თბილისის როკ ფესტივალი, 17-19 სექტემბერი (ნაწილი I)

თბილისური ჩანახატები მინდა დავიწყო ჩემის აზრით, ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფაქტით, რომ ამ ქალაქის ქუჩები, ადრინდელთან შედარებით, დაგვილ-დასუფთავებულია, ყველა უბანში მიმდინარეობს მშენებლობა. იქნებ, სასწაულია, მაგრამ თითქმის აღარ ითიშება ელექტროენერგია და წყალი გარეუბნებშიც კი. მომეჩვენა, თითქოს მოსახლეობის უმრავლესობას, რომელსაც ქუჩაში ვხვდები, აღარა აქვს გატანჯული სახე. არ გაგიკვირდეთ, ეს ჩვენს ქვეყანაში ხდება. როგორც ჩანს, თბილისელები გრძნობენ მერის მხარდაჭერას. სხვათა შორის, იმ სამდღიანი როკ-ფესტივალის ერთ-ერთი ორგანიზატორი, რომელიც 17-19 სექტემბერს ჩატარდა, იყო სწორედ თბილისის მერია. სპონსორები იყვნენ: Tbilisi Pastimes და British Airways, საინფორმაციო უზრუნველყოფის სპონსორები – საქართველოს სახელმწიფო ტელევიზიის I და II არხი და რადიო 106,4 FM. ამ ფესტივალის სული, გული და მთავარი ორგანიზატორი კი იყო ლადო ბურდული, რომლის გარეშეც წარმოუდგენელია ბოლო 15 წლის ქართული როკენროლი. მიუხედავად იმისა, რომ საღამოებისა და კონცერტების ამ სამდღიან ციკლს როკფესტივალი ერქვა, მე პირადად მას დავარქმევდი უფრო ალტერნატიული მუსიკის ფესტივალს, რომლის შემადგენლობაც საკმაოდ ჭრელი იყო. აქ იყვნენ ჯგუფები და შემსრულებლები: Tblisi (ლონდონი), Восьмая Марта (მოსკოვი), Бабслей (პეტერბურგი), Vostan (ერევანი), „ლაბირინთი (სამტრედია), Insight (ბათუმი), Outsider, Bajoo, Best History (ქუთაისი), ლადო ბურდული, ბაკურ ბურდული, „კონტრაბანდა“, „ამორალი“, Nevermind, „დეპრესიული არდადეგები“, ლიკა ნადარაია, Afternoon Version (თბილისი).

17 და 18 სექტემბერს საღამოები გაიმართა ვერის უბნის ერთმანეთთან ახლოს მყოფ კაფეებში, ბარებსა თუ პაბებში, რომელთა უმრავლესობაც „პეროვსკაიაზე“, ანუ ახლანდელ ახვლედიანის ქუჩაზე მდებარეობს. ესენია: „ჩობას ჯაზ-როკ კაფე“, Dima’s Heineken, Earth Wind And Fire, Metro, Vienna Bar, Toucan Pub. ღამის ქალაქის ამ მყუდრო ბუდეებში გადანაწილდნენ ჯგუფები.

რობი კუხიანიძე („აუტსაიდერი“)

თითოეულ ბარში დაახლოებით 4-5 შემსრულებელს უნდა დაეკრა. საღამოები საღამოს 7 საათზე უნდა დაწყებულიყო, მაგრამ ქართული, უკვე ტრადიციული წესის თანახმად, გვიანდებოდა. როგორც ზემოთ აღვნიშნე, ქუთაისიდან თბილისში ორი ჯგუფი ჩავიდა, ერთიც – ბაჯუ, ჩვენი გაზეთის მკითხველთათვის უკვე საკმაოდ ცნობილი პიროვნება. ჩვენს მუსიკოსებს თან გულშემატკივართა საკმაოდ დიდი ამალა ჩაჰყვა დედაქალაქში, ზოგიც – ადგილზე დახვდა. ასე რომ, ამ ორი დღის განმავლობაში 17:00 სთ-დან ზემოთნახსენებ ღამის თავშესაფრებთან უამრავი ხალხი ირეოდა. შესვლა 5 ლარი ღირდა, რაც უმრავლესობას ეძვირა, ამიტომ ბევრი უბილეთოდ (აქ: ხელზე ბეჭედდაურტყმელად) შესვლას ლამობდა, თუმცა თავდაპირველად, ანუ კონცერტის დაწყებამდე, არაფერი გამოსდიოდათ. უნდა ითქვას, რომ ქუთაისელი გულშემატკივრების ნახევარი, უსახსრობის გამო, ვერც ერთ საღამოზე ვერ მოხვდა. რეპორტიორებს, ანუ კორესპონდენტებს ყოველგვარი აკრედიტაციის გარეშე შეგვეძლო შესვლა. მე, ძირითადად, ვესწრებოდი იმ საღამოებს, რომელშიც ქუთაისური ჯგუფები იღებდნენ მონაწილეობას, სამწუხაროდ, ვერ დავესწარი ბაჯუს გამოსვლებს ჩემგან დამოუკიდებელი მიზეზების გამო. 

მინდა გავიხსენო ფესტივალის თითოეული დღე და საუბრები, რომელსაც მაგნიტურ ფირზე ვიწერდი. სურათები კი, ჩვენი ფოტოკორესპონდენტის, ზურა ზენაიშვილის მიერაა გადაღებული.

ლადო ბურდული

17 სექტემბერი. დილით ლადოს ტელეფონით ველაპარაკე. მან საღამოს 5 სთ-ზე დაგვიბარა „პეროვსკაიაზე“. საღამომდე მთაწმინდის პანთეონი მოვინახულე მეგობრებთან ერთად, ვისეირნეთ დედაქუჩაშიც. დათქმულ დროს, კაფე Metro-სთან შევხვდით ლადოს, რომელმაც ფესტივალის პროგრამა გადმომცა და მონაწილეებს შეერია. აქ უამრავ ნაცნობს და უცნობს მოეყარა თავი. ხშირ შემთხვევაში ფესტივალის მონაწილეებს მაყურებლებისგან ვერც გამოარჩევდით. ქუჩაში ვესაუბრე დიდი ხნის უნახავ მეგობარს, ჯგუფ „კონტრაბანდას“ ფრონტმენს, ბესო რაზმაძეს, იგივე ბესელას. იგი ძალიან კმაყოფილია, რომ ასეთი დიდი და კარგი ფესტივალი ჩატარდა. სხვათა შორის, მის აზრს ბევრი სხვა შემსრულებელიც იზიარებს.

სანამ საღამოები დაიწყებოდა, ჟურნალისტები, მუსიკოსები თავიანთ გულშემატკივრებთან ერთად და უბრალოდ, იქ მისულები უახლოეს გასტრონომებსა თუ სუპერმარკეტებს შევესიეთ, რა თქმა უნდა, „საწვავის“ მისაღებად, ანუ ცივი, ქაფქაფა ლუდის დასალევად. სამწუხაროდ, „არგო“ და „ყაზბეგი“ 1 ლარზე იაფად ვერსად ვიშოვეთ. ეს არაფერია იმ ფასებთან შედარებით, რაც ღამის სავანეებში ბატონობდა. ერთი ბოთლი ნაციონალური წარმოების ლუდი ერთ-ერთ ბარში 2,50 ლარი ღირდა, თუმცა, ეს კანონზომიერია ნებისმიერ ასეთ დაწესებულებაში. ყველანი ვცდილობდით კონცერტების მსვლელობისას, ლუდი შენობაში კონტრაბანდული მეთოდებით გარედან შემოგვეტანა. ამ შემთხვევაში, მე დაუფარავად, შეიძლება ითქვას, უსირცხვილოდ ვსარგებლობდი ჩემი ჟურნალისტის მოწმობით. საღამო კაფე Earth Wind And Fire-ში 8 სთ-ზე დაიწყო. აქ პირველები გამოვიდნენ სომხური ჯგუფი „ვოსტანის“ წევრები. კონცერტის დაწყებამდე გავესაუბრე ვოკალისტს, ოვანეს მუნგენიანს არა ქართულ, არა სომხურ, არამედ რუსულ ენაზე.

***

ოვანეს მუნგენიანი („ვოსტანი“)

– ჩვენ ერევნიდან ვართ, ჯგუფი არსებობს 1986 წლიდან და მუშაობს ჰარდ-ენდ-ფოლკ როკში. ამ შემადგენლობით ჩვენ უკვე მე-5 წელია, რაც ვუკრავთ. თბილისში პირველად ვართ, ვფიქრობთ, რომ ამ ქალაქში კარგი პუბლიკაა. ჩვენი ჯგუფის დანარჩენი წევრები არიან: დავიდ კუშარიანი – სოლო გიტარა, ალიკ ნაზარიანი – ბასი, ლევონ ოვსერსიანი – დასარტყამები.

– ოვანეს, შენი აზრით, როგორაა მუსიკის საქმე კავკასიაში?

– პერესტროიკის დაწყებიდან დიდი აღმავლობა დაიწყო როკმუსიკაში. 1987 წელს ერევანში დიდი ფესტივალი ჩატარდა, სადაც 40-მა ჯგუფმა დაუკრა. 3 დღის განმავლობაში ველოტრეკი, სადაც ეს ფორუმი ტარდებოდა, პირთამდე იყო გადაჭედილი. მაყურებელთა რაოდენობამ 30 000-ს მიაღწია. საბჭოთა კავშირის დაშლამ და ყარაბაღის ომმა ძლიერი უარყოფითი დარტყმა მიაყენა როკს. მხოლოდ ახლა ვცდილობთ, აღვადგინოთ ყველაფერი. უკვე წელიწადია, მოქმედებს როკკლუბი. გასულ წელს ჩვენ სომხეთის დახურული ფესტივალი მოვაწყვეთ. საინტერესოა, რომ მასში 25-მდე ახალგაზრდა ჯგუფმა მიიღო მონაწილეობა. ყველაზე დიდი პრობლემა ჩემთვის ისაა, რომ სომხეთში, ძირითადად, ინგლისურენოვანი ჯგუფები არიან. ჩვენ ვუკრავთ სომხურ როკს სუფთა მუსიკალური ხედვით. ესაა ტრადიციული როკისა და სომხური ჟღერადობის სინთეზი. თქვენ შეგიძლიათ მოუსმინოთ კალიფორნიელი სომხების ჯგუფს (სამწუხაროდ, ხმაურის გამო, ჯგუფის სახელწოდება ჩანაწერში თითქმის არ ისმის და სავარაუდოდ, System Of A Down-ზე ლაპარაკობდა. ლ.გ.), რომელთა მიერ გამოშვებული დისკი ამერიკაში აღიარეს წლის 10 საუკეთესო ალბომს შორის. ვფიქრობ, რომ სომხური როკი არსებობს. სამწუხაროა, რომ კავკასიაში როკი არაკომერციულია. რაც დღეს თბილისში ტარდება, შესანიშნავია. საჭიროა ჩვენ ერთმანეთს ხშირად შევხვდეთ, მოვაწყოთ ერთობლივი პროექტები და მომავალში ყველაფერი კარგად იქნება.

– შენი აზრით, მსოფლიოს როკმუსიკაში შეიმჩნევა თუ არა პროგრესი?

– ვფიქრობ, რომ რეალური პროგრესი მსოფლიოს როკკულტურაში არ არსებობს, ყველაფერი ახალი, კარგად დავიწყებული ძველია. არის პროგრესი ინდივიდუალურ მომენტებში. საინტერესოდ გამოიყურებიან ახალი შემადგენლობები, საინტერესოა ახალი აზროვნება. ბოლოდროინდელ როკში უფრო დიდი ადგილი კომპოზიციურ აზროვნებას უჭირავს, ვიდრე სასიმღეროს. სასიამოვნოა, რომ, ადრინდელთან შედარებით, მუსიკის ჟღერადობა და ჩანაწერების ხარისხი უკეთესი გახდა.

– რომელიმე ქართულ ჯგუფს თუ იცნობ?

– მხოლოდ ბათუმელების ჯგუფს, სახელწოდებით Insight, მათაც უბრალოდ პიროვნულად ვიცნობ, თორემ მუსიკალურად ჯერ არც ერთის შემოქმედებას არ გავცნობივარ. ისე კი, Да здравствует Рок-Н-Ролл! – გეთანხმები.

***

ამის შემდეგ ოვანესი სცენაზე ავიდა. ჯგუფმა თავდაპირველად Red Hot Chili Peppers-ის, Jimi Hendrix-ისა და Status Quo-ს სიმღერები შეასრულა. მხოლოდ ამის შემდეგ წარსდგა „ვოსტანი“ მსმენელთა წინაშე მშობლიური, სომხური სიმღერებით. ამასობაში მე გადავინაცვლე მეზობელ „ჩობას ჯაზ-როკ კაფეში“, სადაც იმჟამად სამტრედიული ჯგუფი „ლაბირინთი“ საკუთარ სიმღერებს ნახევრად აკუსტიკურ ვარიანტში ასრულებდა. სამწუხაროდ, ფესტივალის ბოლო დღემდე არ ვიცოდი ამ ჯგუფის წარმომავლობა. 

გია თოიძე („ამორალი“)

კაფე Metro-ში უკვე ჯგუფი „ამორალი“ უკრავდა. აქ ღამის ბარებს შორის ყველაზე თავისუფალი სიტუაცია იყო, რადგან მაყურებელთა უმრავლესობა პირდაპირ იატაკზე იჯდა. ქუჩაში მეზობელ ბართან სხვადასხვა ჯგუფების გულშემატკივართა მორის ძლიერი შეხლა-შემოხლა ატყდა, ჩხუბი მალე ჩაშოშმინდა და დაპირისპირებული მხარეები უმტკივნეულოდ შერიგდნენ სხვათა ჩაურევლად. ქუჩაში ლაპარაკი დაიწყეს, თუ რა „მაგრად“ დაუკრა ბათუმურმა ჯგუფმა Insight-მა Toucan Pub-ში ოდნავ მოშორებით, ახვლედიანის პარალელურ ქუჩაზე. Earth Wind And Fire-დან ქუჩაში ინფორმაცია გამოვიდა, რომ Outsider ემზადებოდა დასაკრავად. მაშინვე დაიწყო გავსება ისედაც ნამცეცა დარბაზმა, რომელიც სიგარეტის სქელმა ნისლმა და რობის სიმღერებმა მოიცვა. კვამლში გამოვცურე და „ჩობას“ კაფეში გავეშურე. აქ მეორე ქუთაისური ჯგუფი Best History-ს აკუსტიკური საღამო დაწყებულიყო. ბიჭები ფეხმორთხმულები პირდაპირ იატაკზე ისხდნენ (დრამერის გარდა) და ისე უკრავდმღეროდნენ. მათ თავებს ზემოთ დაკიდებული ფოტოებიდან ჯაზის კორიფეთა შავთეთრი სახეები იცქირებოდნენ. ამ სურათების თვალიერებაში ვიყავი გართული, როდესაც ჟორამ (ჯგუფის ვოკალისტმა) ნელსონ მანდელა ახსენა. ჩემს ხელში Best History-ის მსმენელისა და მეგობრის მიერ მოწოდებული „ყაზბეგი“ აღმოჩნდა. მალე ბოთლმა ჟორას ხელში გადაინაცვლა, ხოლო მე ისევ კაფე „მეტროში“ აღმოვჩნდი. იქიდან მოვახერხე „ამორალის“ გიტარისტის, ვოკალისტის, მისი სულისა და გულის, გია თოიძის ქუჩაში გამოყვანა. გიამ დიდი სიფრთხილით შეინახა თავისი გიტარა მანქანის უკანა სავარძელზე და კარი ჩაკეტა. ჩვენ ქუჩის უფრო ხალვათიან, მეორე მხარეს გადავედით და ვისაუბრეთ.

საბა კუპრაშვილი („აუტსაიდერი“)

***

– ვუკრავთ 1995 წლიდან. დებიუტი 1996 წელს „მარგარიტას“ ფესტივალზე გვქონდა. „ამორალში“ ბევრი მუსიკოსი მოვიდა და წავიდა. ძირითადები ვართ მე და ბასისტი ლევან სვანაძე. ამჟამად მეორე გიტარაზე დათო მაჭავარიანი უკრავს. არა გვყავს დრამერი, რომლის ფუნქციას ახლა დრამ-მანქანა ასრულებს. 1997 წელს ჩავწერეთ ალბომი, სახელწოდებით „უძირო გზა“. ვცდილობთ ასეთ ფესტივალებში მივიღოთ მონაწილეობა. „უძირო გზის“ მოსმენის შემდეგ საქართველოში ჩვენ მოგვნათლეს გოთიკური როკის პიონერებად. მართლაც, ჩვენს მუსიკაში არის გოთიკური პანკის ელემენტები, მაგრამ ვუკრავთ პირადულ მუსიკას, რომელსაც საკუთარი გრძნობები და გემოვნება გვკარნახობს. შეიძლება პუბლიკამ ამას რაღაც სახელი დაარქვას, მაგრამ მე ვიცი, რომ ეს ჩემი მუსიკაა. 

გია თოიძე და ლაშა გაბუნია

– ალბათ, სიმბოლურია ეს ფესტივალი აქ, ამ ღამის ბარებში რომ ტარდება და არა ფილარმონიის ფართო სცენაზე. შენი აზრით, საქართველოს ანდერგრაუნდში დღეს რა სიტუაციაა? 

– საქართველოში ძალიან დიდი ხანია, რაც როკი არსებობს, მაგრამ რამდენადაც დიდია მისი პოტენცია, იმდენად დანგრეულია ეს კულტურა. ის არავის უნდა. თუკი ვინმეს რაღაცის გაკეთება უნდოდა, მან ამ მუსიკას ზურგი შეაქცია. ლადო ბურდული ერთი პანკი კაცია და ამხელა ფესტივალი გააკეთა. ლადოსთვის ეს არის ძალიან დიდი საქმე, მაგრამ ვისაც ამის გაკეთება შეუძლია, ის საერთოდ არ ინტერესდება ასეთი კონცერტებით.

– როკენროლი მოკვდა – ასეთ ნათქვამსაც გაიგონებ უკვე. გიო, შენ რას ფიქრობ?

– პირველად ეს ფრაზა ჰიპებმა თქვეს, როდესაც მათი დრო ამოიწურა. მე მარტო როკენროლს არ ვეყრდნობი ცხოვრებაში და ვამბობ რომ მუსიკა არის მუსიკა. ჩემი აზრით, სანამ ელექტროგიტარა, ჰიპური და პანკური მოძრაობა არსებობს, როკენროლი არ მოკვდება. 

– შენი აზრით, რამდენად რელიგიური მუსიკა ჟღერს დღეს მსოფლიოში და რამდენად ატარებს ეს მუსიკა უარყოფით ენერგიას? 

– მე რელიგიას და მუსიკას ერთმანეთთან არ ვაკავშირებ, მიუხედავად იმისა, რომ რელიგიაც და მუსიკაც შინაგან განცდებზეა აგებული. ასეთ დაკონკრეტებას ვერ ვიგებ. მუსიკა ისეთი რამაა, რომ ადამიანი თვითონ ირჩევს საკუთარ სტილს. ვიღაცას უხარია, რომ სატანურ როკს უკრავს, ეს ჩემთვის მიუღებელია. თუ მკითხავენ რატომ უკრავ, ვუპასუხებ, რომ მუსიკის გარეშე სიცოცხლე არ შემიძლია. მიუხედავად იმისა, რომ ვცდილობ ვიყო ქრისტიანი, მე უბრალოდ ვუკრავ მუსიკას.

– ხვალინდელ დღეს როგორ უყურებ?

– გულახდილად გეტყვი, რასაც 21-ე საუკუნე გვპირდება, მაგრად არ მომწონს. მე არ მომწონს არც პროგრესი, არც ცივილიზაცია და საერთოდ, არაფერს არ ვეთანხმები. თუ საქართველოში ყველაფერი ეს ზენიტს მიაღწევს, ვერაფრით დავეხმარები. სამწუხაროდ, ხვალ ელექტრომუსიკა იჟღერებს, მაგრამ გავიხსენოთ 60-იანი წლები იყო ჰიპების, 70-იანი, 80-იანი – პანკების, 90-იანი – გრანჟის და ახლა, ვფიქრობ, ის დროა, ყველამ სათითაოდ თავისი გზა ნახოს, საკუთარ თავში ჩაიხედოს და რაც სურს, ის გააკეთოს. ესაა ჩემთვის ერთგვარი თავისუფლება.

– ხომ არაფერს ეტყვი ჩვენი გაზეთის მკითხველებს?

– როდესაც 1996 წელს Outsider ჩამოვიდა თბილისში და მე მას მოვუსმინე, მივხვდი, რომ ბედნიერებაა, როდესაც ასეთი ჯგუფი, საერთოდ, საქართველოში არსებობს. დიდი პატივისცემის გრძნობით ვარ გამსჭვალული ქუთაისის როკ კულტურისადმი. როდესაც ქუთაისში თქვენ კონცერტი მოაწყვეთ, ჩვენ ჩამოვედით და ძალიან მომეწონა თქვენი პუბლიკა. ხალხს, სამწუხაროდ, არ აინტერესებს, რას ვაკეთებთ, ამიტომ ვმუშაობთ იატაკქვეშეთში. ქუთაისში ვინც ჩვენს კონცერტს დაესწრო, ნაღდად მუსიკის მოსასმენად იყო მოსული. აქ გაიხედე, ამდენ ხალხში ბევრს არ აინტერესებს მუსიკა, უბრალოდ იციან, რომ რაღაც ფესტივალი ტარდება და მოვიდნენ. თქვენთან კი, კონცერტებზე ისეთი ხალხი დადის, ვისაც ძალიან აინტერესებს.

***

რეიჩელი („თბლისი“)

„ამორალის“ ფრონტმენი გიო თოიძე იხსენებდა 1997 წლის 7 მაისს ქუთაისში ჩატარებულ „ნიღბების კლუბის“ პრეზენტაციას, სადაც ჯგუფი სხვა თბილისელ და ქუთაისელ როკ-შემსრულებლებთან ერთად წარსდგა მაყურებელთა და ტელემაყურებელთა წინაშე. მე და გიო ერთმანეთს დავშორდით იმ იმედით, რომ ის მოგვიანებით მომაწვდის თავის ალბომს რადიოგადაცემა „შუაღამის გემისათვის“. ამასობაში Earth Wind And Fire-ში Outsider-მა დაასრულა თავისი კონცერტი. ახლა სცენაზე ინგლისური ჯგუფი, უცნაური სახელწოდებით, Tblisi იდგა სცენაზე. ჯგუფის გიტარისტმა, უილმა მომითხრო (არა ქართულად, არა რუსულად, არა სომხურად, არამედ ინგლისურად), რომ „თბლისი“ 3 წლის  წინ შეიქმნა ლონდონის გარეუბანში, რომელიც დედაქალაქიდან, დაახლოებით, 30 მილის მანძილითაა დაშორებული. 2 წლის წინ მათ გაუმართავთ პირველი კონცერტები ლონდონის ირგვლივ კემბრიჯსა და ოქსფორდში. უილმა აღნიშნა, რომ ისინი იცნობენ ჯგუფ Radiohead-ის წევრებსა და მოსწონთ ჯგუფი Prodigy. მისი თქმით, პირველად არიან თბილისში და თავს ბედნიერად გრძნობენ, რომ აქ ჩამოვიდნენ. ჯგუფმა ჩემზე და მაყურებლებზე კარგი შთაბეჭდილება დატოვა. ეს ჯგუფი და მისი ვოკალისტი გოგონა, სახელად რეიჩელი, მოეწონება ბევრ ქართველ ალტერნატივის მოყვარულს.

„თბლისელები“ თბილისელებმა შეცვალეს, როდესაც სცენაზე ჯგუფი „კონტრაბანდა“ აიჭრა. ამ ჯგუფის შემოქმედებას ჩვენი მკითხველი რადიოგადაცემა „შუაღამის გემში“ გაეცნობა, რომელიც ტრადიციულად რადიო „ნოსტალგიის“ ეთერში ყოველ ხუთშაბათს 20 სთ-დან FM 105 მგჰც სიხშირის ტალღებში შეცურავს, ხოლო ბესელასთან საუბარს, მომდევნო ნომერში წაიკითხავთ.

(დასასრული შემდეგ ნომერში)

მეორე ნაწილი: თბილისის როკ ფესტივალი, 17-19 სექტემბერი (ნაწილი II)

გაზეთი P.S. #53, 1999 წლის 24 – 30 სექტემბერი