელი მომღერალი ქართული მუსიკის სამყაროდან

თინათინ წერეთლის მუსიკალური შემოქმედება ფეისბუქზე აღმოვაჩინე. მუსიკოსი გერმანიაში, კერძოდ, ქალაქ ჰანოვერში ცხოვრობს. შემდეგ თინათინისა და ასევე გერმანიაში მცხოვრები ქართველ მუსიკოსის, მარიამ ქირიას ერთად ჩაწერილ  დუეტსაც მოვუსმინე. მისი შემოქმედება მომწონს და ჩვენ ვირტუალური მეგობრები გავხდით. თინათინი დღეს სოულსა და ჯაზში მუშაობს. 2019 წელს თავის ბენდთან ერთად მონაწილეობა მიიღო იუნესკოს პირველ გლობალურ ფესტივალში, რომელიც იტალიაში გაიმართა. ფესტივალზე მან გერმანიის სახელით იუნესკოს დელეგაციის წინაშე ორი კონცერტი გამართა. იგი ამ ღონისძიებაზე ერთადერთი  მუსიკოსი ქალი გახლდათ. თინათინ წერეთელმა 2020 წლის მიწურულს ალბომი Alles Zu Seiner Zeit („ყველაფერს თავისი დრო აქვს“) გამოუშვა. იგი ცნობილ ლეიბლ Peppermint Park Studios-ში ჩაიწერა, რომელთანაც თანამშრომლობენ მსოფლიოს სახელგანთქმული ვარსკვლავები: მადონა, ჯგუფი „სკორპიონსი“, ტომ ჯონსი და სხვები. თავისი შემოქმედების ინტერკულტურულობის დამსახურებით, თინათინი ჩეხეთის ქალაქ ბრნოს ფესტივალზე ჰანოვერისა და გერმანიის მუსიკალურ ელჩად იყო მიწვეული. 

ქართული წარმოშობის გერმანელი მუსიკოსი, მომღერალი და სიმღერების ავტორი თინათინ წერეთელი 1982 წლის 14 სექტემბერს თბილისში, მუსიკოსთა ოჯახში დაიბადა, ამიტომაც ბავშვობა მუსიკალურ გარემოცვაში გაატარა. გოგონა რეპეტიციებს ხშირად ოპერის საორკესტრო ორმოდან ადევნებდა თვალს. როგორც თავად ამბობს, სადაც მუსიკა ისმოდა, იქ თავს ყოველთვის შინაურულად გრძნობდა. ხუთი წლის ასაკში თინათინმა ვიოლინოს შესწავლა დაიწყო. 6 წლისამ კი ფორტეპიანოზე დაკვრის სწავლაც მოისურვა. ამის შემდეგ მუსიკა მისი ყოველდღიური ყოფის მნიშვნელოვანი ნაწილი გახდა. მის ოჯახში ყველა მღეროდა და ასე გაეცნო ქართულ მრავალხმიანობას. მიუხედავად იმისა, რომ დღეს სხვა ჟანრში მუშაობს, ქართულ ფოლკლორს, პოლიფონიას მის მუსიკალურ სამყაროში განსაკუთრებული ადგილი უკავია. 

1993 წელს საქართველოში არსებული რთული სიტუაციის გამო, 10 წლის გოგონა ოჯახთან ერთად საცხოვრებლად გერმანიაში გადავიდა. დღეს თინათინი ჰანოვერისა და მისი შემოგარენის რამდენიმე უნივერსიტეტსა და სასწავლებელში ვოკალის პედაგოგად მუშაობს. მას აქვს  მუსიკალური პროექტებიც.  გთავაზობთ თინათინ წერეთელთან ინტერვიუს. იგი კარგად ლაპარაკობს ქართულად, მიუხედავად იმისა, რომ, როგორც თავად ამბობს, აზროვნებს გერმანულად. 

– თინათინ, როგორი შეგრძნება იყო, როდესაც 10 წლის ასაკში საქართველოდან შორს ამოყავი თავი?

– ორი ჩემოდნის ამარა უცხოეთში ჩარჩენილმა ოჯახმა ნულიდან დავიწყეთ ცხოვრება. მაშინ მუსიკაზე ფიქრიც კი უადგილო იყო, მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან მენატრებოდა და მწყუროდა იგი. უბრალოდ, არ მინდოდა დედისთვის  რთულ სიტუაციაში სადარდებელი დამემატებინა, ამიტომ ხმამაღლა არ გამოვხატავდი ამ სურვილს. მაგრამ როცა მარტო ვრჩებოდი, ამ წყურვილს სიმღერით ვიკლავდი. სიმღერისას და დაკვრისას დროის და სივრცეს შეგრძნებას ვკარგავ. მუსიკის შესრულებისას თავს სრულყოფილად აღვიქვამ, რადგან იმ „მე“-ს ვუერთდები, რომელიც თბილისში გატარებულ ბავშვობაში დარჩა. 

იმ ქალაქში, სადაც გიმნაზია დავამთავრე, გოსპელის გუნდში ვმღეროდი. პირველად სცენაზე სკოლის ბოლო ზარზე ვიმღერე. შემდეგ ჩრდილოეთ გერმანიაში კულტურის მეცნიერების ფაკულტეტზე დავიწყე სწავლა, სადაც მუსიკა  ერთ-ერთი საგანი იყო. ჯაზ-როკ და პოპ ვოკალისკენ ნელ-ნელა გავიკვლიე გზა. გერმანიაში ფორტეპიანოს შესწავლა ხელახლა დავიწყე, ხოლო გიტარაზე დაკვრას ჩემით დავეუფლე. მოგვიანებით აღმოვაჩინე, რომ თავად შემეძლო სიმღერების წერა. იმის მიუხედავად, რომ გერმანელი სტუდენტების უმეტესობა სიმღერებს ინგლისურად წერდა, საკუთარი შემოქმედებისთვის მაინც გერმანული ენა ვარჩიე. ქართული სული და ემოცია გაჯერებული გერმანული აზროვნებით – ესაა ჩემებური მუსიკალური კოქტეილი, რასაც აქ განსაკუთრებულად აღიქვამენ. 

რატომ ყვირიან ქართველი მომღერლები და ხმაურიანი ეროვნული უკულტურობები

„პროზის გრგვინვა და მუსიკა სიჩუმეში სრულდება“.

უილიამ ფოლკნერი

ვისაც კი ზაფხულში რამდენიმე დღე მაინც ქართულ კურორტებზე გაუტარებია, აუცილებლად „ყურში მოხვდებოდა“ მრავალფეროვანი მუსიკალური ფონი, რომლითაც ისინი გამოირჩევა, განსაკუთრებით ზღვისპირეთში. იქ თქვენ მოუსმენთ ქართულ, სომხურ, აზერბაიჯანულ, თურქულ, ირანულ თუ რუსულ ფანოღს, რუსულ ე.წ. ესტრადას და  ძველბიჭურ ასევე რუსულ რეპს, ქართულ თუ უცხოურ პოპს – „დესპასიტოთი“ დაწყებული, ქართველი „პოპვარსკვლავთა“ შემოქმედებით დამთავრებული. ამ კოქტეილის განსაკუთრებულობა ისაა, რომ მთელი ეს „ნაღები“ რეპერტუარი დამსვენებლებს დიდი დოზებით და აუცილებლად ხმამაღლა მიეწოდება. ასე თუ ისე, ამას ალბათ აიტანდა კიდეც ადამიანი, ეს უფასო კონცერტი ზოგჯერ მთელი ღამე (ან ღამეები) რომ არ გრძელდებოდეს. ამას ემატება შუაღამით, ძლივს ჩაძინებულზე, ვიღაცების მიერ ხოშზე ნატყორცნი პეტარდების გამაყრუებელი ხმები. მოკლედ, ხვდები, რომ ადამიანს საქართველოში არც შვებულებაში ან არდადეგებზე ეღირსება მოსვენება. 

ბევრ ადამიანს სიმთვრალეში უჩნდება სურვილი, რომ მისი პერსონა მთელი სიკაშკაშით წარმოგიდგინოთ. მახსენდება ორი გავრცელებული მოწოდებაც, როდესაც ნასვამი მამაკაცი ოჯახში ბრუნდება და ყვირის: „ბავშვი გააღვიძეთ, პიანინოზე დაუკრას!“ ან თუნდაც – „მეზობლებო, გამოდით, უნდა დაგთვალოთ!“ მას ძალიან უნდა, ყველამ გაიგოს, რომ ნასვამია, თან სხვების სიმშვიდეს არად დაგიდევს. ბავშვის ან ცოლის დაბადების დღის შესრულებისთანავე – ღამის 12 საათზე ან, გინდ, ღამის 2 საათზე პეტარდების სროლას იწყებს. მისთვის მთავარია, ოჯახის წევრებს თქვენი სიმშვიდის დარღვევის ხარჯზე ასიამოვნოს. მერე რა მოხდა, რომ ამ გამაყრუებელი ხმაურით თქვენი ბავშვი გააღვიძა? თავისი ხომ გაისწორა? 

ოთო ნემსაძე

ახლა შევიდეთ თბილისის ან სხვა რომელიმე ქალაქის სავაჭრო ცენტრებში, სადაც წესით, უნდა გვეგებებოდეს ფონური ემბიენტ-მუსიკა, ისიც დაბალ ხმაზე ჩართული. ჩვენ კი გვხვდება ბოლო ხმამდე აღნავლებული პოპულარული მუსიკალური ჰიტები. მაღაზიის კონსულტანტს რამე რომ ჰკითხო, აუცილებლად უნდა უყვირო, რომ გააგონო. პასუხი მანაც ყვირილითვე უნდა დაგიბრუნოს. მერე სავაჭრო ცენტრების სატელევიზიო ან რადიო რეკლამაში ვინმე ხმამაღლა და დაძაბულად იტყვის წარმოუდგენლად უაზრო ფრაზას – „ევროპული დონის მომსახურება“. თითქოს ამერიკული, იაპონურ-კორეული ან თუნდაც ავსტრალიური სერვისი სირცხვილი და უხარისხო იყოს. მოკლედ, ასეთ ადგილებში მატრაკვეცობა და სიგოიმეა გამეფებული.

დადა დადიანი 30 წლის შემდეგ აქაურობასა და ყველაურობაზე

{სრული ვერსია}

დადა დადიანს პირველად 1992 წლის 12 ივლისს შევხვდი, როცა ქუთაისში კლუბ „მელომანის“ და ჯგუფ „აუტსაიდერის“ ორგანიზებით როკ-აქცია „როკი ფონოგრამის (და შიდსის) წინააღმდეგ“ ჩატარდა. მაშინ ამ აქციას ქუთაისის კომერციულ ტელევიზიაში (შემდგომში ტელეკომპანია „რიონი“) ჩემი და ჩემი მეგობრების ტელე-პროექტ „კედელისთვის“ ვაშუქებდი, რომელიც საქართველოს ტელევიზიის „მე-2“ არხზეც გადიოდა. ქუთაისის შემდეგ რამდენიმე დღეში დადას ჯერ თბილისში, მერე მის აგარაკზეც შევხვდი, როდესაც მან „ტაქსის“ 1988 წლის ალბომი კასეტაზე ჩამიწერა. ამის შემდეგ მალე მუსიკოსი საცხოვრებლად ლონდონში გადავიდა, სადაც ერთ-ერთ მუსიკალურ ლეიბლზე მუშაობს და თავის საყვარელ საქმეს აკეთებს. 

ქუთაისში გამართულ კონცერტზე „ტაქსის“ და შემდეგ „საბავშვო მედიცინის“ მუსიკამ პირველივე მოსმენის შემდეგ უდიდესი შთაბეჭდილება მოახდინა ჩემზე. „ტაქსიმ“, რომელშიც მაშინ დადას გარდა უკრავდნენ: ბიჭიკო ოსიპოვი, კახა კიკაბიძე და ირაკლი ჩარკვიანი, სულ 4 სიმღერა შეასრულა, მაგრამ საოცარი ატმოსფერო შექმნა. ეს არ იყო ორდინარული მუსიკა, რომელიც მაშინ მეინსტრიმ ქართულ სცენაზე ისმოდა ან თუნდაც „ჩვეულებრივი“ ინგლისურენოვანი ქართული როკ-ჯგუფები ასრულებდნენ. 

ეს იყო გზავნილებით სავსე ქართულენოვანი მართლაც ალტერნატიული მუსიკა, რომელშიც იგრძნობოდა როგორც დიდი პროტესტი, ისე მეტად პოზიტიური, მაჟორული მუსიკალური განწყობა. განსაკუთრებით მინდა გამოვყო „ზამთარი“, რომელიც არ ძველდება და შემიძლია ვთქვა, რომ ის ეპოქალური სიმღერაა, რომელიც უზუსტესად ასახავს მაშინდელ საქართველოს. მასში არის ასეთი სიტყვები: „მე მინდა ბავშვს, რომელიც ჩნდება, ჰქონდეს ჰაერი, მე მინდა ქალს, რომელიც ცდება, ჰყავდეს მომვლელი, მე მინდა კაცს, რომელიც ყვირის, ჰქონდეს რწმენა, მე მინდა ერს, რომელიც ლპება, ჰქონდეს გონება“. შემდეგ კი მისამღერში: „მაგრამ მე თქვენი აღარ მჯერა“. სამწუხაროდ, რეალობა არ შეცვლილა და ეს უნდობლობა კიდევ უფრო გაღრმავდა. 

შესანიშნავი მოსასმენია „ტაქსის“ 1988 წლის ერთადერთი ალბომიც...

განსხვავებული ხასიათის პროექტი იყო 1990-იანი წლების დასაწყისში შექმნილი „საბავშვო მედიცინა“, რომელშიც სიტყვიერი გზავნილების გარდა, დადამ კახა გუგუშვილთან, იგივე ჯოზეფასთან და ირაკლი ჩარკვიანთან ერთად მუსიკალური ექსპერიმენტებიც დაიწყო. ჯგუფის მუსიკაში საკმაო დოზით ჟღერდა ელექტრონიკაც. „პედიატრებმა“ მოიარეს აღმოსავლეთ ევროპა და პრიზებიც დაიმსახურეს. 

„ქართული ცეკვის იმპერია“ ასევე 1990-იანების დასაწყისის პროექტი იყო, რომელშიც დადასთან ერთად მონაწილეობდნენ: სერგი გვარჯალაძე, ბიბი კვაჭაძე და გოგი ჭილაშვილი. ეს იყო იუმორით გაჯერებული ჯგუფი, რომელიც ქალაქური მუსიკისა და ფოლკლორის ზეგავლენით შექმნილ საცეკვაო სიმღერებს ასრულებდა.

 

რამდენიმე თვის წინ, 30 წლის შემდეგ დადა დადიანი სამშობლოში დაბრუნდა და ქალაქგარეთ ვესტუმრე. ეს ინტერვიუ მისი სახლის ეზოშია ჩაწერილი. 

– დადა, როგორი იყო შენი მუსიკალური გზა? 

– ძალიან პატარა ვიყავი, როდესაც პირველად მოვუსმინე „ბითლზებს“. გამაოცა, გამაოგნა და გადამრია. ეს იყო ალბომი Abbey Road, რომელიც ბიძაჩემმა ჩამომიტანა. მაშინ ინგლისურს კარგად ვერ ვფლობდი, რომ სიმღერის სიტყვები გამეგო. დედაჩემს, რომელიც ინგლისურის სპეციალისტი იყო, ვთხოვე: „დედიკო, ახლა უნდა დაჯდე და ყველაფერი გადამითარგმნო“. მართლაც, გადამითარგმნა, გავიგე მათი შინაარსი. მერე გიტარა ავიღე ხელში, ახლა მე თვითონ უნდა დავუკრა და ვიმღერო ეს ყველაფერი მეთქი. როგორც უკვე ვთქვი, პატარა, ღლაპი ვიყავი და ვიფიქრე, თუ „ბითლზები“ სიმღერებს წერენ, მაშინ მეც დავწერ რამეს, ოღონდ ისეთს, რომელიც მათ დონეს არ უნდა ჩამოუვარდებოდეს მეთქი. ძალიან ამბიციური გადაწყვეტილება იყო. ამის შემდეგ მთელს ოჯახს ვაწუხებდი, დილიდან საღამომდე ვუკრავდი და ვმღეროდი.