Gloomy Sunday მუსიკის ისტორიაში ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე ტრაგიკული სიმღერაა. ამ სიმღერაზე დაგროვილი ისტორიები ისეთია, მათზე თავისუფლად შეიძლება მისტიკური თრილერის ჟანრის სერიალის გადაღება, მით უმეტეს, რომ სინამდვილე და მოგონილი ამბები ხშირად ერთმანეთშია აზელილი. „პირქუში კვირადღე“ შეასრულეს ისეთმა დიდებულმა მუსიკოსებმა, როგორებიც არიან: ბილი ჰოლიდეი, სარა ვონი, რეი ჩარლზი, ელვის კოსტელო, მარკ ალმონდი, სერჟ გინსბური, დიამანდა გალასი, შინედ ო’კონორი, ბიორკი და უამრავი სხვა. სულ 90-მდე ოფიციალური გადამღერებული ვერსია არსებობს. სიმღერა ძალიან ლამაზია, თუმცა, რა თქმა უნდა, მეტად სევდიანიც.
ურბანული ლეგენდების მიხედვით: ერთმა კაცმა სიკვდილის წინ წერილი დატოვა სიმღერის ტექსტით; რამდენიმე ადამიანს გარდაცვალების შემდეგ ხელში Szomorú Vasárnap-ის ნოტები აღმოუჩინეს; საკონცენტრაციო ბანაკში გერმანელმა ჯარისკაცმა ებრაელ ტყვე მევიოლინეს ამ სიმღერის შესრულება სთხოვა და მისი მოსმენის შემდეგ მალე გარდაიცვალა; ერთმა მდივანმა ქალმა თავი გაზით მოიწამლა, მის სხეულთან იპოვეს სიმღერის ნოტები და თხოვნა, დაკრძალვაზე ეს მუსიკა დაეკრათ და ა.შ.... თუმცა, ყველაზე მთავარი მაინც ისაა, რომ თავად Gloomy Sunday-ის კომპოზიტორმაც სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა.
სიმღერის გამოსვლის შემდეგ დაიწყო მთელი ისტერია. გადმოცემის თანახმად, გამოქვეყნების შემდეგ 18 სუიციდის შემთხვევაში სწორედ Szomorú Vasárnap აღმოჩნდა გარეული, დაუმტკიცებელი მონაცემების მიხედვით კი, მან რამდენიმე ასეულ თვითმკვლელობის შემთხვევაზე იქონია ზეგავლენა. ცხედრებთან პოულობდნენ „პირქუში კვირადღის“ ნოტებს ან ტექსტს. ერთ-ერთი სასტიკი ლეგენდის თანახმად, კომპოზიტორი რეჟე შერეში შეეცადა დაბრუნებულიყო იმ გოგონასთან, ვისაც თავისი ნაწარმოები მიუძღვნა. თუმცა გაირკვა, რომ გოგონამაც სხვა თვითმკვლელების ბედი გაიზიარა და მასაც ხელში ქაღალდის ნაგლეჯი ეკავა, რომელზე სიმღერის სახელწოდება ეწერა. საქმე იქამდე მივიდა, რომ უნგრეთში სიმღერა საერთოდ აკრძალეს.
ამ დროს Szomorú Vasárnap-მა ამერიკასა და ინგლისშიც ჩააღწია და Gloomy Sunday-დ გადაიქცა. პირველმა თარგმანმა სუიციდის ფაქტი ვერ გააქარწყლა და ამიტომ სიმღერას ძალიან უხეშად გაუკეთეს ქვესათაური – „უნგრელი თვითმკვლელების პოპულარული სიმღერა“. ალბათ არაა გასაკვირი, რომ სიმღერის თანმხლებმა ურბანულმა ლეგენდამ იგი ოკეანეს გაღმაც ძალიან პოპულარული გახადა. ამ დროს, გაერთიანებულ სამეფოში „პირქუში კვირადღე“ უბრალოდ დაბლოკეს და 2002 წლამდე BBC-ს რადიოსადგურებში არასდროს აჟღერებულა. მიუხედავად ამისა, ინსტრუმენტული ვერსია თავისუფლად ხვდებოდა ეთერში. ისე, უნდა ითქვას, რომ ამერიკაშიც რამდენჯერმე სცადეს სიმღერის აკრძალვა, – რადიოწამყვანებიც წუწუნებდნენ, სიმღერა „ზედმეტად დეპრესიულიაო“, თუმცა შტატებში ბლოკირებას იგი მაინც გადაურჩა.
როგორც ზემოთ აღვნიშნე, კომპოზიტორმა რეჟე შერეშმაც თავი მოიკლა. ეს 1968 წელს მოხდა. მან დატოვა წერილი, სადაც საუბრობდა სუიციდის მიზეზზეც. მისი სიტყვების თანახმად, იგი მიხვდა, რომ Szomorú Vasárnap-ზე უკეთესს ვეღარასოდეს დაწერდა, რადგან სწორედ ამ სიმღერაში ჩადო თავისი გულის ყველა იმედგაცრუება და მთელი ტკივილი. მისი აზრით, ამ სიმღერას მსგავსი ეფექტი არ უნდა მოეხდინა, პირიქით, „პირქუშ კვირადღეს“ ადამიანი განცდების იმ მაღალ ხარისხამდე უნდა მიეყვანა, რომლის იქითაც დაიწყებოდა გზა უკან, – სიხარულისკენ და შვებისკენ...
ისტორიაში არა ერთი მსგავსი ფაქტი არსებობს, როდესაც ლიტერატურული, კინემატოგრაფიული ნაწარმოები, თუ სატელევიზიო პროგრამა ადამიანების მასობრივი სიკვდილის მიზეზი გამხდარა. ამ მოვლენას 1970-იან წლებში ამერიკელმა სოციოლოგმა „ვერტერის ეფექტი“ უწოდა, რომელიც იოჰან ვოლფგანგ გოეთეს ნაწარმოების, „ახალგაზრდა ვერტერის ვნებების“ მიხედვით შეარქვა. დღევანდელი მკვლევარები ამ სიმღერის მიერ გამოწვეულ „ვერტერის ეფექტს“ უკავშირებენ 1930-იანი წლების „დიდ დეპრესიად“ წოდებულ მსოფლიოს ეკონომიკურ კრიზისს, რომელიც ადამიანებზე ძალიან დამთრგუნველად მოქმედებდა და ამას „პირქუში კვირადღის“ მელანქოლიური განწყობა კიდევ უფრო ამძაფრებდა.
მიჩნეულია, რომ ლეგენდარული ბილი ჰოლიდეის ნამღერი „პირქუში კვირადღე“ ამ სიმღერის ერთ-ერთი საუკეთესო გადამღერებული ვერსიაა. „იუტუბზე“ 1930-იანი წლების უნგრულ ორიგინალსაც იპოვით, თუმცა პირადად მე ყველაზე მეტად მაინც ბიორკის შესრულებული ეს ვერსია მომწონს.
No comments:
Post a Comment