მუსიკოსი, კომპოზიტორი, პროდიუსერი და კინორეჟისორი ნიკა მაჩაიძე ცნობილია სასცენო ზედმეტსახელებით – „ნიკაკოი“ და „ერასტი“. იგი 1972 წლის 11 ნოემბერს, თბილისში დაიბადა. როგორც ამბობს, ბავშვობა მამასთან ერთად კინოსტუდიაში გაატარა, სადაც იგი ხმის რეჟისორი და ჩამწერი საამქროს უფროსი იყო. თბილისის კინოსა და თეატრის უნივერსიტეტში ჯერ ანიმაციის რეჟისურის ფაკულტეტზე სწავლობდა, მერე სამხატვრო აკადემიაში – კინოს მხატვრობაზე, ბოლოს კი მხატვრული კინოს რეჟისურის ფაკულტეტი დაამთავრა. უმაღლესი სასწავლებლის დასრულების შემდეგ დაიწყო ელექტრონული მუსიკის წერა. მონაწილეობა აქვს მიღებული უამრავ პერფორმანსსა და კონცერტში მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. გადაღებული აქვს ვიდეოკლიპები. ავტორია მუსიკისა კინოსთვის, თეატრისთვის, მოდის ჩვენებისთვის, ტელევიზიისთვის, რადიოსთვის... გამოშვებული აქვს 10-მდე მუსიკალური ალბომი. ჰყავს მეუღლე – ტუსია ბერიძე, ასევე მუსიკოსი და სამი შვილი. ჩვენ ტელეკომპანია „არტარეას“ ეზოში ვისაუბრეთ. ნიკა ასევე „არატარეასთანაც“ თანამშრომლობს.
– ნიკა, რომელი იყო შენი პირველი მუსიკალური ინსტრუმენტი?
– უმაღლესი მუსიკალური განათლება არ მიმიღია. ფორტეპიანოს შესასწავლად 7 წელი მუსიკალურში მატარეს, ძალით დამასრულებინეს. ელექტრონულ ბგერებთან პირველი შეხება ბავშვობიდან მქონდა, რადგან მამაჩემი კინოსტუდიის ხმის ჩამწერი საამქროს უფროსი – ხმის რეჟისორი იყო. სულ იქ ვიყავი. ვესწრებოდი გახმოვანებებს, ერთი-ორ ფრაზას მეც მათქმევინებდნენ ხოლმე და რამდენიმე ფილმის ეპიზოდები მაქვს ბავშვური ხმით გახმოვანებული. იქ უზარმაზარი მაგნიტოფონები, დანადგარები იდგა, რომლებზეც ლუპებს, ანუ მაგნიტოფირების მარყუჟებს აკეთებდნენ, რომელსაც ამ ჩამწერებში უსასრულოდ ატრიალებდნენ, სანამ სასურველ, მოსაწონ დუბლს არ ჩაწერდნენ. ამის მერე მომდევნო ლუპს აკეთებდნენ და ა.შ. მარყუჟი იმ ზომის იჭრებოდა, რაც სჭირდებოდათ. ვთქვათ, ფილმში 10-მეტრიანი კადრის გასახმოვანებლად ზუსტად იმავე ზომის მაგნიტოფირის მარყუჟს ამზადებდნენ და მასზე დუბლებს იწერდნენ. ზუსტი სინქრონი გამოდიოდა.
– ვინ იყო ის მუსიკოსი, რომელიც ბავშვობაში ძალიან მოგეწონა?
– ბავშვობისას ბევრი ვინმე მომწონდა, რადგან მათი გავლენას განვიცდიდი. ჩემი ძმა უსმენდა თითქმის ყველაფერს, მამაჩემი ჯაზის მოყვარული იყო. ამასთან ერთად საბჭოთა კინომუსიკის დიდ გავლენასაც ვგრძნობდი. ასე რომ, ასე გამორჩეულად არავინ ყოფილა. თუმცა, ბავშვობის მუსიკიდან პირველი, ალბათ, Earth Wind And Fire მახსენდება. ძალიან მომწონდა, ჩემი ძმა სულ უსმენდა. ასევე იყო ოსკარ პიტერსონიც, რომელიც მამაჩემს უყვარდა. ელექტრონულ მუსიკაში პირველად Aphex Twin ძალიან მომეწონა და რეალურად, მისი ზეგავლენით დავიწყე მუსიკის წერა. დამაინტერესა, თუ როგორ აკეთებდა „აპექს თვინი“ ასეთ მუსიკას და ამიტომ ჩავერთე ამ საქმიანობაში.
– საქართველოში დღეს ელექტრონული მუსიკა ძალიან პოპულარულია და ჩემ ირგვლივ უამრავს მოსწონს. როგორ ფიქრობ, ეს ჩვეულებრივი ფეხის ხმას, მოდას აყოლილობაა თუ ჩვენი მსმენელის გემოვნება ერთგვარად გაიზარდა?
– რაღაც მხრივ, ალბათ, გავიზარდეთ, მაგრამ მეტწილად მოდაა მაინც. მოდას აყოლა არის ზუსტად ის ჩარჩოები, რაშიც სხედან აქაური კლუბები. ყველგან ერთსა და იმავე მუსიკას უკრავენ, ერთი და იგივე მუსიკოსები ჩამოჰყავთ. ელექტრონული მუსიკა უზარმაზარია და კარგი იქნება თუ მისი სპექტრი ჩვენთან გაფართოვდება. სამწუხაროდ, ეს არ ხდება. წელს პირველად SOU („სოუ“) ფესტივალმა მოახერხა ეს და ქართველ მსმენელს განსხვავებული ელექტრონული მუსიკა შესთავაზა. რა თქმა უნდა, არ ვარ მათი წინააღმდეგი, ვინც დღეს ხშირად ჩამოჰყავთ, მარა სხვა მუსიკაც არსებობს და მიხედონ მასაც. მსმენელს უფრო დიდი არჩევანი უნდა შევთავაზოთ.
– შეიძლება ითქვას, ელექტრონული მუსიკიდან, ჩვენთან უფრო კლუბური მუსიკაა ფეხმოკიდებული და არა მოსასმენი...
– მართალი ხარ. რამდენი საინტერესო განშტოებაა, თუნდაც ემბიენტი და არ შემოდის ჩვენთან, არ იწვევენ ამ სფეროებში მოღვაწე მუსიკოსებს. მარტო კლუბები კი არა, პრომოუტერებმა სხვა ადგილები უნდა აითვისონ. საზღვარგარეთ რომ ვარ ხოლმე, კონცერტები უამრავ ადგილას იმართება, თუნდაც დრამატულ თეატრებში. ჩვენთანაც კარგი იქნება მსგავსი ტიპის კონცერტები თუ „დაიქოქება“. დრამატულ თეატრებს თავად შეუძლიათ ეს გააკეთონ, რადგან ევროპაში ყველა თეატრს ცალკე დეპარტამენტი აქვს, რომელიც სპექტაკლების გარდა სხვადასხვა მუსიკალურ კონცერტებსაც აწყობს. ესაა თეატრისთვის ერთ-ერთი კარგი შემოსავლის წყარო. ჩვენთანაც უნდა მიხვდნენ, რომ მხოლოდ დრამატული სპექტაკლებისთვის აღარ არსებობს თეატრალური სცენები. კარგი იქნება თუ მიხვდებიან, რომ კონცერტებისთვის უამრავი სივრცეა ასათვისებელი, თუნდაც სამხატვრო გალერეები და სხვა...
– მაინტერესებს, ელექტრონულ მუსიკას თუ აქვს რაიმე „უპირატესობა“ სხვა სტილებთან შედარებით?
– ერთი გამორჩეული უპირატესობა მისი ხელმისაწვდომობაა. შედეგად, უამრავი მუსიკოსი გაჩნდა. მათგან 90% ცუდ მუსიკას წერს, მაგრამ 10% ძალიან კარგია. ამ უკანასკნელებს კი ადრე არანაირი შანსი არ ჰქონდათ თავისი ემოცია მუსიკით გადმოეცათ, რადგან შეიძლება ვერ ისწავლეს მუსიკალურ სკოლაში. სხვა პლუსი ისიცაა, რომ ბგერაზე, ჟღერადობაზე მუშაობა უფრო მარტივი გახდა. ჩემთვის ელექტრონული მუსიკა ბგერაზეა დაფუძნებული. ნებისმიერი ბგერა შეგიძლია გაშალო და საოცარ რამედ გადააქციო.
– ბავშვობისას რამე ჰობი თუ გქონდა?
– რამდენჯერმე კოლექციონერობა ვცადე და არ გამომივიდა. ამათ გარდა, ეზოში ყვავილებს ვრგავდი და ძალიან მიყვარდა მათზე ზრუნვა. მოყვარული მებაღე ვიყავი. ბოლო წლებში აღარ მიცდია, მაგრამ სიამოვნებით გავაკეთებდი. მე მგონი, ყველანი მებაღეები რომ გავხდეთ, დედამიწისთვის ძალიან კარგი იქნება.
– მუსიკის შექმნა, რა თქმა უნდა, ემოციების დაჭერა და მათი გადმოცემაა, მაგრამ თუ არსებობს ხელოვნების დარგები, ვთქვათ, კინემატოგრაფი, ლიტერატურა, მხატვრობა და ა.შ., რომელთაც რაიმე ზეგავლენა აქვთ შენს შთაგონებაზე?
– კინემატოგრაფი, ალბათ, ყველაზე გამოკვეთილად ზემოქმედებს, რადგან ჩემთვის ვიზუალური გამოსახულება არის ინსპირაცია, რომ რაიმე გავაკეთო. ბავშვობიდან კინო ყოველთვის ინსპირაციას მაძლევდა. ლიტერატურაც მოქმედებს, მაგრამ შედარებით ნაკლებად, ვიდრე ვიზუალურ ხელოვნება – კინო ან მხატვრობა.
– როგორც ვხედავ, კინო ძალიან გიყვარს. გაქვს გამორჩეულად საყვარელი ჟანრი?
– სხვათა შორის, არა. ყველაფერს ვუყურებ, „თრეშსაც“ კი. მაგალითად, მომწონს ტარკოვსკის „სტალკერი“ და ამავე დროს, „შარკტოპუსიც“, რომელიც აბსოლუტური „თრეშია“ – ერთმანეთთან შეჯვარებულ რვაფეხასა და ზვიგენზეა. კინოში, ისევე როგორც მუსიკაში, არა ვარ ჩაციკლული რამე ჩარჩოში. ყველაფერს ვუყურებ და ყველაფერს ვუსმენ, რაც მომწონს. რაც არ მომწონს, იმას მეორედ აღარ ვნახავ. მუსიკაში ეს პროცესი უფრო ადვილია – მოსმენიდან მე-40 წამზე უკვე ხვდები, რომ არ მოგწონს.
– ვინმეზე შეგიძლია თქვა, რომ ის შენი მასწავლებელი, გურუ იყო?
– ერთი გამორჩეული გურუ არ მყოლია. ყველა მუსიკოსი, ვინც ჩემთვის საყვარელ მუსიკას აკეთებდა, გურუა. თუ მიყვარს, მომწონს და შემიძლია ვუსმინო, ყველა ვარიანტში რაღაცას მაძლევს – ჩემი მუსიკა მათი შედეგია. ისინი ინსპირატორები არიან. ასეთი გურუების ჩამოთვლა ბახამდელი კომპოზიტორებით რომ დავიწყოთ და ხალხური მუსიკის შემქმნელების ჩათვლით დღემდე მოვყვეთ, ძალიან ბევრი დაგროვდება.
– დღევანდელი გადმოსახედიდან ყველა დროის საუკეთესო ქართველი მუსიკოსი ვინაა?
– ახლახან აღმოვაჩინე მიხეილ შუღლიაშვილი. მის მუსიკაზე მართლა გავგიჟდი. სუბიექტურად გეტყვი: მსგავსი უძლიერესი ქართველი კომპოზიტორი არ მეგულება. შეიძლება ვინმესთვის ის ცუდია, მაგრამ მიმაჩნია, რომ ფენომენია, რომელიც უყურადღებოდ გავატარეთ და გარდაცვალების შემდეგ აღმოვაჩინეთ. სხვებიც მომწონს, მაგალითად, ირაკლი ჩარკვიანი. დადა დადიანი მომწონდა ადრე.
– ოჯახში მუსიკოსები ხართ შენ და ტუსია. ხშირად კონცერტებზეც ერთად უკრავთ ხოლმე. როგორ ფიქრობ, რამდენად გაქვთ ერთმანეთზე ზეგავლენა?
– რა თქმა უნდა, ერთმანეთზე ზეგავლენა გვაქვს. ასე თუ ისე, ორივენი ერთი ადამიანი ვართ. ეს გაუცნობიერებელია ალბათ, თუმცა მოსმენის მერე ხვდები. ტუსიას ჩემზე ნამდვილად აქვს გავლენა, რადგან ცოლ-ქმრობას და მეგობრობას თავი რომ გავანებოთ, ჩემი ერთ-ერთი ფავორიტი მუსიკოსია. თანაც შენ გვერდით რომ ქმნის მუსიკას, ეს უკვე გავლენაა.
– შენი შვილები თუ არიან შთამაგონებლები?
– ყოველთვის იყვნენ. თავიდან, მუსიკის წერა რომ დავიწყე, მაქსიმეს ხმები სულ სემპლებად მქონდა სინთეზატორში. ასე რომ, ბავშვები უდიდესი შთამაგონებლები არიან, თუნდაც ახალი მუსიკალური ბგერების მხრივ.
– ნიკა, შეგიძლია თქვა, რომ მეოჯახე კაცი ხარ?
– დიახ, ვარ. ჩემთვის უმთავრესია ოჯახი და მერე უკვე ყველაფერი, რაც მოდის...
– დღეს ვიზუალური ხელოვნება საკმაოდ განვითარდა და 1980-იანი წლების შემდეგ მუსიკალური შოუბიზნესი თუნდაც ვიდეოკლიპების გარეშე თითქმის წარმოუდგენელია. თანამედროვე მუსიკა, შოუბიზნესი თუ შეიძლება წარმოვიდგინოთ ვიზუალური ხელოვნების გარეშე?
– თანამედროვე მუსიკალური შოუბიზნესი პირდაპირ კავშირშია ვიზუალურ ხელოვნებასთან. რეალურად, მუსიკის პრომოუშენი ვიდეოს საშუალებით ხდება. ხელოვნების დარგები საკმაოდ გადაიხლართა ერთმანეთში, მათ შორის მუსიკა და ვიზუალური ხელოვნება. „სოუს“ ფესტივალზე ჩამოსული იყო კარსტენ ნიკოლაი, რომლის მსმენელი არ ვარ, მაგრამ მან ვიზუალური ხელოვნების დახმარებით ძალიან კარგი შოუ მოაწყო. გამოსახულების გარეშე ეს მუსიკა სხვა რამ იქნებოდა. დღეს მსოფლიოში ბევრი საინტერესო შერწყმა კეთდება, თუმცა მე მიმაჩნია, რომ თანამედროვე მუსიკას ახლებური ბიძგი, „პანღური“ ჭირდება, რაც თავის დროზე ჯონ ქეიჯმა გააკეთა და ყველაფერი ამოაყირავა. ადრე მოცარტი იყო ასეთი. რაღაც უნდა შეიცვალოს და ეგეთი შემცვლელი ადამიანები ისტორიაში ყოველთვის გამოჩნდებოდა ხოლმე. კენი ვესტი ასეთი მუსიკოსი ნამდვილად არაა, თუმცა ჰგონია, რომ მაგარი ტიპია. ისე, ჩემი აზრით, ჰიპ-ჰოპში კენდრიკ ლამარი ძალიან მაგარია, თუნდაც მუსიკალურად.
– როგორ მდგომარეობაშია თანამედროვე ქართული მუსიკა?
– ნამდვილად ვითარდება, წინ მიდის. თუმცა ვფიქრობ, რომ უფრო მეტად უნდა განვითარდეს. ელექტრონული მუსიკის დიდი ნაწილი სტანდარტულ შოუბიზნესში მაინც არ ჯდება. საქართველოში, ჩემი აზრით, ყველაზე დიდი პრობლემა თანამედროვე კლასიკურ მუსიკას უფრო აქვს. ახალ მუსიკას კარგად არ იღებენ. ახლა დაიწყო პირველი ნაბიჯების გადადგმა. საინტერესო თანამშრომლობა უნდა შედგეს კლასიკური მუსიკის შემსრულებლებსა და ელექტრონულ მუსიკოსებს შორის. ჯერ-ჯერობით ქართველები ამ მხრივ ზედმეტად აკადემიურები და კონსერვატორები ვართ.
– ბოლო დროს ჩვენს ქვეყანაში საკმაოდ ბევრი და საინტერესო საერთაშორისო ფესტივალი ეწყობა. შენი აზრით, როგორია მათი ორგანიზება, ამ მხრივ აკმაყოფილებს თუ არა ეს ფესტივალები მაღალ სტანდარტებს?
– ძალიან კარგია, რომ ამდენი ფესტივალი ტარდება. რაც მეტი მუსიკოსი ჩამოვა ჩვენთან, მით უკეთესია, მაგრამ ორგანიზატორებთან იგივე შენიშვნა მაქვს, რაც კლუბების მფლობელებთან – ვისურვებდი უფრო ეკლექტურები გახდნენ, სხვადასხვა ჟანრის მუსიკა ჩამოგვიტანონ და არ ჩამოიყვანონ ეს აბსურდული დიჯეი ტიესტო, ვან ბიურენი და მსგავსები. იმ ვან ბიურენის ფასად 20 ძალიან მაგარ მუსიკოსს ჩამოიყვანენ.
– ნიკა, მსოფლიოში და საქართველოში ყველაზე დიდი პრობლემა დღეს რა არის?
– მსოფლიოს ყველაზე დიდი პრობლემა იდიოტიზმია, ბოროტებაა. ეს კი უვიცობიდან და გაუნათლებლობიდან მოდის. ყველაფერ ცუდს, იგივე ტერორიზმს, გაუნათლებლობა შობს. საქართველოშიც გაუნათლებლობაა პრობლემა. ამაში სკოლებს და უნივერსიტეტებს კი არა, საერთოდ, განათლებას ვგულისხმობ. ამ მხრივ ჩვენი მენტალობა უნდა შეიცვალოს და უფრო მეტი რამ უნდა ვისწავლოთ, გავიგოთ. როგორც კი ერი განათლებული გახდება, ძალიან ბევრი პრობლემა მოგვეხსნება. ეკოლოგიური პრობლემები, ცუდი ნარკოპოლიტიკაც გაუნათლებლობის მიზეზია. მთელი მსოფლიო თანხმდება, რომ ნარკომანიასთან ამ გზით ბრძოლას აზრი არა აქვს, ესენი რით ვეღარ მიხვდნენ?
– ამჟამად რაიმე მუსიკალურ პროექტზე თუ მუშაობ?
– არა, ჯერჯერობით არაფერ განსაკუთრებულს არ ვაკეთებ. ახლა უფრო ვიდეოების კეთებაზე ვარ გადართული. ტუსიას ახალი ალბომი გამოვიდა, ერთი ვიდეო გავაკეთე, ახლა მეორეც უნდა გადავიღო. ეს კომფორტი მაქვს, რომ როდესაც რაღაც პერიოდი მუსიკის კეთება აღარ მინდა, ვიდეოზე გადავერთვები. მერე ის მომბეზრდება, ისევ მუსიკას ვუბრუნდები და ასე მივედ-მოვედები ხოლმე...
– მატარებელზე რა შეგიძლია თქვა?
– მატარებელი ჩემთვის ყველაზე მუსიკალური ტრანსპორტია. თუმცა ახლა ნაკლებად, რადგან ახალ მატარებლებში იმ ხმებს ვეღარ გაიგონებ, ადრე კუპეებში რომ ისმოდა. ეს ხმები მთელი ცხოვრება თან დამყვება. 1997 წელს ჩემი ერთ-ერთი პირველი კომპოზიცია სულ მატარებლის სემპლებით გავაკეთე. ისეთ რიტმს გაძლევს მატარებელი, რომ ძალაუნებურად მასზე მუსიკის კეთებას იწყებ. ამავე დროს, თუ გახსოვს, „შკოდას“ ტროლეიბუსები რომ დადიოდნენ ქალაქში, მღეროდნენ – თავისებურ ხმას გამოსცემდნენ. ეს ტროლეიბუსები მელოდიური ტრანსპორტი იყო, მატარებელი უფრო რიტმულია და ესაა საინტერესო. მინდა, რომ ისევ დააბრუნონ ის ძველი მატარებლები.
– ნიკა, რომელი იყო შენი პირველი მუსიკალური ინსტრუმენტი?
– უმაღლესი მუსიკალური განათლება არ მიმიღია. ფორტეპიანოს შესასწავლად 7 წელი მუსიკალურში მატარეს, ძალით დამასრულებინეს. ელექტრონულ ბგერებთან პირველი შეხება ბავშვობიდან მქონდა, რადგან მამაჩემი კინოსტუდიის ხმის ჩამწერი საამქროს უფროსი – ხმის რეჟისორი იყო. სულ იქ ვიყავი. ვესწრებოდი გახმოვანებებს, ერთი-ორ ფრაზას მეც მათქმევინებდნენ ხოლმე და რამდენიმე ფილმის ეპიზოდები მაქვს ბავშვური ხმით გახმოვანებული. იქ უზარმაზარი მაგნიტოფონები, დანადგარები იდგა, რომლებზეც ლუპებს, ანუ მაგნიტოფირების მარყუჟებს აკეთებდნენ, რომელსაც ამ ჩამწერებში უსასრულოდ ატრიალებდნენ, სანამ სასურველ, მოსაწონ დუბლს არ ჩაწერდნენ. ამის მერე მომდევნო ლუპს აკეთებდნენ და ა.შ. მარყუჟი იმ ზომის იჭრებოდა, რაც სჭირდებოდათ. ვთქვათ, ფილმში 10-მეტრიანი კადრის გასახმოვანებლად ზუსტად იმავე ზომის მაგნიტოფირის მარყუჟს ამზადებდნენ და მასზე დუბლებს იწერდნენ. ზუსტი სინქრონი გამოდიოდა.
– ბავშვობისას ბევრი ვინმე მომწონდა, რადგან მათი გავლენას განვიცდიდი. ჩემი ძმა უსმენდა თითქმის ყველაფერს, მამაჩემი ჯაზის მოყვარული იყო. ამასთან ერთად საბჭოთა კინომუსიკის დიდ გავლენასაც ვგრძნობდი. ასე რომ, ასე გამორჩეულად არავინ ყოფილა. თუმცა, ბავშვობის მუსიკიდან პირველი, ალბათ, Earth Wind And Fire მახსენდება. ძალიან მომწონდა, ჩემი ძმა სულ უსმენდა. ასევე იყო ოსკარ პიტერსონიც, რომელიც მამაჩემს უყვარდა. ელექტრონულ მუსიკაში პირველად Aphex Twin ძალიან მომეწონა და რეალურად, მისი ზეგავლენით დავიწყე მუსიკის წერა. დამაინტერესა, თუ როგორ აკეთებდა „აპექს თვინი“ ასეთ მუსიკას და ამიტომ ჩავერთე ამ საქმიანობაში.
– საქართველოში დღეს ელექტრონული მუსიკა ძალიან პოპულარულია და ჩემ ირგვლივ უამრავს მოსწონს. როგორ ფიქრობ, ეს ჩვეულებრივი ფეხის ხმას, მოდას აყოლილობაა თუ ჩვენი მსმენელის გემოვნება ერთგვარად გაიზარდა?
– რაღაც მხრივ, ალბათ, გავიზარდეთ, მაგრამ მეტწილად მოდაა მაინც. მოდას აყოლა არის ზუსტად ის ჩარჩოები, რაშიც სხედან აქაური კლუბები. ყველგან ერთსა და იმავე მუსიკას უკრავენ, ერთი და იგივე მუსიკოსები ჩამოჰყავთ. ელექტრონული მუსიკა უზარმაზარია და კარგი იქნება თუ მისი სპექტრი ჩვენთან გაფართოვდება. სამწუხაროდ, ეს არ ხდება. წელს პირველად SOU („სოუ“) ფესტივალმა მოახერხა ეს და ქართველ მსმენელს განსხვავებული ელექტრონული მუსიკა შესთავაზა. რა თქმა უნდა, არ ვარ მათი წინააღმდეგი, ვინც დღეს ხშირად ჩამოჰყავთ, მარა სხვა მუსიკაც არსებობს და მიხედონ მასაც. მსმენელს უფრო დიდი არჩევანი უნდა შევთავაზოთ.
– მართალი ხარ. რამდენი საინტერესო განშტოებაა, თუნდაც ემბიენტი და არ შემოდის ჩვენთან, არ იწვევენ ამ სფეროებში მოღვაწე მუსიკოსებს. მარტო კლუბები კი არა, პრომოუტერებმა სხვა ადგილები უნდა აითვისონ. საზღვარგარეთ რომ ვარ ხოლმე, კონცერტები უამრავ ადგილას იმართება, თუნდაც დრამატულ თეატრებში. ჩვენთანაც კარგი იქნება მსგავსი ტიპის კონცერტები თუ „დაიქოქება“. დრამატულ თეატრებს თავად შეუძლიათ ეს გააკეთონ, რადგან ევროპაში ყველა თეატრს ცალკე დეპარტამენტი აქვს, რომელიც სპექტაკლების გარდა სხვადასხვა მუსიკალურ კონცერტებსაც აწყობს. ესაა თეატრისთვის ერთ-ერთი კარგი შემოსავლის წყარო. ჩვენთანაც უნდა მიხვდნენ, რომ მხოლოდ დრამატული სპექტაკლებისთვის აღარ არსებობს თეატრალური სცენები. კარგი იქნება თუ მიხვდებიან, რომ კონცერტებისთვის უამრავი სივრცეა ასათვისებელი, თუნდაც სამხატვრო გალერეები და სხვა...
– მაინტერესებს, ელექტრონულ მუსიკას თუ აქვს რაიმე „უპირატესობა“ სხვა სტილებთან შედარებით?
– ერთი გამორჩეული უპირატესობა მისი ხელმისაწვდომობაა. შედეგად, უამრავი მუსიკოსი გაჩნდა. მათგან 90% ცუდ მუსიკას წერს, მაგრამ 10% ძალიან კარგია. ამ უკანასკნელებს კი ადრე არანაირი შანსი არ ჰქონდათ თავისი ემოცია მუსიკით გადმოეცათ, რადგან შეიძლება ვერ ისწავლეს მუსიკალურ სკოლაში. სხვა პლუსი ისიცაა, რომ ბგერაზე, ჟღერადობაზე მუშაობა უფრო მარტივი გახდა. ჩემთვის ელექტრონული მუსიკა ბგერაზეა დაფუძნებული. ნებისმიერი ბგერა შეგიძლია გაშალო და საოცარ რამედ გადააქციო.
– ბავშვობისას რამე ჰობი თუ გქონდა?
– რამდენჯერმე კოლექციონერობა ვცადე და არ გამომივიდა. ამათ გარდა, ეზოში ყვავილებს ვრგავდი და ძალიან მიყვარდა მათზე ზრუნვა. მოყვარული მებაღე ვიყავი. ბოლო წლებში აღარ მიცდია, მაგრამ სიამოვნებით გავაკეთებდი. მე მგონი, ყველანი მებაღეები რომ გავხდეთ, დედამიწისთვის ძალიან კარგი იქნება.
– მუსიკის შექმნა, რა თქმა უნდა, ემოციების დაჭერა და მათი გადმოცემაა, მაგრამ თუ არსებობს ხელოვნების დარგები, ვთქვათ, კინემატოგრაფი, ლიტერატურა, მხატვრობა და ა.შ., რომელთაც რაიმე ზეგავლენა აქვთ შენს შთაგონებაზე?
– როგორც ვხედავ, კინო ძალიან გიყვარს. გაქვს გამორჩეულად საყვარელი ჟანრი?
– სხვათა შორის, არა. ყველაფერს ვუყურებ, „თრეშსაც“ კი. მაგალითად, მომწონს ტარკოვსკის „სტალკერი“ და ამავე დროს, „შარკტოპუსიც“, რომელიც აბსოლუტური „თრეშია“ – ერთმანეთთან შეჯვარებულ რვაფეხასა და ზვიგენზეა. კინოში, ისევე როგორც მუსიკაში, არა ვარ ჩაციკლული რამე ჩარჩოში. ყველაფერს ვუყურებ და ყველაფერს ვუსმენ, რაც მომწონს. რაც არ მომწონს, იმას მეორედ აღარ ვნახავ. მუსიკაში ეს პროცესი უფრო ადვილია – მოსმენიდან მე-40 წამზე უკვე ხვდები, რომ არ მოგწონს.
– ვინმეზე შეგიძლია თქვა, რომ ის შენი მასწავლებელი, გურუ იყო?
– ერთი გამორჩეული გურუ არ მყოლია. ყველა მუსიკოსი, ვინც ჩემთვის საყვარელ მუსიკას აკეთებდა, გურუა. თუ მიყვარს, მომწონს და შემიძლია ვუსმინო, ყველა ვარიანტში რაღაცას მაძლევს – ჩემი მუსიკა მათი შედეგია. ისინი ინსპირატორები არიან. ასეთი გურუების ჩამოთვლა ბახამდელი კომპოზიტორებით რომ დავიწყოთ და ხალხური მუსიკის შემქმნელების ჩათვლით დღემდე მოვყვეთ, ძალიან ბევრი დაგროვდება.
– დღევანდელი გადმოსახედიდან ყველა დროის საუკეთესო ქართველი მუსიკოსი ვინაა?
– ახლახან აღმოვაჩინე მიხეილ შუღლიაშვილი. მის მუსიკაზე მართლა გავგიჟდი. სუბიექტურად გეტყვი: მსგავსი უძლიერესი ქართველი კომპოზიტორი არ მეგულება. შეიძლება ვინმესთვის ის ცუდია, მაგრამ მიმაჩნია, რომ ფენომენია, რომელიც უყურადღებოდ გავატარეთ და გარდაცვალების შემდეგ აღმოვაჩინეთ. სხვებიც მომწონს, მაგალითად, ირაკლი ჩარკვიანი. დადა დადიანი მომწონდა ადრე.
– ოჯახში მუსიკოსები ხართ შენ და ტუსია. ხშირად კონცერტებზეც ერთად უკრავთ ხოლმე. როგორ ფიქრობ, რამდენად გაქვთ ერთმანეთზე ზეგავლენა?
– რა თქმა უნდა, ერთმანეთზე ზეგავლენა გვაქვს. ასე თუ ისე, ორივენი ერთი ადამიანი ვართ. ეს გაუცნობიერებელია ალბათ, თუმცა მოსმენის მერე ხვდები. ტუსიას ჩემზე ნამდვილად აქვს გავლენა, რადგან ცოლ-ქმრობას და მეგობრობას თავი რომ გავანებოთ, ჩემი ერთ-ერთი ფავორიტი მუსიკოსია. თანაც შენ გვერდით რომ ქმნის მუსიკას, ეს უკვე გავლენაა.
– შენი შვილები თუ არიან შთამაგონებლები?
– ყოველთვის იყვნენ. თავიდან, მუსიკის წერა რომ დავიწყე, მაქსიმეს ხმები სულ სემპლებად მქონდა სინთეზატორში. ასე რომ, ბავშვები უდიდესი შთამაგონებლები არიან, თუნდაც ახალი მუსიკალური ბგერების მხრივ.
– დიახ, ვარ. ჩემთვის უმთავრესია ოჯახი და მერე უკვე ყველაფერი, რაც მოდის...
– დღეს ვიზუალური ხელოვნება საკმაოდ განვითარდა და 1980-იანი წლების შემდეგ მუსიკალური შოუბიზნესი თუნდაც ვიდეოკლიპების გარეშე თითქმის წარმოუდგენელია. თანამედროვე მუსიკა, შოუბიზნესი თუ შეიძლება წარმოვიდგინოთ ვიზუალური ხელოვნების გარეშე?
– თანამედროვე მუსიკალური შოუბიზნესი პირდაპირ კავშირშია ვიზუალურ ხელოვნებასთან. რეალურად, მუსიკის პრომოუშენი ვიდეოს საშუალებით ხდება. ხელოვნების დარგები საკმაოდ გადაიხლართა ერთმანეთში, მათ შორის მუსიკა და ვიზუალური ხელოვნება. „სოუს“ ფესტივალზე ჩამოსული იყო კარსტენ ნიკოლაი, რომლის მსმენელი არ ვარ, მაგრამ მან ვიზუალური ხელოვნების დახმარებით ძალიან კარგი შოუ მოაწყო. გამოსახულების გარეშე ეს მუსიკა სხვა რამ იქნებოდა. დღეს მსოფლიოში ბევრი საინტერესო შერწყმა კეთდება, თუმცა მე მიმაჩნია, რომ თანამედროვე მუსიკას ახლებური ბიძგი, „პანღური“ ჭირდება, რაც თავის დროზე ჯონ ქეიჯმა გააკეთა და ყველაფერი ამოაყირავა. ადრე მოცარტი იყო ასეთი. რაღაც უნდა შეიცვალოს და ეგეთი შემცვლელი ადამიანები ისტორიაში ყოველთვის გამოჩნდებოდა ხოლმე. კენი ვესტი ასეთი მუსიკოსი ნამდვილად არაა, თუმცა ჰგონია, რომ მაგარი ტიპია. ისე, ჩემი აზრით, ჰიპ-ჰოპში კენდრიკ ლამარი ძალიან მაგარია, თუნდაც მუსიკალურად.
– როგორ მდგომარეობაშია თანამედროვე ქართული მუსიკა?
– ნამდვილად ვითარდება, წინ მიდის. თუმცა ვფიქრობ, რომ უფრო მეტად უნდა განვითარდეს. ელექტრონული მუსიკის დიდი ნაწილი სტანდარტულ შოუბიზნესში მაინც არ ჯდება. საქართველოში, ჩემი აზრით, ყველაზე დიდი პრობლემა თანამედროვე კლასიკურ მუსიკას უფრო აქვს. ახალ მუსიკას კარგად არ იღებენ. ახლა დაიწყო პირველი ნაბიჯების გადადგმა. საინტერესო თანამშრომლობა უნდა შედგეს კლასიკური მუსიკის შემსრულებლებსა და ელექტრონულ მუსიკოსებს შორის. ჯერ-ჯერობით ქართველები ამ მხრივ ზედმეტად აკადემიურები და კონსერვატორები ვართ.
– ბოლო დროს ჩვენს ქვეყანაში საკმაოდ ბევრი და საინტერესო საერთაშორისო ფესტივალი ეწყობა. შენი აზრით, როგორია მათი ორგანიზება, ამ მხრივ აკმაყოფილებს თუ არა ეს ფესტივალები მაღალ სტანდარტებს?
– ძალიან კარგია, რომ ამდენი ფესტივალი ტარდება. რაც მეტი მუსიკოსი ჩამოვა ჩვენთან, მით უკეთესია, მაგრამ ორგანიზატორებთან იგივე შენიშვნა მაქვს, რაც კლუბების მფლობელებთან – ვისურვებდი უფრო ეკლექტურები გახდნენ, სხვადასხვა ჟანრის მუსიკა ჩამოგვიტანონ და არ ჩამოიყვანონ ეს აბსურდული დიჯეი ტიესტო, ვან ბიურენი და მსგავსები. იმ ვან ბიურენის ფასად 20 ძალიან მაგარ მუსიკოსს ჩამოიყვანენ.
– ნიკა, მსოფლიოში და საქართველოში ყველაზე დიდი პრობლემა დღეს რა არის?
– მსოფლიოს ყველაზე დიდი პრობლემა იდიოტიზმია, ბოროტებაა. ეს კი უვიცობიდან და გაუნათლებლობიდან მოდის. ყველაფერ ცუდს, იგივე ტერორიზმს, გაუნათლებლობა შობს. საქართველოშიც გაუნათლებლობაა პრობლემა. ამაში სკოლებს და უნივერსიტეტებს კი არა, საერთოდ, განათლებას ვგულისხმობ. ამ მხრივ ჩვენი მენტალობა უნდა შეიცვალოს და უფრო მეტი რამ უნდა ვისწავლოთ, გავიგოთ. როგორც კი ერი განათლებული გახდება, ძალიან ბევრი პრობლემა მოგვეხსნება. ეკოლოგიური პრობლემები, ცუდი ნარკოპოლიტიკაც გაუნათლებლობის მიზეზია. მთელი მსოფლიო თანხმდება, რომ ნარკომანიასთან ამ გზით ბრძოლას აზრი არა აქვს, ესენი რით ვეღარ მიხვდნენ?
– არა, ჯერჯერობით არაფერ განსაკუთრებულს არ ვაკეთებ. ახლა უფრო ვიდეოების კეთებაზე ვარ გადართული. ტუსიას ახალი ალბომი გამოვიდა, ერთი ვიდეო გავაკეთე, ახლა მეორეც უნდა გადავიღო. ეს კომფორტი მაქვს, რომ როდესაც რაღაც პერიოდი მუსიკის კეთება აღარ მინდა, ვიდეოზე გადავერთვები. მერე ის მომბეზრდება, ისევ მუსიკას ვუბრუნდები და ასე მივედ-მოვედები ხოლმე...
– მატარებელზე რა შეგიძლია თქვა?
– მატარებელი ჩემთვის ყველაზე მუსიკალური ტრანსპორტია. თუმცა ახლა ნაკლებად, რადგან ახალ მატარებლებში იმ ხმებს ვეღარ გაიგონებ, ადრე კუპეებში რომ ისმოდა. ეს ხმები მთელი ცხოვრება თან დამყვება. 1997 წელს ჩემი ერთ-ერთი პირველი კომპოზიცია სულ მატარებლის სემპლებით გავაკეთე. ისეთ რიტმს გაძლევს მატარებელი, რომ ძალაუნებურად მასზე მუსიკის კეთებას იწყებ. ამავე დროს, თუ გახსოვს, „შკოდას“ ტროლეიბუსები რომ დადიოდნენ ქალაქში, მღეროდნენ – თავისებურ ხმას გამოსცემდნენ. ეს ტროლეიბუსები მელოდიური ტრანსპორტი იყო, მატარებელი უფრო რიტმულია და ესაა საინტერესო. მინდა, რომ ისევ დააბრუნონ ის ძველი მატარებლები.
ფოტოგრაფი: გიორგი ფრიდონიშვილი
ჟურნალი „მატარებელში საკითხავი“ #7 ზაფხული, 2016 წელი
No comments:
Post a Comment