დღეს, როდესაც ქართული თანამედროვე მუსიკის უნიათობასა და უგემოვნებობაზე ვსაუბრობთ, ალბათ, ბევრს ავიწყდება აღნიშნოს, როგორ შორდება იგი საკუთარ ფესვებს, ანუ ფოლკლორს. თუკი ადრე ქართულ ესტრადაზე ცდილობდნენ მაინც, ქართული ჰარმონია არ დაეკარგათ, დღეს, სიტუაცია კარდინალურად შეცვლილია.
ალბათ, გიკვირს, ჩემო მეგობარო, რატომ ვიკლავთ ქართველები საკუთარ გენში საუკუნეების განმავლობაში გამჯდარ ქართულ ჰარმონიას, გაინტერესებს, შოუბიზნესის რომელ „შავ ხვრელებში“ იკარგება ქართული პოლიფონია. შენ იცი, რომ რამდენიმე ხმაში სიმღერას ერთიანობა სჭირდება და ეჭვობ, რომ სწორედ ეს გვაკლია.
ბევრი იმ საფრთხეს, რომელიც ფოლკლორს ემუქრება, გლობალიზაციას აბრალებს. მიუხედავად იმისა, რომ შენ, ჩემო მეგობარო, არც გლობალისტი ხარ და არც – ანტიგლობალისტი, მაინც კარგად ამჩნევ, რომ ისეთ „გლობალისტურ“ ქვეყანაში, როგორიც თუნდაც ამერიკაა, ჩვენგან განსხვავებით, დიდ პატივს სცემენ საკუთარ ხალხურ შემოქმედებას. თვით მუსიკალურ აკადემიაში („გრემი“) არსებობს ნომინაციები, რომელსაც წლის საუკეთესო ქანთრი შემსრულებლებს აკუთვნებენ. ფოლკლორს, ასევე უდიდეს პატივს მიაგებენ დასავლეთ ევროპისა და აზიის ქვეყნებშიც. იმის გარდა, რომ ევროპელებს ძალიან უყვართ საკუთარი ხალხური შემოქმედება, სიამოვნებით უსმენენ და სწავლობენ აფრიკულ თუ იაპონურ მუსიკასაც.
შეიძლება ვინმეს პარადოქსადაც მოეჩვენოს, მაგრამ კომუნისტურ, სოციალისტურ საქართველოში, თითქმის არ არსებობდა ისეთი საშუალო სკოლა, სადაც ხალხური სიმღერის შემსწავლელი ერთი ჯგუფი მაინც არ მუშაობდა. დიდი ყურადღება ეთმობოდა ხალხური მუსიკის სასკოლო ოლიმპიადებს, რომლებიც ყოველწლიურად იმართებოდა თბილისში და მას ფართოდ აშუქებდა მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები. მსგავსი ფესტივალები არა მარტო ბავშვებისთვის ეწყობოდა. ასეთ ფესტივალებზე საქართველოს ყველა კუთხიდან ჩამოსული შემსრულებლები საკუთარ შემოქმედებას აცნობდნენ მაყურებელს. ვფიქრობ, ასეთი ტრადიციების მოშლა მარტო უფინანსობას და სოციალურ სიდუხჭირეს არ უნდა დავაბრალოთ. შენ, ჩემო მეგობარო, ამბობ, – ფოლკლორის შევიწროვების საშიშროება იმიტომ არსებობს, რომ სოფელი სოფელს აღარ ჰგავსო.
ბედნიერებაა, რომ საქართველოში ცხოვრობდა ჰამლეტ გონაშვილი. მისი შესრულების ოსტატობა ნამდვილად სცილდებოდა ხალხური მუსიკის საზღვრებს, რადგან ის არ იყო მხოლოდ რიგითი შემსრულებელი. ჰამლეტ გონაშვილი გულში ატარებდა ქართულ მელოდიას და ყოველგვარი დაძაბულობის გარეშე მღეროდა. ასეთი მომღერალი, ალბათ, საუკუნეში ერთხელ იბადება.
მიუხედავად იმისა, რომ ფოლკლორს საქართველოში დიდი მოამაგე და გულშემატკივარი ჰყავს ანზორ ერქომაიშვილის სახით, სამწუხაროდ, დღეს ყველანაირ მუსიკაში მხოლოდ კომერციულ სარგებელს ხედავენ, ამიტომ ქართული ტრადიციული მუსიკა რაღაც მეხუთეხარისხოვანი გახდა. მავანი ალბათ, იმასაც იტყვის, რომ ამ პროდუქტზე (მაგარია არა, „პროდუქტი“?!) მოთხოვნილება არ არსებობსო. ისიც კი მიამბეს, რომ რომელიღაც ფოლკლორული ანსამბლი კონცერტზე „პლიუს“ ფონოგრამითაც გამოსულა. აი, სეირი! ამაზე აღშფოთებაც კი აღარ შეიძლება...
რაც დრო გადის, მით უფრო „ანტიხალხური“ ხდება უძველესი ქართული სიმღერა. დღეს ბევრი თანამედროვე მუსიკოსი უამრავ ექსპერიმენტს აკეთებს ხალხურ მუსიკაში, ცდილობენ, რაც შეიძლება, გაათანამედროვონ. შენ ფიქრობ, რომ „ერისიონის“ სუპერპოპულარული კომპოზიცია „შატილის ასულო“ ძალიან უხეიროდ არის გარემიქსებული, მაგრამ ამ სიმღერამ მაინც გაახსენა ქართველებს, რომ ჩვენ სატინგლიცო პოპსას გარდა, ფოლკლორიც გვაქვს. საინტერესოა, ისიც, რომ ბევრმა ახალგაზრდამ სწორედ ამ ჰიტის მოსმენის შემდეგ გაიგო, რომ ასეთი სიმღერა საერთოდ არსებობს. საინტერესოა ისიც, ზოგიერთი ახალგაზრდა ქორეოგრაფი დღეს სხვადასხვანაირად აღიქვამს ორ სიტყვას, – „ხალხურსა“ და „ფოლკლორს“. არადა, ფოლკლორი ყველა ენაზე ხალხურ შემოქმედებას ნიშნავს.
სამწუხაროდ, ყველაფერი იქით მიდის, რომ ქართულ სიმღერას მალე ჩვენ, ალბათ, უცხო ქვეყნის მუსიკად აღვიქვამთ, ხოლო „მრავალჟამიერსა“ და „ჩაკრულოს“ მხოლოდ ახალი წლის ღამით მოვუსმენთ.
ღმერთმა ამ სიმღერების გარეშე ერთი დღეც ნუ გვაცხოვროს.
ალბათ, გიკვირს, ჩემო მეგობარო, რატომ ვიკლავთ ქართველები საკუთარ გენში საუკუნეების განმავლობაში გამჯდარ ქართულ ჰარმონიას, გაინტერესებს, შოუბიზნესის რომელ „შავ ხვრელებში“ იკარგება ქართული პოლიფონია. შენ იცი, რომ რამდენიმე ხმაში სიმღერას ერთიანობა სჭირდება და ეჭვობ, რომ სწორედ ეს გვაკლია.
ბევრი იმ საფრთხეს, რომელიც ფოლკლორს ემუქრება, გლობალიზაციას აბრალებს. მიუხედავად იმისა, რომ შენ, ჩემო მეგობარო, არც გლობალისტი ხარ და არც – ანტიგლობალისტი, მაინც კარგად ამჩნევ, რომ ისეთ „გლობალისტურ“ ქვეყანაში, როგორიც თუნდაც ამერიკაა, ჩვენგან განსხვავებით, დიდ პატივს სცემენ საკუთარ ხალხურ შემოქმედებას. თვით მუსიკალურ აკადემიაში („გრემი“) არსებობს ნომინაციები, რომელსაც წლის საუკეთესო ქანთრი შემსრულებლებს აკუთვნებენ. ფოლკლორს, ასევე უდიდეს პატივს მიაგებენ დასავლეთ ევროპისა და აზიის ქვეყნებშიც. იმის გარდა, რომ ევროპელებს ძალიან უყვართ საკუთარი ხალხური შემოქმედება, სიამოვნებით უსმენენ და სწავლობენ აფრიკულ თუ იაპონურ მუსიკასაც.
შეიძლება ვინმეს პარადოქსადაც მოეჩვენოს, მაგრამ კომუნისტურ, სოციალისტურ საქართველოში, თითქმის არ არსებობდა ისეთი საშუალო სკოლა, სადაც ხალხური სიმღერის შემსწავლელი ერთი ჯგუფი მაინც არ მუშაობდა. დიდი ყურადღება ეთმობოდა ხალხური მუსიკის სასკოლო ოლიმპიადებს, რომლებიც ყოველწლიურად იმართებოდა თბილისში და მას ფართოდ აშუქებდა მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები. მსგავსი ფესტივალები არა მარტო ბავშვებისთვის ეწყობოდა. ასეთ ფესტივალებზე საქართველოს ყველა კუთხიდან ჩამოსული შემსრულებლები საკუთარ შემოქმედებას აცნობდნენ მაყურებელს. ვფიქრობ, ასეთი ტრადიციების მოშლა მარტო უფინანსობას და სოციალურ სიდუხჭირეს არ უნდა დავაბრალოთ. შენ, ჩემო მეგობარო, ამბობ, – ფოლკლორის შევიწროვების საშიშროება იმიტომ არსებობს, რომ სოფელი სოფელს აღარ ჰგავსო.
ბედნიერებაა, რომ საქართველოში ცხოვრობდა ჰამლეტ გონაშვილი. მისი შესრულების ოსტატობა ნამდვილად სცილდებოდა ხალხური მუსიკის საზღვრებს, რადგან ის არ იყო მხოლოდ რიგითი შემსრულებელი. ჰამლეტ გონაშვილი გულში ატარებდა ქართულ მელოდიას და ყოველგვარი დაძაბულობის გარეშე მღეროდა. ასეთი მომღერალი, ალბათ, საუკუნეში ერთხელ იბადება.
მიუხედავად იმისა, რომ ფოლკლორს საქართველოში დიდი მოამაგე და გულშემატკივარი ჰყავს ანზორ ერქომაიშვილის სახით, სამწუხაროდ, დღეს ყველანაირ მუსიკაში მხოლოდ კომერციულ სარგებელს ხედავენ, ამიტომ ქართული ტრადიციული მუსიკა რაღაც მეხუთეხარისხოვანი გახდა. მავანი ალბათ, იმასაც იტყვის, რომ ამ პროდუქტზე (მაგარია არა, „პროდუქტი“?!) მოთხოვნილება არ არსებობსო. ისიც კი მიამბეს, რომ რომელიღაც ფოლკლორული ანსამბლი კონცერტზე „პლიუს“ ფონოგრამითაც გამოსულა. აი, სეირი! ამაზე აღშფოთებაც კი აღარ შეიძლება...
რაც დრო გადის, მით უფრო „ანტიხალხური“ ხდება უძველესი ქართული სიმღერა. დღეს ბევრი თანამედროვე მუსიკოსი უამრავ ექსპერიმენტს აკეთებს ხალხურ მუსიკაში, ცდილობენ, რაც შეიძლება, გაათანამედროვონ. შენ ფიქრობ, რომ „ერისიონის“ სუპერპოპულარული კომპოზიცია „შატილის ასულო“ ძალიან უხეიროდ არის გარემიქსებული, მაგრამ ამ სიმღერამ მაინც გაახსენა ქართველებს, რომ ჩვენ სატინგლიცო პოპსას გარდა, ფოლკლორიც გვაქვს. საინტერესოა, ისიც, რომ ბევრმა ახალგაზრდამ სწორედ ამ ჰიტის მოსმენის შემდეგ გაიგო, რომ ასეთი სიმღერა საერთოდ არსებობს. საინტერესოა ისიც, ზოგიერთი ახალგაზრდა ქორეოგრაფი დღეს სხვადასხვანაირად აღიქვამს ორ სიტყვას, – „ხალხურსა“ და „ფოლკლორს“. არადა, ფოლკლორი ყველა ენაზე ხალხურ შემოქმედებას ნიშნავს.
სამწუხაროდ, ყველაფერი იქით მიდის, რომ ქართულ სიმღერას მალე ჩვენ, ალბათ, უცხო ქვეყნის მუსიკად აღვიქვამთ, ხოლო „მრავალჟამიერსა“ და „ჩაკრულოს“ მხოლოდ ახალი წლის ღამით მოვუსმენთ.
ღმერთმა ამ სიმღერების გარეშე ერთი დღეც ნუ გვაცხოვროს.
No comments:
Post a Comment