Tuesday, December 24, 2002

„ჩვენ ერთად ვართ“ – ქართული როკი ქუთაისში

„ქუთაისის კონცერტი ათასჯერ მეტი ენერგიის მომცემი იყო, ვიდრე ჩვეულებრივი კონცერტი თბილისში“

საქართველოში სიტყვა „აქცია“ რატომღაც რაღაცის ან ვიღაცის წინააღმდეგ გამოსვლასთან ასოცირდება. ანუ, თუ ვიღაცეები რაღაც აქციას ატარებენ, ის აუცილებლად რაღაცის ან ვიღაცის საწინააღმდეგოდ უნდა იყოს მიმართული. თუმცა აქცია შეიძლება იყოს მშვიდობიანი, რაღაც ერთიანობის სიმბოლოც.

გასულ კვირას ქუთაისში გაიმართა როკ-აქცია „ჩვენ ერთად ვართ“, რომელშიც ქუთაისისა და თბილისის როკ-კოლექტივები მონაწილეობდნენ. ეს იდეა ქუთაისში სამხარეო ადმინისტრაციამ განახორციელა. აქციის სპონსორი საქველმოქმედო-კულტურული ასოციაცია „ოკრიბა“ იყო. მასში მონაწილეობდნენ ჯგუფები: „სტუმარი“, „ზუმბა“, „პულსი“, „ბუნკერი“ და რობი კუხიანიძე.

ამავე დროს, აქციაზე თბილისიდან სპეციალურად ჩავიდა ამერიკელი ბლუზმენი პოლ რიმპოლი. კონცერტი გააშუქა ტელეკომპანია „ქუთაისმა“, ქუთაისურმა რადიო 105-მა და რადიო „ძველმა ქალაქმა“, რომელმაც ჯერ კიდევ გზაში მყოფი მუსიკოსები ეთერში გაიყვანა. სხვადასხვა საპატიო თუ არასაპატიო მიზეზის გამო, კონცერტზე ვერ ჩამოვიდნენ ნინო ქათამაძე („ინსაიტი“) და ფრედი პაიანი („შუქი მოვიდა“), თუმცა აღნიშნული ჯგუფის წევრები ქუთაისში იყვნენ.

აქცია „ჩვენ ერთად ვართ“ გაიმართა ტელეკომპანია „რიონის“ კინო-საკონცერტო დარბაზში. შეიძლება ითქვას, რომ კონცერტი წარმატებით ჩატარდა. საქენერგო ტრადიციებს არც ქუთაისში ღალატობს და აქციის მსვლელობისას შუქი ორჯერ ჩაქრა. ამან კონცერტის მსვლელობაზე მაინცადამაინც უარყოფითად ვერ იმოქმედა. ქუთაისელი ხმის რეჟისორის გუჯა ჯოხარიძის შესანიშნავი ჟღერადობის აპარატურაზე ერთმანეთს ცვლიდნენ ქუთაისელი და თბილისელი მუსიკოსები: ჯგუფები „სტუმარი“, „პულსი“, „ბუნკერი“, რობი კუხიანიძე (მასთან ერთად სიმღერებს სცენაზე ავარდნილი პატარა ბავშვები, მათ შორის, მაწანწალებიც ასრულებდნენ), პოლ რიმპოლი (რომელსაც ქართულად პავლეს ეძახდნენ) და ჯგუფი „ზუმბა“ (მასთან ერთად ათასკაციანი დარბაზი მღეროდა და ცეკვავდა).

Monday, December 23, 2002

„პატრიარქს იმდენად დიდი მოთმინება აქვს, არავის ცუდ ნათქვამს არ ჰყვება, სიტყვას არავის უბრუნებს“

25 დეკემბერი უწმინდესისა და უნეტარესის ილია მეორეს აღსაყდრების დღეა

ზუსტად 25 წლის წინ, 1977 წლის 25 დეკემბერს, საქართველოს საეკლესიო სინოდის გადაწყვეტილებით, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქად უწმინდესი და უნეტარესი ილია II აკურთხეს. პატრიარქად კურთხევისას უწმინდესი მხოლოდ 44 წლის იყო. ამის შემდეგ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია ყოველ წელიწადს 25 დეკემბერს საზეიმოდ აღნიშნავს პატრიარქის აღსაყდრების, ანუ ინტრონიზაციის დღეს. მალე მართლმადიდებელი ქართველები თავიანთი სულიერი მწყემსმთავრის დაბადების 70 წლისთავსაც აღნიშნავენ.

საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი, უწმინდესი და უნეტარესი ილია II გარდა იმისა, რომ საქართველოს სულიერი მწყემსმთავარია და მრავალი სხვა ადამიანური ნიჭითაა დაჯილდოებული, ის შესანიშნავად ერკვევა მხატვრობასა და ხატწერაში. დიდუბის ღვთისმშობლის ტაძარში არსებობს წმ. თამარ მეფის ფრესკა, რომელიც 80-იან წლებში თვით პატრიარქმა მოხატა.

ისტორიული წყაროების მიხედვით, თამარ მეფემ სწორედ დიდუბის ღვთისმშობლის სახელობის ტაძარში დაიწერა ჯვარი: „და წარვიდეს დიდებულნი იმერნი და ამერნი, და წარმოიყვანეს დედოფალი და გაზრდილი მისი დავით, რჩეული ღვთისა მიერ, და მოვიდნენ სრასა დიდუბისასა, სანახებსა ტფილისისასა და მუნ ქმნეს ქორწილი შესატყვისი და შემსგავსებული ხელმწიფობისა და სახელზეობისა მათისა" (ბასილი ეზოსმოძღვარი, ცხოვრება მეფეთ-მეფე თამარისა, ქართლის ცხოვრება II, „ისტორიანი და აზმანი შარავანდედთანი“, გვ.47).

დიდუბეში თამარის ქორწინებას ადასტურებს ვახუშტი ბატონიშვილიც: „... მცნობმან თამარ ამის ყოვლისავეთვის ნება სცა და ქმნეს ქორწილი სახლსა დიდუბისასა დიდებითა დიდითა“ („ქართლის ცხოვრება“, IV, 1973, გვ. 129).ხოლო იქ, სადაც სამეფო რეზიდენცია იყო, აუცილებლად კარის ეკლესიაც იქნებოდა. გადმოცემის მიხედვით, იგი თანამედროვე ღვთისმშობლის ეკლესიის ადგილზე უნდა მდგარიყო. დღევანდელი ეკლესია 1884 წელს არის აშენებული, სადაც მანამდე თაღჩამონგრეული ტაძარი იდგა.

„ახალი ვერსია“ ესაუბრა დიდუბის ღვთისმშობლის ეკლესიის დეკანოზს სვიმონ ნუცუბიძესა და ეკლესიის გამგებელს თაისი ტორონჯაძეს, რომელიც პატრიარქის მიერ ეკლესიის კედლის მოხატვის თვითმხილველი იყო.

თაისი ტორონჯაძე: – ჩვენი ტაძარი ფრესკებით მხატვარმა ალექსანდრე (შურა) ბანძელაძემ შეამკო. 1978 წლის 22 მარტს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმში დიდ საბჭოზე მხატვრის ესკიზების განხილვა მოეწყო, რომელსაც საბჭოს წევრების გარდა მისი უწმინდესობაც ესწრებოდა. პატრიარქმა სიუჟეტების თანამედროვე ინტერპრეტაცია და მისი კავშირი ძველი ქართული ფრესკული ხელოვნების ტრადიციებთან ძალიან მოიწონა და საბჭომ ისინი დაამტკიცა. დიდუბის ტაძარს მთელი ათი წლის განმავლობაში შურა ბანძელაძე ხატავდა.

როდესაც მხატვარმა ტაძრის ზედა ნაწილი ხარაჩოებიდან მოხატა და ქვემოთ ჩამოვიდა, გადაწყვიტა, საკუთარი სურვილით ერთი ფრესკა დაეხატა. ამის უფლება მას მინიჭებული ჰქონდა. ერთში მან საკუთარი თავი ბერის სამოსში გადმოსცა (უწმინდესმა იგი ბერად აკურთხა), თითქოს ხელთუქმნელ ხატთან დგას და მაცხოვარი აკურთხებს. გუმბათის მოხატვის შემდეგ მან განაცხადა: ჩემი თავისუფალი უფლება უნდა გამოვიყენო და უწმინდესის სურათის დახატვა მსურსო. ასეც მოიქცა. მაშინ პატრიარქისთვის არაფერი გვითქვამს, მან არც კი იცოდა, რომ შურამ მისი პორტრეტი დახატა. მხატვარი პატრიარქთან ხშირად დადიოდა და მისგან რჩევა-დარიგებებს იღებდა, კანონიკური მხატვრობის წესებში თანდათან ერკვეოდა. უწმინდესმა წიგნები მისცა და ისიც ბევრს კითხულობდა, სწავლობდა. ამის სამადლოდ გადაწყვიტა პატრიარქი დაეხატა. ამბობდნენ, ჯერ პატრიარქი ცოცხალია და რატომ უნდა დახატოო, მაგრამ შურა ბანძელაძე პასუხობდა, ადრე თუ გვიან ამ ქვეყნიდან მაინც ყველანი წავალთ, ხოლო ფრესკა დარჩებაო.

Tuesday, December 17, 2002

სასწაულები

ჩვენ უკვე საშინლად გადავიღალეთ, ხელები ჩამოვყარეთ, ცხვირები ჩამოვუშვით და სასო წარგვეკვეთა. თვალებანთებულები შევცქერით სატელევიზიო ბანძ საინფორმაციო პროგრამებს იმის იმედით, რომ იქნებ მასში კარგი ამბები გადმოსცენ, მაგალითად, ის, რომ რუსეთი აღარ არსებობს! ან საქართველოში ადამიანებს აღარ იტაცებენ და ენერგოსისტემაში დარღვევები აღარ არის. ხოლო ცუდ ამბებს იმ იმედით ვუყურებთ, რომ ეს ჩვენ არასოდეს შეგვეხება. ყოველთვის მღელვარებით დავცქერით საკუთარ ფოტოებს და ვიხსენებთ წარსულს, რომელიც, გვეჩვენება, რომ ძალიან ლამაზი იყო. რაღაცას არ ვაკეთებთ იმიტომ, რომ გვგონია, ხვალაც გავაკეთებთ. ხვალ კი დავრწმუნდებით, რომ უკვე გვიანია.

ბევრს ვწუწუნებთ, თითქოს იმიტომ, რომ გვერდით მდგომს მსგავსი პრობლემა თავიდან ავაცილოთ, სინამდვილეში კი საკუთარ გრძნობებს და, შესაბამისად, საკუთარ თავს რეკლამას ვუკეთებთ და ამით სხვის ცხოვრებას ვამძიმებთ. ჩვენ თითქმის ყველგან და ყოველთვის რეკლამას ვიკეთებთ. რეკლამისთვის სიმღერის ნაცვლად, ვყმუით და ვბღავით, თითქოს ვინმესგან გამორჩეულები ვიყოთ. რეკლამისთვის პარლამენტარები ერთმანეთს თავში წალდებს ვურტყამთ. საკუთარი სახელის განდიდებისათვის რაც შეიძლება საშინელ ამბებს ვყვებით ტელეეკრანებსა და გაზეთის ფრცლებზე. იმისათვის, რომ მშვიდი და გაწონასწორებული ადამიანის სახელი გვერქვას, თვალს ვხუჭავთ ყოველგვარ სიმახინჯეზე. სოროებში ვცხოვრობთ და ისე ვუყურებთ ყველაფერს. პესიმიზმი ჩვენი ამოსაცნობი ნიშანია, ოპტიმიზმს კი საკუთარი ხელით ვასამარებთ.

ჩვენ აღარ გვაღელვებს ადამიანთა გარდაცვალება, თვით ბავშვების მკვლელობა, სიცივე, სიბნელე. ვემსგავსებით ცხოველებს, რომლებიც მხოლოდ საკუთარი თავის და შვილების გადარჩენისთვის ცხოვრობენ. ფეხებზე გვკიდია ენაც, მამულიც და სარწმუნოებაც. შევძვერით ინტერნეტის აბლაბუდებში და ვეღარ ვხედავთ, როგორ სასტიკად კლავენ ზოოპარკში ცხოველებს და ქუჩაში ძაღლებს. ჩამოვეკიდეთ ჩვენს მობილურ ტელეფონებს და გვავიწყდება ჩვენი ახლობლების ავადმყოფობა, წუხილი. სხვების ტკივილზე აფთრებივით ვხარხარებთ. ინტელექტუალი და ელიტური ადამიანების სახეებს ვიღებთ და თვალები კი დახუჭული გვაქვს. ბრმებივით დავბორიალობთ, კედლებს დავყვებით, ვიღაცეების შიშით ქვეშ ვისვრით, ვიფსამთ და უკვე ამის აღარც გვრცხვენია. აგერ უკვე 15 წელია გულდამშვიდებით შევცქერით როორ გაჰყავთ ჩვენს ბინებში შუქი და მათი გვჯერა. ისიც გვკიდია, რომ ჩვენი ქვეყანა ერთ დიდ ნავთობისა და გაზის „ტრუბად“ გადავაქციეთ.

რაღაცაზე ვბრაზობთ, ოღონდ თავად არ ვიცით რაზე. ვიღაც უმიზეზოდ გვიყვარს, ვიღაც უმიზეზოდ გვძულს. გვგონია, რომ დროს ვკლავთ, სინამდვილეში კი დროს ვაკვლევინებთ თავს. ლამაზმა სიზმრებმაც კი მიგვატოვეს. შფოთით გვძინავს და ნერვიულები ვიღვიძებთ. ყველა საქმის გაკეთება შეგვიძლია, მაგრამ არაფერი გამოგვდის. საკუთარ ჭირში ვიხრჩობით და თავი მაინც ყელგამოსაღადრი ბატკნებივით გვიჭირავს. გვშია, გვწყურია და ამით ერთმანეთთან ვამაყობთ კიდეც. ბევრი ფული არა გვაქვს და ესეც გვიხარია, ვინმემ რომ არ მოგვკლას. თუმცა აქ ხომ ღარიბსაც და მდიდარსაც ერთნაირად ხოცავენ. მათხოვრებად ვიქეცით. დეპრესია და სასოწარკვეთილება ჩვენთვის ბოროტების ის ნიშანია, შუბლზე რომ ამოგვატიფრეს. ჩვენ კი ბოროტისგან გათავისუფლება არ გვსურს, რადგან მონობასა და უკანალების ლოკვას შევეჩვიეთ. ჩვენ კი არ გვსურს მოვუსმინოთ ნამდვილ მუსიკას, ვიცხოვროთ ადამიანურად.

თუმცა ადამიანები ყოველთვის სასწაულებს ველოდებით, რომელიც ჩვენს ცხოვრებაში ვიღაცამ უნდა მოახდინოს. რაც მთავარია, ვცდილობთ დავიჯეროთ, რომ სასწაული აუცილებლად მოხდება. ვეძებთ სიმშვიდეს. ვოცნებობთ ვიცხოვროთ განმარტოებულ სახლში, სადმე ზღვის ნაპირას, რომელიც აუცილებლად პალმებში იქნება ჩაფლული (აფხაზეთზე ხომ არ ვოცნებობთ?). თუკი უკურნებელი სენით ვართ დაავადებულები, გვჯერა, რომ აუცილებლად გამოვჯანმრთელდებით. გვგონია, რომ მარადიულად ვიცოცხლებთ და არასოდეს მოვკვდებით. ბავშვებივით გვწამს, რომ სადღაც შორს, თუნდაც ლაპლანდიაში მართლაც არსებობს თოვლის ბაბუა, რომელიც შობის ღამეს სასთუმალთან საჩუქრებს დაგვიწყობს. დარწმუნებულები ვართ, რომ ადრე თუ გვიან ის სიყვარული გვეწვევა, რომელსაც მთელი ცხოვრება ველოდებოდით. ვიმედოვნებთ, რომ საბოლოოდ ჩვენში რწმენა, სასოება და სიყვარული დაისადგურებს. იმედი კი ღმერთმა ნუ მოგვიშალოს. მარტო ოცნებები დაგვახრჩობს. სასწაულების მოხდენა ჩვენ თავად შეგვიძლია. მავანი ჩვენთვის სასწაულს არ მოახდენს. საკუთარი თავი კი დღეს ამის საშუალებას არ გვაძლევს.

Monday, December 16, 2002

„ხელოვანი ექსტრემისტი და სულით ანარქისტი უნდა იყოს“

ზურაბ რთველიაშვილისთვის პოეზია ასაფრენი ზოლია

მულტიმედია არტისტს, პოეტ ზურაბ რთველიაშვილს საზოგადოება უფრო ანდერგრაუნდ სივრციდან იცნობს. 90-იან წლებში რთველიაშვილი და მისი მეგობრები არაორდინარულ პერფომანსებსა და აქციებში მონაწილეობდნენ. ლიტერატურული პროცესის გამოცოცხლება სწორედ მათი დამსახურებაა.

გასულ კვირას „კავკასიურმა სახლმა“ ზურაბ რთველიაშვილის ახალი წიგნის – „აპოკრიფის“ პრეზენტაცია მოაწყო. ეს პოეტური კრებული ზურასთვის რიგით მეორეა.

პრეზენტაციაზე ზურაბ რთველიაშვილის შემოქმედებაზე ისაუბრეს მწერლებმა შოთა იათაშვილმა, ნაირა გელაშვილმა, შალვა ბაკურაძემ, გიორგი ბუნდოვანმა (რომელმაც აღნიშნა, რომ „კავკასიურ სახლს“ ბოლო წლებში ამაზე უკეთესი წიგნი არ გამოუშვია) და სხვებმა. რთველიაშვილმა ჩვეული არტისტულობით ახალი კრებულიდან საკუთარი ლექსები წაიკითხა.

პრეზენტაციის შემდეგ გავესაუბრე ავტორს, რომელიც ამბობს: „მე ლექსებს არ ვწერ, უსასრულოდ სტრიქონებს ვკარგავ“...

– როგორ იწერებოდა შენი წიგნი, მაინც როგორ კარგავ უსასრულოდ სტრიქონებს?

– წელიწადში ზოგჯერ ერთ ლექსს ვწერ. ხელოვნების ენა იმდენად მდიდარია, მარტო ვერბალური ფორმებით არ შემოიფარგლება. ამას სხვადასხვა აქციონისტური ნამუშევრებით, პერფომანსით, საუნდპოეზიით ვავსებდი. ჩვენში ეს კულტურა დამკვიდრებული არ არის. დასავლეთისთვის კი ეს უკვე კლასიკაა. აქ აცხადებენ, რომ მე მულტიმედია არტისტი ვარ, მაგრამ ჩემი ბაზისი ყოველთვის პოეზია იქნება. გააჩნია, არტისტი საიდან მოდის. მე პოეზიიდან მოვდივარ. ის ჩემი საფუძველია – ასაფრენი ზოლი.

– როგორ ფიქრობ, რა პროცესები მიმდინარეობს ქართულ მწერლობაში და კერძოდ პოეზიაში თუნდაც ბოლო ათი წლის განმავლობაში?

Thursday, December 12, 2002

კულტურა

კულტურა ნათლად წარმოაჩენს ამა თუ იმ ქვეყნის თუ ეროვნების ბუნებრივ სახეს. თავად კულტურას ქვეყნის ხელისუფლება კი არა, ხალხი, საზოგადოება ქმნის. ჩვენში კულტურა რატომღაც მხოლოდ კულტურის მინისტრთან, თეატრთან, კინოსთან და საერთოდ, ხელოვნებასთან ასოცირდება. ხელოვნებას კი სწორედ იმიტომ ჰქვია ხელოვნება, რომ ის არ არის მარტოოდენ კულტურა. ხელოვნება, რა თქმა უნდა, შემოქმედებაა, რომელიც ერის კულტურის განუყოფელი ნაწილია, მაგრამ ერის კულტურას არა მარტო მუსიკოსი, მსახიობი, მხატვარი, სკულპტორი, რეჟისორი, ჟურნალისტი, არქიტექტორი ან მწერალი, არამედ ხალხი ქმნის.

შესაძლოა საქართველოში ხელოვნების გარკვეული დარგები შესანიშნავ დონეზეა, მაგრამ ალბათ, ბევრი თქვენგანი დამერწმუნება, რომ ჩვენ, საერთო ჯამში, უკულტურო ერი ვართ. ჩვენი უკულტურობა კი იმდენად თვალში საცემია, ხშირ შემთხვევაში, მსოფლიოში სირცხვილით თავი ვერ გამოგვეყოფა. შევეშვათ იმას, რომ ჩვენ ელემენტარულ ბიურგერულ (ეს სიტყვა სრულებით არ არის სალანძღავი) ეტიკეტებს არ ვიცავთ. ამდენი ტყუილებისა და ნევროზული სიტუაციის გამო კი ძალიან არაბუნებრივები და პირქუშები გავხდით. ამით არამარტო ერთმანეთს, არამედ აქ ჩამოსულ სტუმრებსაც თავს ვაბეზრებთ. ჩვენ არა გვაქვს არც ქუჩაში ქცევის, არც ტრანსპორტით მგზავრობის, არც ტელეეკრანიდან საუბრის, არც ტელეფონზე ლაპარაკის, არც კინოსა და სპექტაკლის ყურების, არც ტაძარში დგომის, თუნდაც არჩევნების ჩატარების, ან სუფრის კულტურაც კი. შესაძლოა, ადრე გვქონდა კიდეც, მაგრამ დღეს სრული უკულტურობაა გამეფებული. ყველაზე სამწუხარო კი ისაა, რომ საქართველო მსოფლიოს ხალხებში არა თავისი ხელოვნებითა თუ კულტურით, არამედ მხოლოდ ნავთობის „ტრუბით“ გახდა ცნობილი. თუმცა ეს ლოგიკურია. ამდენი ფარსი და ხელოვნურობა, რაც დღეს ქართულ ხელოვნებაშია, ალბათ, ავადსახსენებელ „კომუნისტების დროსაც“ კი არ არსებობდა. ისიც გაურკვეველია, რატომ იბრიქება დღეს, ქართული ხელოვნების ზოგიერთი „თვალსაჩინო“ მოღვაწე და რატომ აიგივებს თავის უნიჭო შემოქმედებას ქართულ კულტურასთან.

აქ არსებული სტერეოტიპის მიხედვით, დღეს გაქსუებული ახალი ქართველი „კულტურული“ ადამიანი უნდა ესწრებოდეს „მეტეხი პალასში“ გამართულ მოდების ჩვენებებს, სადაც თავიანთ „კოსწიუმებს“ წარმოაჩენენ ელიტური მოდელიორები, უნდა დადიოდეს უნიჭო კლიპების პრეზენტაციებზე და ასევე უნიჭო მომღერლების „პირდასაბჩენ“ კონცერტებზე. საღამოს კი უნდა გაერთოს, ანუ „იგულავოს“ კაზინოებში ან საუნებში, დღე კი რომელიმე რესტორანში უნდა დაასრულოს, სადმე ძველი ტაძრის მახლობლად, სადაც უნდა შეისვას სამშობლოს, კაი ბიჭებისა და წმინდა სალოცავების სადღეგრძელოები. ამის შემდეგ კი საკუთარი იარაღის „გამოცდაც“ შეიძლება ჰაერში ან ცოცხალ სამიზნეში. ესაა ნამდვილი „კულტურული“ ქართველის ოცნება და მიზანი.

ნამდვილი „კულტურული“ ქართველი ვინმესთან საუბრისას, რაც შეიძლება ხშირად უნდა იგინებდეს დედას, ამავე დროს, ბოლომდე უნდა შესვას მშობლების, განსაკუთრებით კი დედის სადღეგრძელო. საქართველოში ხომ დედის კულტია?! ოღონდ დედის პატივისცემის კი არა – გინების! ამით, ანუ ამ კულტურით კი ქართველები თითქოს ვამაყობთ კიდეც. „კულტურული“ ქართველი აუცილებლად უნდა მისტიროდეს წარსულს. მან არ უნდა იფიქროს არც აწმყოზე, მით უმეტეს – მომავალზე.

„კულტურული“ ქართველის აზრით, სხვა ერები უკულტუროები არიან, რადგან როდესაც, ჩვენ, თურმე ბიბლიას ვთარგმნიდით, „ისინი“ წინ ფოთოლაფარებულები დარბოდნენ, ამიტომ არც ინგლისელებს, არც ფრანგებს კულტურა არა ჰქონია. ვინც დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში ყოფილა, პირველ რიგში, ალბათ, ამ ქვეყნების მოქალაქეების ქცევის კულტურა მოხვდება თვალში. ისინი, არა მარტო სიტყვებით, არამედ საქმითაც უზარმაზარ პატივს სცემენ საკუთარ წარსულს და კულტურას. ჩვენ კი, მოვიგონეთ უაზრო ტრადიციები, რიტუალები. მიცვალებულის სასახლეს თავით სამჯერ კარზე ვაჯახუნებთ და ისე ვასაფლავებთ. მერე კი ვჭამთ, ვსკდებით, ვსვამთ, ღვინით ვიჭყიპებით და ამას მიცვალებულის პატივისცემას ვეძახით. არადა, ჩვენი უკულტურობით ცოცხლები ერთმანეთს სიცოცხლეს ვუმწარებთ, მერე კი „აუჰ, რა კაცი (ქალი) დავკარგეთ!“ – ვიძახით.

რა თქმა უნდა, კულტურაა ისიც, რომ ადამიანს კარგის დანახვა შეუძლია, მაგრამ უკულტურობაა ყველაფერზე თვალების დახუჭვაც. ყველაზე მეტად ალბათ, უნდა ვისურვოთ, რომ „სასახლეში“ ჩაწვენილი ქართველთა უკულტურობა სამჯერ თავით კარზე მივაჯახუნოთ და სამუდამოდ მიწაში ჩავაგდოთ.

Wednesday, December 11, 2002

„ზუმბა“ მიწისქვეშ და მიწის ზემოთ – ქუჩის აკადემია მუსიკაში

ზაზა კორინთელი: „თუ მუსიკაში გულწრფელი ხარ, ის არ გაგწირავს – მუსიკა ერთგული მეგობარია“

ქუჩაში სიმღერა და დაკვრა, ალბათ, იმ უძველესი დროიდან მოდის, როცა კაცობრიობამ პირველი ქალაქების აშენება დაიწყო. შუა საუკუნეების ევროპაში არსებობდნენ მენესტრელები, რომლებიც ქალაქ-ქალაქ, სოფელ-სოფელ დადიოდნენ და საკუთარი მუსიკით ირჩენდნენ თავს. ასე რომ, ქუჩის მუსიკა ეროვნული ფოლკლორისა და კულტურის განუყოფელი ნაწილია.

დღეს, თბილისში, რამდენიმე ადგილზე შეხვდებით ქუჩაში მდგომ მუსიკოსებს, რომლებიც თავიანთი დაკვრის საფასურად ადამიანების ყურადღებასა და მცირე მატერიალურ შემონაწირსაც იმსახურებენ. თუმცა, ეს ზოგიერთს ძალიან უცხოდ ხვდება თვალში.

„ახალი ვერსია“ გაესაუბრა ბოლო წლების ერთ-ერთ პირველ თბილისელ ქუჩის მუსიკოსს, ზაზა კორინთელს, იგივე „ზუმბას“, რომელმაც თავისი შემოქმედებითი ცხოვრების 5-6 წელი ქუჩას დაუთმო და ცხოვრების ამ მონაკვეთს დიდი სიამოვნებით იხსენებს.

ზაზა კორინთელი: „ის წლები ჩემი ცხოვრების ერთ-ერთი ყველაზე ლამაზი ეტაპი იყო. ეს სულის მოთხოვნილებაა. ქუჩის კონცერტებს სულ სხვა დანიშნულება აქვს. ეს არის ხალხთან უშუალო კონტაქტი, ყოველგვარი რეკლამის, ბიზნესის გარეშე. როდესაც დრო გვაქვს, ქუჩაში ისევ ვუკრავთ. ყველაფერი კი, 1990-იან წლებში დაიწყო, როცა სკოლა დავამთავრეთ, ცხოვრებაში ფეხი შევდგით და დაკვრა დავიწყეთ. ყველაზე საუკეთესო სცენა ქუჩა აღმოჩნდა. ეს ჩვენთვის არასოდეს ყოფილა რაღაც ორიგინალობის ძიება ან თვითრეკლამა. ქვეყანაში ძალიან დაძაბული, დეპრესიული, ომის მდგომარეობა იყო. არ არსებობდა შემოქმედებითი ცხოვრება, არც დაკვრის, არც საკონცერტო განწყობა შეიმჩნეოდა. ჩვენმა ქუჩის კონცერტებმა სისტემატური ხასიათი მიიღო. ხალხმა იცოდა, რომ ყოველდღე თავისუფლების მოედნის მიწისქვეშა გადასასვლელში, დღის გარკვეულ მონაკვეთში ეწყობოდა სულის ერთგვარი ზეიმი. იქ იკრიბებოდნენ ადამიანები ხელოვნების სხვადასხვა სფეროდან. ჩვენ სიმბოლურად პატარა სცენა გამოვჭედეთ, რომელიც შეგეძლო წაგეღო ან წამოგეღო. მასზე სამი-ოთხი კაცი ეტეოდა. ეს სიმბოლური სცენა მხოლოდ 10 სანტიმეტრით იყო ამაღლებული. ზოგს ეგონა, რომ „საწყალ ბიჭებს“ ძალიან გვიჭირდა და ამის გამო მთავრობას დედას ვაგინებდით. ზოგს პოლიტიკური აქცია ეგონა.

Tuesday, December 10, 2002

აკა მორჩილაძე: „ძალიან მინდა, ჩემი წიგნები ერთმანეთს არ ჰგავდეს“

„სხვა“ ამბავი პალტოიანი კაცისა და მისი ცოლისა, რომელიც იქ მკვდარია, მაგრამ აქ ცოცხალია

აკა მორჩილაძის (გიო ახვლედიანის) ყოველ წიგნს ქართველი მკითხველი სულმოუთქმელად ელის. მის მიერ დაწერილი თითქმის ყველა რომანი თუ მოთხრობების კრებული ბესტსელერად იქცევა ხოლმე. ამას ადასტურებს თბილისის წლევანდელი ტრადიციული წიგნის ბაზრობა, სადაც გამომცემელმა ბაკურ სულაკაურმა აღნიშნა, რომ ყველაზე მეტად ხალხმა აკა მორჩილაძის წიგნები შეიძინა.

წინა კვირას კლუბ „სარდაფში“ სახუთშაბათო ლიტერატურული საღამო აკა მორჩილაძის ახალი წიგნის („სხვა“) პრეზენტაციას დაეთმო, რომელსაც თავად ავტორი ესწრებოდა. მის ახალ წიგნზე ისაუბრეს, თქვეს, რომ ეს არის თრილერი, ამავე დროს, იქ შეკრებილმა საზოგადოებამ ავტორს, კითხვები დაუსვა. საღამო მალე დამთავრდა. გიო ახვლედიანი საზოგადოებრივ თავყრილობებს ნაკლებად ეტანება და ამაში მისი გამართლებაც შეიძლება. „ახალმა ვერსიამ“, რა თქმა უნდა, ამ შემთხვევით ისარგებლა და მწერალს გავესაუბრეთ.

აკა მორჩილაძე: „ძალიან მინდა, რომ ჩემი წიგნები ერთმანეთს არ ჰგავდეს. „სხვას“ ორი მთავარი პერსონაჟი ჰყავს ნაწარმოებიდან „უკანასკნელი ტანგო პარიზში“ – პალტოიანი კაცი და მისი ცოლი, რომელიც იმ ნაწარმოებში მკვდარია, მაგრამ აქ ცოცხალია.

– გიო, დღევანდელ ქართულ ლიტერატურაში მიმდინარე პროცესებს როგორ უყურებ?

– რა უნდა გითხრა, მე არა ვარ ისეთი სერიოზული და ღრმა კაცი, რომ ლიტერატურაში მიმდინარე პროცესებზე გელაპარაკო. რაიმე რომ გითხრა, მოგატყუებ. დღეს აქ ბესო ხვედელიძის წიგნის პრეზენტაციაც იყო. ვფიქრობ, ბესო ძალიან მაგარი მწერალია და სულ უფრო უკეთეს ნაწარმოებებს წერს. ძალიან კარგია, როდესაც ადამიანები ბევრს წერენ, მუშაობენ.

– უპრეტენზიო, მაგრამ, ამავე დროს, ძალიან პოპულარული მწერალი ხარ.

– რუსულ სატელევიზიო არხზე „კულტურა“ იყო გადაცემა მწერლობაზე. იქ ისაუბრეს „მოდურ“, „პოპულარულ“ და „ნამდვილ“ მწერლებზე. „მოდური“ მწერლები ძალიან გამოლანძღეს. ვთვლი, რომ სწორედ მოდის ბრალია ჩემი პოპულარობა. ეს ტალღა რომ გადაივლის, აღარავის ემახსოვრები, დაჯდები შენთვის წყნარად და დაწერ თუ კიდევ გეწერინება და მართლა მოდისთვის არ წერ. ეს მერე გამოჩნდება.

– საქართველოს უამრავი პრობლემიდან გამომდინარე, მაინც გეწერინება?

– მე ჩემთვის უკეთესი გასართობი და სასიამოვნო ვერაფერი მოვიფიქრე. ბორხესი ამბობს, იმ კაცისთვის, ვინც წერს, ყველაზე დიდი გამოგონების სიამოვნებაა, სხვა სიამოვნება მწერლისთვის არ არსებობსო. მეც ვიგონებ და ვიგონებ, მეგონინება. სანამ გეგონინება, ეს პროცესი ხელოვნურად არ უნდა შეაჩერო. გარშემო არსებულმა მძიმე მდგომარეობამ არ უნდა იმოქმედოს. უფრო სწორად, არ უნდა ამოქმედებინო საკუთარ თავზე. ერთი ძველი პატიმარი მიყვებოდა, როდესაც სტალინის დროს ხალხს იჭერდნენ, ჩვენს საკანში ერთი კაცი იჯდაო. ვესაუბრებოდით და არ გვპასუხობდა, ნუ მელაპარაკებით, გამორთული ვარ, ციხეში ნუ გგონივართო. ეს ძალიან კარგი მაგალითია, როდესაც ციხეში ხარ და თან არა ხარ კიდეც. როდესაც ადამიანი ამას მიაღწევს, მას იმდენად აღარ შეაწუხებს პრობლემები. წერა მატანინებს ამ უარყოფითი ინფორმაციის ნაკადს, რასაც მასმედია ასე დაჟინებით აშუქებს.

– ჟურნალისტურ მუშაობას თუ აგრძელებ?

– როგორ არა. „სარბიელში“ სპორტულ ჟურნალისტად ვმუშაობ.

– რომელი საქმიანობა უფრო სახალისოა შენთვის და რომელი უფრო სერიოზული?

– პროფესიას ასე ვერ დავყოფ. შესაძლოა, წიგნების წერა ცუდად გამოგდიოდეს და კარგი ჟურნალისტი იყო, ან პირიქით. არ ვიცი, მაგრამ მე ძალიან მსიამოვნებს ფეხბურთზე, კრივზე წერა. ვერ გავარკვიე, რომელი მათგანი უფრო მომწონს".

Monday, December 9, 2002

ბესო ხვედელიძე მოჯადოებული პერსონაჟების ტყავში ძვრება

„ათ წელზე მეტია, ამ დონის პროზაული კრებული არ გამოცემულა“ – ამბობს ბაკურ სულაკაური

ბესო ხვედელიძემ ახალგაზრდა ასაკის მიუხედავად, უკვე მოასწრო სამი წიგნის გამოცემა. ბოლო დროს მას საქმეც მოემატა – ლიტერატურულ გაზეთს „სუფთა წერა“ რედაქტორობს. წინა კვირას კლუბ „სარდაფში“ მისი ახალი პროზაული კრებულის „ჯადოს“ პრეზენტაცია მოეწყო. ამჯერად ბესოს წიგნი „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობამ“ დასტამბა. წიგნში შესულია ავტორის საუკეთესო მოთხრობები, რომელიც 1998-2002 წლებში დაწერილა.

ბაკურ სულაკაურმა პრეზენტაციაზე განაცხადა: „ათ წელზე მეტია, ამ დონის პროზაული კრებული არ გამოცემულა“. მწერალ შოთა იათაშვილის აზრით, ბესოს ძლიერი ლიტერატურული ენერგეტიკა აქვს, ბოლო დროს კი ენობრივი ექსპერიმენტები დაიწყო. „ჯადოს“ ავტორი ჩვენი სტუმარია.

– ბესო, რატომ თვლი, რომ „ჯადო“ ამ წიგნის წამყვანი მოთხრობაა?

– ჩემი მეგობრების აზრით, ამ ნაწარმოებს ყავლი არ გასდის, ანუ დრო ვერაფერს ავნებს. კრებულის პირველმა მოთხრობამ „თამრო“ ბაკურ სულაკაურზე თვალშისაცემი ეფექტი მოახდინა. ეს ძალიან მტკივნეული ამბავია. მასში ნამუსახდილი რეალობაა გადმოცემული. ეს და-ძმის ტრაგედიაა.

– რას ფიქრობ დღევანდელ ქართულ მწერლობაზე და საერთოდ, ლიტერატურულ სივრცეზე?

– როგორც მკითხველი, ვისურვებდი, რომ უფრო მეტი კარგი ნაწარმოებები დაწერილიყოს, მწერლები უფრო პროდუქტიულნი ყოფილიყვნენ. კარგი ნაწარმოების წაკითხვა ჩემთვის ორი-სამი ნაბიჯია ღმერთისკენ. ჩვენ ყველანი უნდა ვეცადოთ ტყიური ცხოვრებიდან გამოსვლას.

– არის თუ არა კარგი პროზაიკოსების დეფიციტი საქართველოში?

– რა თქმა უნდა, ამ ბოლო 15 წლის განმავლობაში განვითარებული პოლიტიკური მოვლენების შედეგად, ცოდნისა და განათლების მიღების აუცილებლობამ ფასი დაკარგა. მისი ადგილი თანდათან დაიკავა გარე ძალებისა და მასმედიის მიერ შემოტენილმა მდარე პოპ-კულტურამ, რომელმაც თაობები მშობლიურ ენას ძალიან დააცილა. ეს ძალიან დიდი დარტყმაა ლიტერატურისათვის. ქვეყნის ცხოვრების სპექტრში ეს შეიძლება არ იყოს შესამჩნევი, მაგრამ, ვინც ლიტერატურულ წრეში ტრიალებს, მათთვის კრიზისი ძალიან შესამჩნევი და მტკივნეულია.

– ბაკურ სულაკაურმა აღნიშნა, რომ გაისად შენს რომანსაც დაბეჭედავს. რა რომანზეა საუბარი?

– ამ რომანის წერა 8 წლის წინ დავიწყე და იანვრის ბოლოს მზად იქნება. ის კინოსცენარის სახით შეიქმნა და ერთ-ერთ სასცენარო ფესტივალზე მთავარი პრიზი დაიმსახურა. ამ სცენარის მიხედვით ფილმიც უნდა გადაღებულიყო, მაგრამ სულელური, სუფთა „ქართული“ მიზეზების გამო, ჩაიშალა. ძალიან მენანებოდა და ამიტომ დავიწყე რომანად გარდაქმნა. მისი სამუშაო სათაურია „ლბილი სევდის დედა“, ანუ აბრევიატურით „ელესდე“. რომანში საუბარია რაღაც ცუდის საწყისზე. ვნახოთ, ბაკურს უყვარს სათაურების შეცვლა და რა დარჩება საბოლოოდ. რომანს ალბათ სკანდალური ელფერი გასდევს. რამდენიმე სიუჟეტი ერთდროულად ვითარდება და ბოლოს ერთ კვანძად იკვრება. მასში გადმოცემულია ახალგაზრდა გოგონასა და ბიჭის სიყვარულის ამბავი, რომელთა ურთიერთობაც ინგრევა.

– ჰემინგუეი მძაფრი ემოციებისთვის ომშიც კი მიდიოდა მოხალისედ. ჩვენი გარემო პირობები ნამდვილად არაა სახარბიელო. რამდენად აისახება ეს თუნდაც შენს შემოქმედებაზე? არის თუ არა საქმე საწუწუნოდ?

– არა, საწუწუნოდ საქმე ნამდვილად არა გვაქვს და არც არასდროს მიწუწუნია, რადგან ყოველთვის არსებობდა რაღაც თემები, გარკვეული ადგილები და სივრცეები, სადაც შესაძლებლობა მქონდა შევყუჟულიყავი, იქაურობისთვის ალღო ამეღო, გამეშიფრა და ნაწერის სახით გადმომეღვარა ფურცელზე. ვიყავი აფხაზეთის ომში, როგორც ჟურნალისტი და ორი წლის განმავლობაში მომიწია მის ქაოსში ყოფნამ, რაც ჩემს შემოქმედებაზე აისახა. ფაქტობრივად, რაც ჩემს მოთხრობებშია გადმოცემული, იმ რეალობის მოტანილია, რომელსაც ვეზიარე. ჩემი პერსონაჟების ტყავში ვძვრები და ვალაპარაკებ. ჩემი მოთხრობები, ძირითადად, დოკუმენტურია და ფანტაზია მხოლოდ სიუჟეტის აგებაში მჭირდება.

Wednesday, December 4, 2002

ჟორა საკუთარ თავს ზებრას ადარებს

„თუ ქვეყანაში წესრიგი გვინდა, მუსიკით უნდა დავიწყოთ“

ქართულ მუსიკალურ სცენას, მით უმეტეს, ალტერნატიული მუსიკის სცენას ყოველთვის აკლდა და აკლია შინაარსიანი შოუ, თუნდაც უპრეტენზიო წარმოდგენა, რომელშიც შემსრულებელი უფრო ნათლად წარმოაჩენს საკუთარ თავსა და სათქმელს. როდესაც შოუს ვახსენებ, არავითარ შემთხვევაში რაღაც პომპეზურ წარმოდგენას ან მრავალფეროვან ფოიერვერკებს არ ვგულისხმობ.

გასულ კვირას „თეატრალური სარდაფის“ სცენაზე მუსიკის მოყვარულები მოწმენი გახდნენ ჟორას (დავით ჟორჟოლაძის) მუსიკალური აქციისა „ჟორას აქ ცი(ვ)ა“. პატარა შოუ დაახლოებით საათსა და თხუთმეტ წუთს გაგრძელდა.

ჟორა უკვე დიდი ხანია, რაც ალტერნატიული მუსიკის წიაღში ტრიალებს არა მარტო იმის გამო, რომ მღერის და შესანიშნავ მუსიკას წერს, ის თბილისის ერთ-ერთი საუკეთესო რადიოს – „პირველი რადიოს“ (FM 106.4) მხატვრული ხელმძღვანელი და საავტორო პროგრამის „საღამოს სტუმარის“ წამყვანიცაა. ბოლო აქცია (რაც არ ნიშნავს, რომ იგი რაღაცის წინააღმდეგაა მიმართული) ჟორამ თავის გულშემატკივრებს ზუსტად ორი წლის წინ აჩუქა. მანამდე კი, თბილისის ომის დაწყებამდე, ჟორა ერთ-ერთ თბილისურ ჯგუფში უკრავდა ძირითადად „ბითლზების“ რეპერტუარს. მისი ყველაზე მხცოვანი სიმღერაა „მაისის ბლუზი“, რომელსაც მსმენელი უფრო კარგად იცნობს სახელით „ჩემი გიტარა ეწევა სიგარას“.

Tuesday, December 3, 2002

ეროვნული ჰიმნი

ყოველთვის, როდესაც ეროვნული ჰიმნი ჟღერს, თვალწინ მიდგას არა ადამიანი, რომელიც გულზე ხელმიდებული, სმენაზე დამდგარი თვალებგაბრწყინებული მღერის თავისი ქვეყნის მთავარ მუსიკალურ ნაწარმოებს, არამედ ცაზე მუშტმოღერებული, წარბშეკრული ქართველი, რომელიც, ამავე დროს, ეგზალტირებულიცაა. მისთვის ეროვნული ჰიმნი არა სიამაყე, არამედ იმის განცდაა, რომ მის დაბეჩავებულ ქვეყანას მუსიკალური ჰერალდიკაც ჰქონია, რომელსაც რაღაც ტექსტიც აქვს. ეს მუსიკალური ნაწარმოები კი ამ მუშტებმოღერებული ქართველისთვის არ იმღერება. აი, „სიყვარული დაფრინავს“ კი იმღერება, უფრო მეტიც, ირეპება და რემიქსდება კიდეც, მაგრამ ამ ეროვნული ჰიმნის მელოდიას ქართველმა ვერაფერი გაუგო.

არადა, ამ ეგზალტირებულ, მაგრამ, ამავე დროს, ნევროზულ ქართველს კარგად ესმის, რომ ქვეყანას ჰიმნი უნდა ჰქონდეს. ო, რამდენჯერ უნატრია სტადიონზე მყოფი გერმანელი ან ინგლისელი ფეხბურთის გულშემატკივრის ბედი, რომლებიც სიამოვნებითა და სიამაყით მღერის საკუთარი ქვეყნის ჰიმნს, თანაც ისე ლაღად, თავისუფლად, ყოველგვარი ძალდატანების გარეშე, რომ... მოკლედ, მათი ძლიერ შურს. ამას წინათ სტადიონზეც კი მივიდა საკუთარი საფეხბურთო გუნდის საგულშემატკივროდ. იქ ეროვნული ჰიმნის ტექსტი დაახვედრეს, მაგრამ რად გინდა, ვერაფრით იმღერა. ამაზე გაბრაზებულმა კი მოწინააღმდეგე გუნდის ნაციონალური ჰიმნის გაგონებაზე ისეთი სტვენა და გინება ატეხა, თავადაც მიხვდა, ზედმეტი რომ მოუვიდა. ნერვიულობისგან სამშობლოს ჰიმნის ტექსტიანი ქაღალდი ნაკუწებად აქცია და ირგვლივ მიმოფანტა.

მერე წარმოიდგინა ქართველთა სპორტული წარმატებები, როდესაც დიდების კვარცხლბეკზე ასული სპორტსმენის საპატივცემულოდ სადღაც ამერიკაში თუ ტანზანიაში ქართული ჰიმნი ჟღერს. ვერც ამან უშველა. ეგზალტირებული ქართველისთვისთვის აღნიშნული ჰიმნი არ არის შვებისა და სიამაყის მომგვრელი. ამავე დროს, მას ქართული დროშის შავი ზოლიც არ მოსდის თვალში. ნერვიულმა ქართველმა სხვა გამოსავალს დაუწყო ძებნა და წარმოიდგინა გარემიქსებული, გაპოპსებული ჰიმნი, რომელსაც გამოზანგებული სულიკო ბიჭები შეასრულებდნენ, მაგრამ გუნება წაუხდა. მას ფანტაზია არ ეყო, თუ როგორ შეიძლება დისკოთეკაზე ჩართული აღნიშნული ჰიმნის რემიქსის გაურკვეველ ტექსტზე კურტუმოები აქნიონ ე. წ. თინეიჯერმა გოგონებმა და ბიჭუნებმა. თანაც... ოჰჰ, ეს ტექსტი! მან ვერაფერი გაიხსენა სიტყვა „დიდების“ გარდა.

ეგზალტირებული ქართველის ფანტაზია იქამდე დაეცა, რომ საქართველოს ჰიმნად „სიყვარული დაფრინავს“ წარმოიდგინა. ამ შემთხვევაში ნერვიული ქართველი ჰიმნს თავისუფლად შეასრულებდა როგორც სტადიონზე, ასევე – ტუალეტშიც. მისი აზრით, ეს ჰიმნი თანაბრად მისაღები შეიძლება გახდეს როგორც ახალი, ისე ძველი ქართველისთვის. მის ტექსტსაც არა უშავს, ადვილად დასამახსოვრებელია. ნერვიული ქართველის აზრით, აღნიშნული სიმღერა თუ ეროვნული ჰიმნი გახდა, მისი გარეპვა და გარემიქსებაც ადვილად მოხდება. თუმცა ქართველმა იგრძო, რომ რაღაც მაინც არ იყო თავის ადგილზე, რომ ეს სიმღერა მაინც ვერ იჰიმნებოდა. მართალია, ამ სიმღერაში „სიყვარული არ დადის“, მაგრამ მუსიკალური ეროვნული ჰერალდიკისთვის უფრო ამაღლებული მოტივებია საჭირო. ნერვიული ქართველი ახლა უკვე მართლა საგონებელში ჩავარდა. მან კიდევ რამდენიმე პოპულარული სიმღერა „მოსინჯა“ ეროვნული ჰიმნის ადგილას, მაგრამ კვლავ გაწბილებული დარჩა. იგი კიდევ უფრო ეგზალტირებული გახდა, თუმცა მაინც ჩაფიქრდა.

„ეროვნული ჰიმნი ეროვნული, ამაღლებული, ადვილად დასამახსოვრებელი მელოდიითა და ტექსტით უნდა იყოს“ – თავის ფიქრებში „აღმოაჩინა“ მამულის სიყვარულით გულანთებულმა ქართველმა და თვალები გაუბრწყინდა. თვალებანთებული უკვე ნაკლებად ეგზალტირებული ქართველი დამშვიდდა და მას თვალწინ წარმოუდგა ომსა და სპორტში გამარჯვებული თანამემამულენი როგორ სიამაყით, სიხარულით თვალცრემლიანები უსმენენ და ასრულებენ თავიანთი ქვეყნის ჰიმნს, რომელიც ჯერჯერობით არ არსებობს.

Monday, December 2, 2002

ვისაც კომპიუტერი გაქვთ, დიდი ბედნიერება გელით

„ქართული ფოლკლორი“ თანამედროვე კარცერ-ლუქსებისთვის

ალბათ ზედმეტი არ იქნება, თუ ვიტყვი, რომ ჩვენს ქვეყანას ფოლკლორისა და ხალხური შემოქმედების გაქრობის შემდეგ აღარ ერქმევა საქართველო. ძალიან მნიშვნელოვანია თუ როგორ გაუფრთხილდება მომავალი თაობა იმ კულტურულ ფასეულობებს, რაც დღემდე ჩვენმა დიდმა წინაპრებმა მოიტანეს.

„პირველი ელექტრონული გამომცემლობა“ („პემ“) ქართული ტრადიციული კულტურული ღირებულებების ელექტრონულ, კომპიუტერულ ფორმატში პოპულარიზაციას ეწევა. ამ გამომცემლობამ და მისმა ხელმძღვანელმა კახა დავითურმა შექმნეს სერია „ლიტერატურა თანამედროვე კარცერ-ლუქსისათვის“.

„პემ“-ის პირველი ნაყოფი იყო კომპაქტ-დისკი „გალაკტიონი“, რომელიც მთლიანად ქართველი კლასიკოსის შემოქმედებას მიეძღვნა. სულ ახლახანს კი გამომცემლობამ და „ხალხური ხელოვნების დაცვისა და აღორძინების ფონდმა“ გამოუშვეს ახალი ელექტრონული წიგნი „ქართული ფოლკლორი“. ეს კომპიუტერული წიგნი (კომპაქტ-დისკი) მრავალფეროვანია და შეიცავს ძირითად თავებს: პოეზია, ზღაპრები, ლეგენდები, ანდრეზები, ვიდეოთეკა, აუდიოთეკა, საყმაწვილონი და ეპიტაფია. წიგნის მთავარი რედაქტორია ვახუშტი კოტეტიშვილი.

























ახალი ელექტრონული წიგნის შესახებ „ახალ ვერსიას“ მისი ავტორი, კახა დავითური გაესაუბრა.

კახა დავითური: „წიგნის კომპიუტერული გვერდები გაფორმებულია ძველი ქართული საფლავის ქვებით და ქართული ხალიჩების ორნამენტებით. აგრეთვე, მასში შესულია თენგიზ მირზაშვილის ნახატები. პოეზიის გვერდი იყოფა „პოემების“, „კლასიკურისა“ და „თანამედროვეს“ განყოფილებებად. ყველაფერი წიგნივით იკითხება და ტექსტს თან მუსიკალური ფონი გასდევს. ჩვენ შევეცადეთ, ყოველ გვერდზე სახასიათო ქართული მუსიკა დაგვედო. ამ წიგნში გამოყენებული მუსიკალური ფონების 80% კონსერვატორიის აუდიო ფონდიდანაა გამოყენებული. ფირების ჩანაწერები საკმაოდ კარგად გავასუფთავეთ. „კლასიკურ“ პოეზიაში გვერდები თემატურადაა აწყობილი. არის ცნობილ მოკაფიეთა ლექსები. მათი ავტორებიდან ბევრი ვაჟასაც იცნობდა. ლექსების გასწვრივ კაფიების ავტორთა ბიოგრაფიებიცაა მითითებული, მაგრამ დისკზე არიან უცნობი ავტორებიც. ჩვენ მაქსიმალურად ვეცადეთ, ყველა მკითხველის ინტერესები დაგვეკმაყოფილებინა. ამ წიგნს სიამოვნებით გაეცნობა როგორც სტუდენტი თუ რიგითი ფოლკლორის მოყვარული, ასევე, ბავშვიც.

ელექტრონულ წიგნში სიმბოლურად ცხრა ქართული ზღაპარი შევიტანეთ, რომელიც მსახიობების მიერაა გახმოვანებული. წიგნში შესულია ყველაზე გავრცელებული ძველი ქართული ლეგენდები. მასში მუსიკალურ ფონად გამოყენებულია უძველესი ქართული ინსტრუმენტი – უენო სალამური. ალბათ გახსოვთ, რომ ეს სალამური 60-იან წლებში აღმოაჩინეს უძველეს სამარხში, სადაც მწყემსი ბიჭუნა იყო დაკრძალული. დისკზე არის ანდრეზების გვერდი. მასში შესულია სვანური, მეგრული, სამცხე-ჯავახეთის, თუშური, ფშავური, გუდამაყრული და აფხაზური ანდრეზები. ანდრეზი ანდერძის სახესხვაობაა, რომელიც ძირითადად მთაში იყო გავრცელებული და მასში გადმოცემულია ამა თუ იმ გვარის, სალოცავის წარმოშობის კარდინალური ისტორიები, რომლებიც თაობიდან თაობას გადაეცემოდა. ანდრეზი წმინდათა წმინდა, მითოლოგიური ლეგენდაა.

„ვიდეოთეკის“ გვერდში ჩაწერილი სამი ფილმიდან ერთ-ერთი 1927 წელს გადაღებული უიშვიათესი ფირია, რომელიც ვინმე რუს კინოდოკუმენტალისტს შატილში ანტიალკოჰოლური კამპანიის ჩასატარებლად გადაუღია. მან ხევსურთა ყოფა-ცხოვრება ფირზე აღბეჭდა და უნებლიე მემატიანედ იქცა.

„აუდიოთეკაში“ შეტანილია სამი პუნქტი. ესენია: „ლექსები“, „სიმღერები“ და „ანდრეზები“. ზოგიერთი ანდრეზი გახმოვანებულია. ამაში უდიდესი წვლილი მიუძღვის ცნობილ მეცნიერს, ზურაბ კიკნაძეს და, საერთოდ, უნივერსიტეტის კათედრას. „სიმღერებში“ შესულია ხალხური სიმღერების საუკეთესო შემსრულებლები. ესენი არიან: აკაკი ხარებავა, მარო თარხნიშვილი, კირილე პაჭკორია, ანანია ერქომაიშვილი, ჰამლეტ გონაშვილი და სხვები.

„ლექსების“ გვერდში თავად მათი მთქმელების ხმები ჟღერს, მხოლოდ თენგიზ არჩვაძე ასრულებს რამდენიმეს.

დისკზე არის „საყმაწვილო“ გვერდი: „ანდაზები“, „გამოცანები“, „ენის გასატეხები“, „გამოსაჯავრებლები“, „ლექსები“, „თამაშობანი“, „ლოცვა-წყევლა“ და „მოსწრებული გამონათქვამები“. ყველა მათგანი გაფორმებულია კონსერვატორიის ფონდიდან ამოღებული სათამაშო, საყმაწვილო მუსიკით.

ჩვენი წიგნის ბოლო განყოფილებაა „ეპიტაფია“, რომელშიც შესულია აუდიოთეკაში დაცული ხმოვანი ბილიკები. ჩვენ ისინი ერთმანეთს გადავაბით და ძველი საფლავის ქვების სურათებს 24-წუთიანი უწყვეტი ფონი გასდევს. რა თქმა უნდა, ჩვენ მთლიანად ქართულ ფოლკლორს ვერ მოვიცავთ, მაგრამ, რასაც მივწვდით, დისკზე დავიტანეთ“.

წიგნის მუსიკალური რედაქტორია იაკობ ბობოხიძე. დისკზე, ასევე, იმუშავეს: ზურაბ კიკნაძემ (ანდრეზები და მისი ჩანაწერები), თენგიზ მირზაშვილმა (მხატვრული გაფორმება), ამირან არაბულმა (ეპიტაფიის ფოტოები), ეთერ თათარაიძემ და სხვებმა. ყველა გასაყიდ დისკში ხუთლარიანი კუპონი დევს, რომელიც მის მფლობელს საშუალებას მისცემს, შეღავათიან ფასში შეიძინოს მესამე წიგნი – „ვაჟა“, რომელიც ვაჟა-ფშაველას შემოქმედებას დაეთმობა. თბილისის თითქმის ყველა სკოლაში მოსწავლეთათვის „ქართული ფოლკლორის“ შესაძენი 20%-იანი ფასდაკლების ბარათები დარიგდება.

Monday, November 18, 2002

ოკეანის სიღრმეში

თანამედროვე ქართული მუსიკა რომ სიმახინჯეა, ამას ბევრი ლაპარაკი არ უნდა. თუმცა ისიც ცნობილია, რომ ამ უზარმაზარ მუსიკალურ ოკეანეში მხოლოდ მის ზედაპირზე მოტივტივე ნაგავი ჩანს (წყალზე რაც ტივტივებს, ალბათ ყველას კარგად მოგეხსენებათ). ქართული მუსიკალური ოკეანის სიღმეში კი შესაძლოა ბევრ ისეთ სილამაზეს წააწყდეთ, რომ ალბათ სასიამოვნოდ გაოცდებით და მის მოსასმენად მუსიკალურ აკვალანგებსაც კი იშოვით.

დღეს მოდაშია ქართული ხალხური მუსიკის უნიჭო გარემიქსება, ერთგვარი გათანამედროვება. მომღერალ თამრიკო ჭოხონელიძეს რომ დავესესხო, ეს იგივეა, ღვთისმშობლის ხატებას პომადა წავუსვათ და ულტრათანამედროვედ გამოვაწყოთ, რადგან ქართულ ჰარმონიას ადამიანი ისევე ფრთხილად უნდა მოეპყროს, როგორც სალოცავს. შეიძლება ამ შეხედულების მიმდევრები კონსერვატორებად ჩავთვალოთ, მაგრამ, ჩემი აზრით, კონსერვატორობა ამ სფეროში სრულებითაც არ არის საძრახისი. ვფიქრობ, ქართულ მუსიკას ყველაზე მეტად ალტერნატიული მუსიკოსები, ჯაზის მიმდევრები და კონსერვატორიადამთავრებულები უფრო უფრთხილდებიან და სათანადო პატივს მიაგებენ, ვიდრე ქუჩიდან მოსული ვითომმომღერლები.

დარწმუნებული ვარ, რომ ირაკლი ჩარკვიანის ან რობი კუხიანიძის (ჯგუფი „აუტსაიდერი“) მუსიკა ბევრად უფრო ქართულია, ვიდრე ე. წ. პოპის მიმდევრებისა. ეს ნამდვილად არ არის რაღაც ახირება, როგორც ზოგიერთს ჰგონია. ქართულ ფოლკლორს საკმაოდ წარმატებით ამუშავებს ჯგუფი „ზუმბა“. ქართულ ხასიათს ატარებს ჯგუფები „33ა“ და „ინსაითი“.

ნაღდი მუსიკოსი საკუთარ თავში, გულსა და სხეულში ატარებს მშობლიურ მუსიკას და ისე ასრულებს მას. ამ შემთხვევაში აუცილებელი არაა ხალხურ მოტივს პირდაპირი ასლირება გაუკეთდეს (რაც ახლა ძალიან ხშირად კეთდება). და საერთოდ, ქართულ სიმდიდრესთან თამაშს ჯობს ისევ ის უშინაარსო პოპსა იმღეროს იმან, ვისაც ეს შეუძლია. ამასაც თავისი შნო უნდა.

დღეს ეთნიკურ მუსიკას (აქ არ იგულისხმება ელექტრონული ეთნიკური მუსიკა, რომელსაც ქართველი მუსიკოსები არც თუ ისე უხეიროდ ართმევენ თავს) თითქმის არავინ უკრავს თითზე ჩამოსათვლელი მუსიკოსების გარდა. ელექტრონულ ეთნო-პოპში საინტერესო პროექტი იყო „სამება“, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო მომღერალმა მადი სერებრიაკოვამ. არც ნიკა წერეთელისა და მამუკა ბერიკას ელექტრო ექსპერიმენტები იყო ურიგო. სამწუხაროდ, როგორც ცნობილია, ამ ალბომს კომერციული წარმატება წილად არ ხვდა.

შესანიშნავი ნამუშევარია საქართველოს ჯაზ-სექსტეტის ალბომი, რომელშიც ძალიან საინტერესოდაა დამუშავებული ქართული ხალხური მუსიკა და საეკლესიო საგალობლები. საბედნიეროდ, საქართველოში არიან მუსიკოსები, რომლებისთვისაც ხალხური თუ სასულიერო მუსიკა არ არის სულ ერთი და ისინი მას არ იყენებენ მხოლოდ კომერციული მიზნებისთვის, როგორც მავანნი.

დღეს ბევრი მოწინააღმდეგე და მომხრე ჰყავს „ერისიონის“ შემოქმედებას. მოწინააღმდეგენი ამტკიცებენ, რომ „ერისიონის“ მიერ გარემისქსებული „შატილის ასულო“ შეურაცხყოფაა ქართული ხალხური მუსიკის. მაგრამ, თუ იმის მიხედვით ვიმსჯელებთ, რომ თავად აღნიშნული ხალხური სიმღერა არ არის სერიოზული ხასიათის და იგი თავისი შინაარსით საცეკვაოა, მაშინ მისი გარემიქსება არ უნდა იყოს ისე მტკივნეულად მისაღები, როგორც ეს ზოგიერთს ჰგონია. ალბათ საშინელება იქნება თუ გათანამედროვდება „ოროველა“, „ხასანბეგურა“ ან „ლილე“. თუმცა მუსიკა უსაზღვროა, მით უმეტეს ამას ვერავის აუკრძალავ. ვნახოთ...

მსოფლიოს თანამედროვე მუსიკაში ფოლკლორის თემები ხშირად აჟღერებულა სხვადასხვა პოპულარული შემსრულებლებისა თუ მუსიკალური კოლექტივების შემოქმედებაში. როგორც წესი, ამ თემას ყველა სიფრთხილით ეკიდება.

Thursday, November 14, 2002

ტუბერკულოზს აბასთუმანში უფასოდ მკურნალობენ

საქართველოს ულამაზეს კურორტს ქართველებზე მეტად უცხოელები ეხმარებიან

ნებისმიერი ქართველისთვის აბასთუმანი ასოცირდება ასტროფიზიკურ ობსერვატორიასთან და ტუბერკულოზის სამკურნალო სანატორიუმებთან. აბასთუმანი ერთ-ერთი საუკეთესო ადგილია მსოფლიოში ტუბერკულოზის ბუნებრივი მეთოდებით პროფილაქტიკისათვის. დაბა აბასთუმანი წარმოადგენს აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ გადაჭიმულ მდინარე ოცხეს ხეობას, რომელიც ზღვის დონიდან 1400 მეტრზე მდებარეობს. დაბა (არსებობს სოფელი აბასთუმანიც) ადმინისტრაციულად ადიგენის რაიონში შედის.
რომანოვების ყოფილი სასახლის ისტორიული ფოტო
მე-10 საუკუნეში აბასთუმანს ოძრახედ მოიხსენიებდნენ. შუა საუკუნეებში უკვე ოცხეთი გვხვდება. ის დაუარსებია ეთნარქ ოძრახეს. ფარნავაზ მეფის დროიდან ის იყო სამცხისა და აჭარის ერისთავების რეზიდენცია. აქ დასასვენებლად საკუთარი შვილები ხშირად ჩამოჰყავდა თამარ მეფესაც. დღემდე შემორჩენილია თამარის ციხის ნანგრევებიც. მხოლოდ მე-19 საუკუნიდან ეწოდა ოცხეს აბასთუმანი. წარმოქმნილა სიტყვისგან „აბასუბანი“, რადგან დასახლებული ყოფილა აბაზაძეებით. თურქობის შემდეგ საქართველოს დაუბრუნდა 1829 წელს.

რუსი უფლისწულის ამაგი

აბასთუმნის აღმშენებლობა დაიწყო ტუბერკულოზით დაავადებული გიორგი ალექსანდრეს ძე რომანოვის ჩამოსვლის შემდეგ. უფლისწული გიორგი იყო რუსეთის იმპერატორის, ნიკოლოზ მეორის ძმა. სხვათა შორის, სწორედ გიორგი რომანოვი ყოფილა ტახტის კანონიერი მემკვიდრე, მაგრამ ავადმყოფობის გამო მეფობა დიდსულოვნად დაუთმო ძმას, – ნიკოლოზს. თავად კი სამკურნალოდ, როგორც ცნობილია, ჯერ შვეიცარიას მიაშურა, მაგრამ შემდეგ აბასთუმანში ჩამოსულა. აქ მან ააგო ზამთრის რეზიდენცია, რომელსაც დღესაც რომანოვების სასახლეს ეძახიან და ასევე ქართული არქიტექტურის მქონე ტაძარი. 

რუსეთის ტახტის კანონიერი
მემკვიდრე, უფლისწული
გიორგი აბასთუმანში.
ისტორიული ფოტო
კომუნისტური რეჟიმის დროს რომანოვების სასახლე სანატორიუმად გადაკეთდა. გიორგი რომანოვი აბასთუმანში სრულიად განიკურნა და ეს ადგილი ძალიან შეიყვარა. მის სახელთანაა დაკავშირებული პირველი ობსერვატორიის გახსნა აბასთუმანში მე-19 საუკუნის მიწურულს. გადმოცემით ცნობილია, რომ უფლისწული გიორგი უდიდეს პატივს სცემდა ქართველებს, ჩვენს კულტურას. ესწრებოდა წირვა-ლოცვებს, რომელიც ქართულ ენაზე სრულდებოდა, რაც იმხანად იშვიათობას წარმოადგენდა. ჭლექისგან სრულიად განკურნებული უფლისწული გიორგი ტრაგიკულად დაიღუპა ველოსიპედით სეირნობისას. დაღუპვის ადგილას აკლდამა აიგო. მოგვიანებით მისი ცხედარი რუსეთში გადაასვენეს, ხოლო აკლდამა პირწმინდად გაიძარცვა. 

აბასთუმანი საქართველოს სსრ-ს არსებობის პერიოდში მთლიანად სამკურნალო კურორტად იქცა. აქ აშენდა უამრავი სანატორიუმი, რომლებშიც სამკურნალოდ სსრკ-ს ყველა რესპუბლიკიდან ჩამოდიოდნენ. შესანიშნავი კლიმატური პირობები, ხეობის ჰაერი, ფიჭვის ტყე და მთის მშვენიერი პეიზაჟი პაციენტს ყველანაირად ხელს უწყობს დაავადების დასამარცხებლად. 

დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ კურორტს, რა თქმა უნდა, უამრავი სოციალური და მატერიალური პრობლემა დაატყდა თავს. თუმცა, მიუხედავად ამისა, დღეს უკვე შეიმჩნევა სასიკეთო ძვრები. კურორტის ერთ-ერთ უდიდეს პრობლემად რჩება უმუშევრობა. ძალიან ბევრი სამკურნალო დაწესებულება, სადაც მოსახლეობა იყო დასაქმებული, ფაქტობრივად, გაუქმებულია ან გაყიდული. დაბის მცხოვრებლები საკურორტო სეზონებში ბინების გაქირავებით ირჩენენ თავს. ერთი თვით დასვენება კი ზაფხულში აქ 100-იდან 150 დოლარამდე ღირს, ხოლო ზამთარში საგრძნობლად იაფია.

გერმანელების იმედად

„ხვალინდელი დღე“ გაესაუბრა დაბა აბასთუმნის გამგებელს, ანტონ მერაბიშვილს.

Monday, November 11, 2002

1200 ცნობილი ვარსკვლავთა გროვიდან 50-ზე მეტი ქართველების აღმოჩენილია

აბასთუმნის ობსერვატორიას უამრავი პრობლემა აქვს

უძველესი დროიდან საქართველოში ასტრონომია, ციურ სხეულებზე დაკვირვება მაღალ დონეზე ყოფილა განვითარებული. ქართველი ისტორიკოსები ადასტურებენ ჯერ კიდევ დავით აღმაშენებლის დროს გელათის აკადემიაში ობსერვატორიის არსებობას. მე-13 საუკუნეში თბილისში არსებობდა ასტრონომიული ობსერვატორია, სადაც ისეთი კვალიფიციური ასტრონომები მოღვაწეობდნენ, რომ რამდენიმე მათგანს სხვა ქვეყნების ობსერვატორიებში ხშირად სტუმრად იწვევდნენ.

დღეისათვის საქართველოში ასტრონომიული ობსერვატორია მხოლოდ აბასთუმანშია. პირველი ობსერვატორია აქ XIX საუკუნის ბოლოს ააგეს (მისი ნაშთები დღემდეა შემორჩენილი) უფლისწულ გიორგი რომანოვის თაოსნობით, რომელმაც მაშინ აქ ცნობილი რუსი მეცნიერი გლაზენაპი ჩამოიყვანა. მის ნაშრომებზე იმხანად სახელგანთქმული ამერიკელი ასტრონომი ბერნგჰემი 1893 წელს წერდა: „გლაზენაპის დაკვირვებები გადამჭრელად ამტკიცებენ, რომ თბილისის განლაგება (მხედველობაშია აბასთუმანი) შესანიშნავად შეუწყობს ხელს ასტრონომიული სამუშაოების ჩატარებას. ევროპის არც ერთ ობსერვატორიას არ გააჩნია უკეთესი ადგილმდებარეობა, თუ არ ჩავთვლით ჰამილტონის მთის ობსერვატორიას, სადაც ატმოსფერული პირობები ასევე ხელსაყრელია“.

მართლაც, ასტრონომიული ობსერვატორიისთვის ყველაზე დიდი პრიორიტეტია კარგი ასტროკლიმატი. აბასთუმნის ასტროკლიმატი, შეიძლება ითქვას იდეალურს უახლოვდება.




















ევგენი ხარაძე და მისი საქმის გამგრძელებლები

დღეს არსებული აბასთუმნის ასტროფიზიკური ობსერვატორია 1932 წლის 8 თებერვალს, წმ. დავით აღმაშენებლის ხსენების დღეს გაიხსნა (რა თქმა უნდა, კომუნისტებს ეს სპეციალურად არ გაუკეთებიათ) ყანობილის მთაზე, რომელიც ზღვის დონიდან 1700 მეტრზეა. ეს იყო პირველი ასტროფიზიკური ობსერვატორია სსრკ-ში.

Monday, November 4, 2002

თბილისური სეპარატიზმი

ყველასათვის ცნობილია, რომ თბილისი ჩვენი დედაქალაქია, მართლაც უმშვენიერესი და ულამაზესი ქალაქი. თუმცა, ჩემის აზრით, საქართველოში არ არსებობს ფორმით ისეთი მახინჯი დღესასწაული, როგორიც „თბილისობაა“. რა თქმა უნდა, ევროპის თითქმის ყველა ქალაქში ტარდება მსგავსი ქალაქური დღესასწაულები, მაგრამ ეს არის ბუნებრივი, არა ვინმეზე თავსმოხვეული და არა ისეთი ტრიპაჩული, როგორც აქ.

თბილისი დაიცენტრა! თბილისი ისეთივე ცენტრად იქცა, როგორც სსრკ-ში მოსკოვი იყო. საქართველოს დედაქალაქი ცენტრია, სხვა ყველა დანარჩენი – რეგიონი, რაიონი, პროვინცია და ა.შ. ალბათ, ნებისმიერ ქალაქს საშინლად ესადაგება სიტყვა ცენტრი! „თბილისობაზე“ კი, საღრეოდ, საქართველოს სხვადასხვა კუთხის შვილები ჩამოდიან.

უნდა გენახათ ბოლო „თბილისობისას“ რა საშინელი ტელეგადაცემები გადიოდა სახელმწიფო ტელევიზიით. უკვე ბებერი (რა თქმა უნდა სულით), გადაღრძუებული და კონფორმისტი პოეტები, მეცნიერები და ხელმოცარული კომპოზიტორები რა გრძლად და ემოციურად ცდილობდნენ საკუთარი დედაქალაქისადმი სიყვარულის დამტკიცებას. ამაში ცუდი არაფერია, მაგრამ ხშირად, ზედმეტი მოსდიოდათ. მაგალითად, ერთ-ერთი ცნობილი კომპოზიტორი ამტკიცებდა, რომ ყველაზე კარგი სიმღერა, ლექსი თუ მოთხრობა თბილისში იწერებაო. ამ სიტყვების მოსმენის შემდეგ ძალიან შემეცოდნენ: ქუთაისელი ზაქარია ფალიაშვილი, ბაღდათელი რეზო ლაღიძე, ვანელი გალაკტიონი, ქუთაისელი პაოლო იაშვილი (საერთოდ „ცისფერყანწელები“), სხვიტორელი აკაკი წერეთელი, მირზაანელი ფიროსმანი, ჩარგლელი ვაჟა-ფშაველა, ყვარლელი ილია ჭავჭავაძე და სხვები, რომლებიც საქართველოს სოფლებსა და სხვა ქალაქებში მუზებს ჰყავდათ მიტოვებულები.

ძალიან გთხოვთ, ამიხსენით, რას ნიშნავს გამოთქმები: „მხოლოდ თბილისში იგრძნობა ნაღდი კაცურ-კაცობა“, „თბილისი ქართველთა სალოცავი ხატია“ (სოხუმი ან ცხინვალი, რა თქმა უნდა, არა) და ა.შ. ამ ფრაზებს წლევანდელ „თბილისობაზე“ დაემატა ქართველი „საზოგადო მოღვაწეების“ კიდევ ერთი მოწოდება: „გავათავისუფლოთ თბილისი გოიმებისგან“!

აი, ეს მართლაც მესმის!

ხშირად გამიგონია, რომ თბილისი საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოსული სოფლელებით გაივსო. ვინც ამას გაჰყვირის, აუცილებლად მინდა ვკითხო: რატომ მისტირით წინა საუკუნეების თბილისს, როდესაც ქალაქის მოსახლეობის უმეტესობა სხვა ქვეყნებიდან იყო ჩამოსული და თბილისი სავსე იყო კინტოებით? რატომ გაღიზიანებთ ამ ცენტრალიზირებულ სახელმწიფოში საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებიდან საშოვარზე ჩამოსული ადამიანები (რომლებსაც თქვენ გოიმებს უწოდებთ)? რატომ არ მოგწონთ, რომ ჩამოსულები, მხოლოდ ქართულად საუბრობენ და არა რუსულად ან ინგლისურად? რატომ ეძახით თელაველს, ბათუმელს, ვანელს, ახალციხელს, ზუგდიდელს და ქუთაისელს „ჩამოსულ სოფლელს“, როდესაც ზემოთ ჩამოთვლილი დასახლებული პუნქტები ქალაქებია, თანაც თბილისზე გაცილებით ძველი?

ეს კი იმიტომ ხდება, რომ მხოლოდ თბილისში – ამ დიდ თავკომბალაში წყვეტენ, რა უნდა აკეთოს კაცმა სენაკში, ამბროლაურში, სამტრედიაში, გორსა თუ მცხეთაში. ჩემი აზრით, სწორედ ამიტომ გაიტენა ჩვენი ხელიხელსაგოგმანებელი დედაქალაქი ადამიანებით. ეს ქალაქი უკვე გაიჭედა (ამას გინდ თრომბი დაარქვით, გინდ – საცობი) და მისი ზოგიერთი უბანი ნაგავსაყრელს დაემსგავსა თავისი ბაზრობებით.

თრომბიანი და დაცენტრილი თბილისის ღიპიანი „კოლორიტები“ კი დღეს ტელეეკრანებიდან გვიმტკიცებენ, რომ თბილისის გარეშე საქართველო არ იარსებებს. ღიპოსნებს ვეტყვი, რომ, პირიქით, თბილისი საქართველოს გარეშე არ იარსებებდა და ვერც ვერასოდეს იარსებებს. საქართველო მაშინაც საქართველო იყო, როდესაც მისი დედაქალაქი მცხეთა ან ქუთაისი იყო. უბრალოდ, საქართველოს სხვა კუთხეებსაც უნდა მიეცეს განვითარების საშუალება.

„თბილისობა“ კი ღირსეული დღესასწაული უნდა გახდეს, რომელიც არავის შეაწუხებს (არც თბილისელებს და არც არათბილისელებს) თავისი გაბერილი პომპეზურობით. დედაქალაქის ცენტრში სისხლიანი, დაკლული საქონლისა თუ ღორის ხორცის ნაჭრები კი არ უნდა ჩამოვკიდოთ და ჰაერში მწვადის სუნი კი არ უნდა ტრიალებდეს, დღესასწაული მშვიდი, მხიარული, ფერადი და ისეთი უნდა იყოს, როგორიც საქართველოს დედაქალაქს და თბილისელებს ეკადრება. „თბილისობისას“ ქუჩებში ღრეობები და თავდავიწყებული ღვინის სმა ისევ ჩვენი ზომბირებისთვისაა მოგონილი, ამ დღეებში ხომ, საოცრად მატულობს დანაშაულობათა და მკვლელობათა რიცხვი.

სიყვარულის მტკიცებას კი აქციები, გულზე მჯიღების კვრა, ღრეობა და „გოიმების საწინააღმდეგო“ ფაშისტური ლოზუნგები არ სჭირდება.

Monday, October 21, 2002

„გულავი“

ბევრი ამტკიცებს, რომ ქართველებს კარგად გვესმის დროის გატარების, ე. წ. „გულავის“ ფასი. ვინც ამას ამბობს, ყოველთვის როდი აკვირდება, ვიცით თუ არა სხვა რამის ფასი. „საგულაოდ“ ქართველები ყოველთვის მწუხრს, ღამეს ირჩევენ და ცდილობენ, შეიქმნან სასიამოვნო გარემო სასიამოვნო მუსიკის თანხლებით.

წარმოიდგინე, თბილისში შემოდგომის გრილი ღამე ჩამოწვა. შენ და შენმა ამხანაგებმა არ იცით, რა გააკეთოთ. ამიტომ შედიხართ ერთ-ერთ თბილისურ ღამის დაწესებულებაში, სადაც მთელი ხმითაა ჩართული რადიო „ფორტუნა პლიუსი“, რომელშიც უბიწო, მაგრამ სექსუალური ხმით ჯენიფერ ლოპესი მღერის. აქვე სხედან ერთმანეთს მიწებებული შეყვარებული წყვილები, რომლებიც საწოლში ჩაგორების წინა პრელუდიას გადიან. სიგარეტის კვამლით გაჯერებული კაფეს ინტერიერი უფრო კაზინოს შემოსასვლელს წააგავს, ვიდრე საკვების მიღებისთვის განკუთვნილი დაწესებულების დარბაზს. შენ და შენი მეგობრები ღრეობთ, გამოგაქვთ არაყი და ხინკალი. მუსიკის აწეული ხმის გამო ხმამაღლა საუბრობთ, თითქმის ყვირით. ადღეგრძელებთ თქვენს უბანს, თბილისს, მშობლებს, დედმამიშვილებს, ხოლო სამშობლოს სადღეგრძელოს ენრიკე იგლესიასის სიმღერის ფონზე ბღავილითა და ცრემლის ღვარღვარით ამბობთ.

დარბაზში გამეფებული მუსიკა გულს გიჩუყებთ – საკუთარი თავი გებრალებათ, რომ ამ დაქცეულ ქვეყანაში დაიბადეთ და არა რიო დე ჟანეიროში. ვნებები გიმძაფრდებათ და ცეკვის სურვილიც იბადება. შენი ამხანაგი ვიღაც გოგონას იღებს მიზანში და საცეკვაოდ იწვევს.

ამხანაგი ქურთუკის საყელოგადაღეღილი ენერგიულად ცეკვავს – თუ ბანცალს ცეკვა ჰქვია – მარცხენა ხელით კი შავ გაოფლილ ცხვირსახოცს აფრიალებს. უცხო გოგონასაც ხელები მოუმუშტავს და დაძაბულად, დარცხვენით იკვანწება. მისი დაქალები მაგიდასთან ქირილებენ და თქვენსკენ თვალებს აპარებენ. ალკოჰოლი და ვნება შენც გერევა და გოგონების მაგიდისკენ მიემართები. გოგონები ქირქილს უმატებენ. სახეაფაკლული, ცოტა მსუქანი, მაგრამ მოკლეკაბიანი თვალდახრილი გოგონა შენ გემორჩილება.

უკვე დერენ ჰეისის ყმუილი ჰქუხს და ნელ ცეკვაზე გადადიხართ. შავცხვირსახოციანი ამხანაგი უკვე გოგონას ესაუბრება – არკვევს რომელი უბნელია. შენი მეორე ამხანაგი კი ოფიციანტს უყვირის და „ქართულების“ ჩართვას სთხოვს. ოფიციანტის განმარტებას, რომ ახლა რადიოა ჩართული და ამიტომ თხოვნას ვერ შევასრულებო, შედეგი არ მოაქვს. პირიქით, ამხანაგი უფრო ინთება და ოფიციანტის დედას საროსკიპოში აგზავნის. თანამედროვე ღამის დაწესებულებებს, როგორც მოგეხსებათ, დაცვაც ჰყავს, რომლის წარმომადგენლებიც შენს მეორე ამხანაგს ეჭიდავებიან და ცდილობენ, გარეთ გააგდონ. თქვენ გოგონებს საცეკვაო დარბაზში ტოვებთ და დედის გინებითა და ყვირილით ცდილობთ, ამხანაგს მიეშველოთ.

კაფეში უკვე ხელჩართული ჩხუბი იწყება. დაცვა ახერხებს თქვენს გარეთ გაგდებას და კარის მაგრად ჩაკეტვას. თქვენ კი შეურაცხყოფილები, თვალებჩალილავებულები და მთვრალები ისევ აგრძელებთ საკუთარი დედებისა და დაცვის ბიჭების გინებას.

ამის მიუხედავად, მეორე დღეს მაინც აუცილებლად იტყვით, რომ წინა ღამით მაგრად „იგულავეთ“. ასი პროცენტით გეთანხმებით – თქვენ მართლაც „იგულავეთ“, რადგან სხვა სიტყვა ნამდვილად არ შეეფერება თქვენს ტრაპეზს იმ მუსიკის ფონზე, რომელიც იმ კაფეში იყო ჩართული. თუმცა „გულაობისთვის“ თქვენთვის მნიშვნელობა არა აქვს, ვინ რას მღერის, მაგრამ ეს ერთმნიშვნელოვნად „ვარსკვლავი“ უნდა იყოს – გინდ ქართველი, გინდაც რიო დე ჟანეიროელი. როდესაც მათი „ტკბილი“, მადის აღმძვრელი მუსიკაა ჩართული, ხინკლის ჭამა და კვინტრიში დიახაც, რომ ფრიად სასარგებლოა.

ასე რომ, პოპსა საჭმლის მონელების ტრაქტს, საკვები რაციონის გადამუშავებასა და მერე დედის გინებას სალბუნად ედება. ამიტომ, თუ მოგშივდათ, სანამ რამეს მიირთმევდეთ, შეგიძლიათ ბრიტნი სპირსი ჩართოთ. იგი აუცილებლად გაგიათმაგებთ საკვების მიღების მადას და გარწმუნებთ, საცივს მშიერი ქორივით დააცხრებით. მაგრამ სამშობლო არ დაგავიწყდეთ და „გულაობაში“ აუცილებლად ქართული ესტრადაც ჩართეთ. ქართული ენა ქართული სადღეგრძელოების მომზადებაშიც დაგეხმარებათ. ხშირად გითქვამთ: „ვჭამთ, ვსვამთ და მაინც არავინაა მადლიერი“. ეს კი არ დაიჯეროთ! ჩართეთ ქართული ესტრადა და ჭამეთ, სვით, იკვინტრიშეთ, იჩხუბეთ, ერთი სიტყვით, „იგულავეთ“. ქართველი და მსოფლიოს ესტრადის „ვარსკვლავები“ ამ დიდ ამაგს არ დაგივიწყებთ.

Tuesday, October 15, 2002

„ემბრიონმა“ შეიძლება „რედ ჰოთ ჩილი პეპერსის“ პროდიუსერი დაიქირაოს

„მძიმე ყოფაქცევის“ თბილისელი გოგონების დიდი წარმატება როკის ევროპულ სამშობლოში

„ახალი ვერსიის“ მკითხველი ალბათ შეამჩნევდა, რომ ჩვენ მთელი სექტემბრის განმავლობაში ექსკლუზიური უფლებებით ვაშუქებდით გოგონათა ჯგუფ „ემბრიონისა“ და „Soft Eject“-ის ინგლისურ ვოიაჟს. როგორც იცით, „მძიმე ყოფაქცევის“ ქართველმა გოგონებმა მონაწილეობა მიიღეს მანჩესტერის საერთაშორისო ფესტივალში „In The City“ და ჩვენდა გასახარად, გაიმარჯვეს. უფრო მეტიც, ბრიტანელები სასიამოვნოდ გააოცეს და ძალიან ბევრს საქართველო გააცნეს.

ჩვენთვის გოგონების გამარჯვება თუნდაც იმითაც არის სასიხარულო, რომ ამ ნიუ-მეტალ ჯგუფის (ინგლისში ასე უწოდეს) „ემბრიონის“ არსებობის მცირე ისტორიის განმავლობაში „ახალი ვერსია“ მათ ყურადღებას არ აკლებდა და დარწმუნებული იყო ამ არაჩვეულებრივი თბილისელი გოგონების ნიჭიერებაში. ფესტივალზე გამარჯვების შემდეგ, ისინი რედაქციაში გვეწვივნენ „სოფტების“ ერთ-ერთ ფრონტმენ, გია ქარჩხაძესთან ერთად, რომელიც ამჟამად „ემბრიონელთა“ ქართველი მენეჯერია და თავიანთ ბრიტანულ შთაბეჭდილებებსა და გეგმების შესახებ ისაუბრეს.

Monday, October 14, 2002

„ორი ენა გველის არის“

ნათქვამია, რამდენი ენაც იცი, იმდენი ადამიანი ხარო. ეს მართლაც ასეა, პოლიგლოტები ბედნიერები არიან, თუნდაც იმით, რომ მათ შეუძლიათ რამდენიმე ენაზე ინფორმაციის მიღება. შეუძლიათ ფრანგულ, სპარსულ, რუსულ ან ინგლისურ ენაზე ამ ქვეყნების ლიტერატურას გაეცნონ, გაიგონ სიმღერათა ტექსტები. მოკლედ რომ ვთქვათ, ეს ყველაფერი მართლაც შესაშურია. თუმცა ნებისმიერი ქვეყნის მოქალაქისათვის არ არის სავალდებულო იცოდეს ორი ან მეტი ენა, ხოლო მის მშობლიურ ენას სახელმწიფო კანონით უნდა იცავდეს.

გასული საუკუნის 70-იან წლებში, როდესაც იმპერიული რუსეთი საქართველოში რუსული ენის გაბატონებას ცდილობდა, არაფერი გამოუვიდა, რადგან მშობლიური ენის დასაცავად 1978 წლის 14 აპრილს ხალხი ქუჩაში გამოვიდა. იმპერიის ხელისუფლება იძულებული გახდა დათმობაზე წასულიყო, თუმცა რუსული ენა ქართულთან ერთად მაინც სახელმწიფო ენად იყო გამოცხადებული. ასე მკვიდრდებოდა საქართველოში ორენოვნება. ამაზე მაშინ ძალიან თამამდ იხუმრა პოეტმა ჯანსუღ ჩარკვიანმა, რომელმაც განაცხადა, რომ ორი ენა მხოლოდ გველს აქვსო.

სამწუხაროდ, ორი ენა დღევანდელ დამოუკიდებელ და თავისუფალ საქართველოშიც შენარჩუნებულია. მართალია არაოფიციალურად, მაგრამ ამას ახლა მნიშვნელობა არა აქვს. პირველ რიგში, მასობრივი მედიის ელექტრონულ საშუალებებში 1991 წლის (ანუ დამოუკიდებლობის აღდგენის) შემდეგ ბევრი არაფერი შეცვლილა. ქართული ტელევიზიები ისევ განაგრძობენ რუსულენოვანი ამერიკული ფილმების ჩვენებას. ამ მხრივ გამონაკლისი სახელმწიფო ტელევიზია, „რუსთავი 2“ და „მე-9 არხია“. თუმცა ამ ტელევიზიების ცოდვათა შესახებ ცოტა ქვემოთ ვისაუბრებ.

საქართველოში რუსულენოვანი მოსახლეობის ინტერესების დაცვის ცრუ ლოზუნგით, ქართული ტელევიზიების გადაცემებში უთარგმნელად გადაიცემა რუსი პოლიტიკოსებისა თუ კულტურის მოღვაწეების კომენტარები. გაუგებარია რას ნიშნავს „რუსულენოვანი მოსახლეობა“? ან მეორე საკითხი: რა გახდა მათთვის ქართული ენის შესწავლა, თუკი ისინი საქართველოს მოქალაქეები აგერ უკვე მე-12 წელია არიან?

ყველაზე სასაცილო მოვლენები კი რადიო „ფორტუნა პლუსში“ ვითარდება. ამ რადიომ თავისი პრაიმ-თაიმი რატომღაც რუსულ ენას დაუთმო, რომელშიც ძირითადად სატელეფონო თოქ-შოუები გადაიცემა. ჰოდა, ამ თოქ-შოუების დროს რუსულენოვან წამყვანებს ურეკავენ ამ ენის არმცოდნე ქართველი ახალგაზრდები, რომლებიც ეთერში ბლუკუნებენ, ან ქართულად ყვებიან ანეკდოტებს ჭიჭიკიასა თუ მიტუაზე. ამ ანეკდოტებს „ფორტუნა პლუსის“ წამყვანები ან ვერ იგებენ, ან არ ესმით და სიტუაციის განსამუხტად ნაძალადევად იცინიან დაახლოვებით ასე: „ჰო-ჰო-ჰო“ – ამით ისინი ელფისა და პეტროვის „თორმეტი სკამის“ გმირს, ელოჩკას ემსგავსებიან, რომელიც სამეტყველოდ მხოლოდ 30 სიტყვას იყენებდა.

ახლა ტელევიზიებზეც ვისაუბროთ. „პირველი არხი“ და „რუსთავი 2“ საკუთარ საინფორმაციო პროგრამებშიც კი უცვლელად ტოვებენ რუსულ კომენტარებს. საინტერესოა, თუკი ამერიკელთან ან ფრანგთან ერთად აღნიშნული ტელევიზიები თარჯიმნებსაც იწვევენ, რატომ არ აკეთებენ ამას რუსის სტუდიაში მოყვანისას? მით უმეტეს, ღამის საინფორმაციო პროგრამების წამყვანებს ეტყობათ, რომ რუსულს კარგად ვერ ფლობენ. ქართველს უთარჯიმნოდ არავინ ალაპარაკებს არც რუსეთის და არც სხვა ქვეყნის ტელევიზიაში. ჩვენ რატომ უნდა ვამეტყველოთ სხვა, ნებისმიერი ქვეყნის მოქალაქე ქართულ ტელევიზიაში თარჯიმნის გარეშე? განა ჩვენი ტელევიზიები არ აკრიტიკებდნენ ქართველ პოლიტიკოსებსა და პრეზიდენტს, საზღვარგარეთ რუსულად რატომ საუბრობთო?!

პოლიტიკოსებმა შეცდომა ნაწილობრივ გამოასწორეს, მაგრამ ახლა თავად მასმედია სცოდავს. საქართველოს მოქალაქეები არ არიან ვალდებულნი, იცოდნენ ქართულის გარდა, სხვა რომელიმე უცხო ენა, მით უმეტეს, რუსული – რაც უნდა ტკბილხმოვანი და „მშობლიური“ არ უნდა იყოს იგი ზოგიერთისთვის. ხოლო რუსული ენის გადაცემებში გამოყენება „პირველ არხსა“ თუ „რუსთავი 2“-ზე სხვა არაფერია, თუ არა ძალადობა და ფსევდოინტერნაციონალიზმი.

რუსულს ვისწავლით, ფრანგულს თუ ინგლისურს, ეს ჩვენი პირადი საქმეა და არა მასმედიის. ჩვენ ვუსმენთ ბორის გრებენშიკოვს რუსულად, მაგრამ მისი ინტერვიუ ქართულ ტელევიზიაში მშობლიურ ენაზე უნდა მოვისმინოთ, მით უმეტეს, საქართველოში უკვე არსებობს თაობა, რომელმაც რუსულზე უკეთესად გერმანული ან ინგლისური იცის. მაშ ვისთვის არის განკუთვნილი რუსულენოვანი გადაცემები?

Tuesday, October 8, 2002

„ათეისტები ვერ ამჩნევენ ირგვლივ რა ხდება, ათეიზმი უმაღლესი ხარისხის დებილიზმია“ – ამბობს რელიგიაში ჩაფლული ბორის გრებენშიკოვი

ბორის გრებენშიკოვისა და „აკვარიუმის“ ანშლაგი თბილისში

მთელს მსოფლიოში ბორის გრებენშიკოვის სახელი ლეგენდასთან ასოცირდება. რას აღარ უწოდებენ მას: რუსული როკისა და ანდერგრაუნდის მამას, მომღერალ პოეტს, მუსიკოს-ფილოსოფოსს და ა.შ. ამის თაობაზე თბილისის კონცერტის წინ გამართულ პრეს-კონფერენციაზე ბ.გ.-მ პირდაპირ თქვა: „знаете, мне глубоко наплевать, как меня назовут“.

მისი აზრით, პირველყოფილი პოეზია კი არ იკითხებოდა, არამედ იმღერებოდა და ის ძველ ტრადიციებს მისდევს: „ჩემი ღირსება ისაა, რომ ჩემს მუსიკას ვერაფერს დაარქმევთ. ეს უბრალო სიმღერებია, რომელსაც დღეს ასე შევასრულებ, ხვალ – სხვანაირად, რადგან ჩვენ ვიცვლებით“.

14-წლიანი ლოდინის შემდეგ თბილისში ისევ ჩამოვიდა ბორის გრებენშიკოვი და „აკვარიუმის“ ნაწილი. ბ.გ.-ს ინფორმაციით, მას ამის მცდელობა და სურვილი არასოდეს განელებია, მაგრამ ვერ ხერხდებოდა. „ამჯერად ბევრი არ გვიფიქრია, რატომ უნდა ჩამოვსულიყავით. დაგვიძახეს და ჩამოვედით“ – თქვა მან. თუმცა თბილისში აპოლიტიკური ბ.გ. ბევრჯერ გამოიყვანეს წყობილებიდან. კონცერტის შემდეგ, როცა მას უკვე მერამდენედ ჰკითხეს რუსულ და ქართულ პოლიტიკაზე, ჟურნალისტს ბრაზიანად შეუბრუნა კითხვა: „вы этого дерьма сегодня в зале видели“? ხოლო როდესაც მცხეთაში ყოფნისას, მობილურზე საუბრისას, ვიღაც მოსკოველი ჟურნალისტი მასთან რუსულ-ქართულ ურთიერთობებს და საქართველოში ჩასვლის მიზეზებს არკვევდა, ბორისმა ჩაილაპარაკა „იდიოტი“! მისი სიტყვებით: „რუსულ-ქართული კულტურული კავშირი უძველესია, ჩვენ ერთმანეთს ვავსებთ. ძალიან ცუდი იქნება, თუ ეს კავშირი გაწყდება. როგორც ვხედავ, ჯერჯერობით, მხოლოდ პოლიტიკოსები დავობენ. საწყენია, რომ ამით, ადამიანები ზარალდებიან“.























Monday, October 7, 2002

„სუფთა წერა“ ლიტერატურული ნაგვის წინააღმდეგ

„არ შეიძლება ლიტერატურასა და მკითხველს შორის შუამავალი სახელმწიფო მინისტრი იყოს“

ქართულ ლიტერატურულ გამოცემებს ახალი გაზეთი შეემატა – „სუფთა წერა“. გაზეთი დააფუძნეს მწერლებმა: შოთა იათაშვილმა, ბესო ხვედელიძემ, შალვა ბაკურაძემ, დავით ქართველიშვილმა, დათო რობაქიძემ, ზაზა ბურჭულაძემ და ზურაბ რთველიაშვილმა. ეს მწერლები სამოღვაწეო ასპარეზზე 90-იანი წლებიდან გამოჩდნენ და ლიტერატურულ წრეებში უკვე საკმაოდ ცნობილნი არიან. „სუფთა წერით“ ისინი პოლიტიზირებულ მწერლურ კლანებს უპირისპირდებიან.

გაზეთის დამფუძნებლებმა პირობა დადეს, რომ თავიანთი ნაწარმოებები მხოლოდ „სუფთა წერაში“ დაბეჭდონ. ეს არ შეეხება მხოლოდ პუბლიცისტიკას. ზაზა ბურჭულაძე აცხადებს, რომ მათ გაზეთში არ დაიბეჭდებიან „სახელმწიფო დოტაციაზე მყოფი მწერლუკები“.

დავით ქართველიშვილი: ქართულ ლიტერატურულ პროცესში სიტუაცია აყროლებულია. ამიტომ დავარქვით გაზეთს „სუფთა წერა“. ჩვენ ვეცდებით, საკუთარი ძალებით გავასუფთავოთ ქართული ლიტერატურა.

ზაზა ბურჭულაძე: დღეს ყველაზე თვალშისაცემი ლიტერატურული პროსტიტუციაა. ამ გაზეთის გამოცემა მნიშვნელოვანი ნაბიჯია, რადგან ამის უკან არ იგულისხმება ლიტერატურული მეძაობა. ჩვენგან არც ერთი არაა გაყიდული და რაიმე ფინანსური ინტერესები არ გვამოძრავებს. ჩვენს შემოქმედებას აერთიანებს იდეა. რა თქმა უნდა, ჩვენს გაზეთში კრიტიკაც დაიბეჭდება, რადგან მწერლისთვის კრიტიკა ისევე აუცილებელია, როგორც კოსმონავტისთვის სკაფანდრი. ამ გაზეთმა პრიზმის ფუნქცია უნდა შეასრულოს და უნდა გავარჩიოთ, რა არის ქაქი და რა – კარგი.

ზურაბ რთველიაშვილი: როდესაც აღმშენებლობაზეა საუბარი, იქვე შეიძლება დესტრუქციაზეც ვილაპარაკოთ, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ რომელიმე ცუდია. ამბობენ, 80-იანი წლების მიწურული და 90-იანების დასაწყისი დესტრუქციული წლები იყო. თუმცა სიახლის ძიების მცდელობებიც არსებობდა, მაგრამ ეს პროცესები კონტროლის ქვეშ არ იყო აყვანილი. ასეთი კონტროლი XXI საუკუნეში დაწესდა. უკვე გამოიკვეთა ორი ბანაკი – ძველი და ახალი ტრადიციონალისტების... ამ კორპორატიულ ხელოვნებაში არ არის გამორიცხული, ვთქვათ, ფირმა „ყაზბეგს“ ჰყავდეს თავის მწერალთა და მუსიკოსთა ჯგუფი. შეიძლება გარკვეულმა ჟურნალისტებმა მთავრობის რომელიღაც პოლიტიკური ძალის ინტერესები დაიცვან. მწერლისთვის ეს უპრინციპობაა. მწერლობაში უკვე არსებობენ დაჯგუფებები, კლანები, რომლებიც გარკვეულ მიზნებს ემსახურებიან. ჩვენ მათ ზნეობრიობას ვერ მოვთხოვთ. მათ ლიტერატურული გამოცემების ფურცლები გადააქციეს რაღაც დაჯგუფებების კონფრონტაციის პოლიგონად. ჩვენ პოზიციას გამოვხატავთ ლიტერატურული გაზეთის ფურცლებზე, ოღონდ ლიტერატურული ნაწარმოებებით და კრიტიკული სტატიებით. ჩვენ სწორედ ამ უპრინციპობას ვუპირისპირდებით.

Tuesday, October 1, 2002

„მის შრომას რომ ვხედავდი, ზოგჯერ ვტიროდი ხოლმე“

თბილისის ქუჩებში გამოკრული ჯაზ-ფესტივალის აფიშები მუსიკისმოყვარულებს დათო ოძელაშვილის საღამოზე ჯერ კიდევ ეპატიჟება. სამწუხაროდ, ქართველ მაყურებელს ვეღარ დაატკბობს ვირტუოზი ფლეიტისტის ჯადოსნური ჰანგები.

დათო ოძელაშვილის ხანმოკლე ცხოვრება მშრალად შეიძლება ასე აღვწეროთ: დაიბადა 1974 წლის 30 ივნისს თბილისში, დაამთავრა 62-ე საშუალო სკოლა, 21-ე მუსიკალური სასწავლებელი, მე-5 მუსიკალური ტექნიკუმი, თბილისის კონსერვატორია, მოცარტის აკადემია, მონაწილეობა მიიღო ფირფიტების ჩაწერაში და გრანდიოზულ კონცერტებში. დარჩა მეუღლე ლალი და ორი პატარა შვილი: ანანო და ლაზარე. გარდაიცვალა ახლახან, ვენაში.

ამ მშრალი ინფორმაციისა და ციფრების მიღმა იმალება უდიდესი სულიერების მქონე ახალგაზრდა პიროვნება, შესანიშნავი მუსიკოსი და ჩოგბურთელი, უბრალოდ, კარგი ადამიანი. ოძელას მამა, თამაზ ოძელაშვილი თვალცრემლიანი გვიყვება დათოს ცხოვრების ამსახველ ეპიზოდებს.

თამაზ ოძელაშვილი: „დათო 6 წლის ასაკიდან შრომობდა. დღე არ გასულა, რომ არ ემუშავა. რომ შევამჩნიე მისი წადილი, ნიჭი, ვცდილობდი ხელი შემეწყო. 8 წლის დათომ ტელევიზორში ომარ კელაპტრიშვილის გამოსვლა ნახა, რომელიც სალამურზე უკრავდა. მანაც აიღო სალამური და კელაპტრიშვილის მიერ შესრულებულ ნაწარმოებს მიამსგავსა.

დავაწყებინეთ ფორტეპიანოს შესწავლა. ამის შემდეგ ოპერის თეატრში ფლეიტისტთან მივიყვანე. მან ბავშვს ვუნდერკინდი უწოდა. პიონერთა სასახლეში ანსამბლ „საუნჯეშიც“ სწავლობდა. ერთ თვეში სოლისტი გახდა.

შევიყვანეთ 21-ე მუსიკალურ სასწავლებელში. პედაგოგები ხელს უწყობდნენ. 9 წლისა უკვე ისეთ რთულ ნაწარმოებებს უკრავდა, კონსერვატორიადამთავრებულებსაც კი გაუჭირდებოდათ. ასრულებდა ბახის, მოცარტის, შუბერტის, რიმსკი-კორსაკოვის და სხვების ურთულეს ნაწარმოებებს. მარტო მუსიკალურ გამებს დღეში ორსაათნახევარი მეცადინეობდა. მის შრომას, რომ ვხედავდი, ზოგჯერ ვტიროდი ხოლმე. ვფიქრობდი, ეს ნიჭი მას ღმერთმა მიანიჭა და ხელი უნდა შევუწყო-მეთქი. როდესაც „ლახტში“ მივიყვანე, რობერტ ბარძიმაშვილმა მითხრა, ძალიან დიდი მუსიკოსი იქნებაო.