სავიზიტო ბარათები

მუსიკის მოსმენა არც ისე ადვილი საქმეა, როგორც ეს ერთი შეხედვით ჩანს. დღეს ნებისმიერი მუსიკალური ნაწარმოები, წარმოადგენს შოუბიზნესის პროდუქტს, კლასიკა იქნება ეს, ფოლკლორი თუ თანამედროვე პოპი ან როკი. ამიტომ მუსიკის მოსმენა და აუდიო მატარებელზე (ვინილის ფირფიტა, კასეტა, კომპაქტ-დისკი) ჩაწერილი ინფორმაციის გაცნობა უკვე მაღაზიაში, მისი ყიდვის პროცესში იწყება. უფრო მეტიც, პირველი შთაბეჭდილება აღნიშნულ პროდუქტზე მისი კონვერტის, ყდის გაფორმების გაცნობით ხდება. ცდება ის, ვინც იგნორირებას უკეთებს ალბომის გაფორმებას, რადგან სწორედ გარეკანი არის ის სავიზიტო ბარათი, რომელიც პირველ შთაბეჭდილებას ტოვებს მუსიკალური პროდუქციის მომხმარებელზე.

ალბომის გაფორმებაზე ბევრად არის დამოკიდებული, როგორი გემოვნების მომხმარებელს მიიზიდავს ის და ამისთვის უცხოელი მუსიკოსები ძალიან ბევრ ფულს ხარჯავენ. აქ დიდი მნიშვნელობა აქვს ნებისმიერ შტრიხს, ასოების კონფიგურაციას, ფოტოს ან ნახატს. ბევრ შემთხვევაში ალბომის გარეკანი მართლაც ხელოვნების ნიმუშს წარმოადგენს და მასში ნათლად არის გადმოცემული ბევრი ის ნიუანსი, რომელიც შესაძლოა მუსიკოსმა ალბომში შესულ საკუთარ ქმნილებებში ვერ გადმოსცა (სათქმელი ბოლომდე ვერ თქვა). ამიტომ დისკზე სრულყოფილი წარმოდგენის შექმნისათვის აუცილებელია ორიგინალი შევიძინოთ. ე. წ. „მეკობრეები“ კი ცდილობენ პროდუქტს რაც შეიძლება მარტივი, თანაც უხარისხო გაფორმება მისცენ. ამის შესანიშნავი მაგალითია თუნდაც დევიდ ბოუვის შესანიშნავი ალბომი Outside, რომლის ორიგინალს თან ერთვის ალბომის ერთ-ერთი გმირის პირადი დღიურები, რომლის შესახებაც თავად სიმღერების ტექსტებში არაფერია ნათქვამი. ხოლო არაორიგინალ გამოცემებში, რა თქმა უნდა, ეს დღიურები არ არის, რაც, რა თქმა უნდა, ხელს უშლის ალბომის სრულყოფილ აღქმას. მსგავსი მაგალითები როკ-მუსიკის ისტორიაში კიდევ მრავლად მოგვეპოვება. გასული საუკუნის 70-იან წლებში ძალიან ორიგინალურად აფორმებდნენ საკუთარ ალბომებს მაშინდელი დიდი ჯგუფები. მაგალითად „როლინგ სტოუნზმა“ საკუთარი ფირფიტის კონვერტში ჯინსის ნაჭერი ჩააკერა და იმისათვის, რომ კონვერტიდან ფირფიტა ამოგეღოთ აუცილებლად უნდა გაგეხსნათ ჯინსის ელვასაკრავი.

საოცრად მაღალმხატვრული გაფორმება ჰქონდათ ჯგუფებს: „პინკ ფლოიდს“, „ჯენესისს“, „ლედ ზეპელინს“, „იესს“, „ემერსონ, ლეიკ ენდ პალმერს“, „კინგ ქრიმსონს“ და სხვებს. საპრომოუშენო მანქანის მნიშვნელოვანი დეტალია ალბომის გაფორმება, რომელიც არამარტო კომერციული წარმატებისთვის არის განკუთვნილი, არამედ მუსიკოსის აზროვნების განმსაზღვრელი დამატებითი შტრიხია (ისევე როგორც ვიდეოკლიპი). თუმცა ალბომების გაფორმების ორიგინალურობით არა მარტო როკ-ჯგუფები გამოირჩეოდნენ. პოპ-შემსრულებლებიც დიდ ყურადღებას უთმობენ იმას, რომ მათი ფირფიტების გაფორმება კონცეპტუალური იყოს, ანუ რაღაც კავშირი მაინც ჰქონდეს იმასთან, რაზეც ისინი ალბომში მღერიან. იყო შემთხვევა, როდესაც ერთ-ერთმა მძიმე ჯგუფმა ორიგინალურობისათვის ფირფიტის ყველა ეგზემპლარში ქალის საცვალი ჩადო.

ნამდვილად საშინელებაა ქართული მუსიკალური პროდუქციის უმრავლესობის გაფორმების ნიმუშებზე თვალის შევლებაც კი. მათში თითქმის იგნორირებულია მუსიკოსის კონცეპტუალური ხედვა (ალბათ იმიტომ, რომ ასეთი ხედვა მათ საერთოდ არ გააჩნიათ). ძირითადად, ალბომების გარეკანებზე მომღერალთა ფოტოებია – ისიც უხეირო. ადამიანს თვალში ხვდება დაბალი ხარისხის პოლიგრაფია. ხშირ შემთხვევაში გარეკანზე მუსიკოსების არაფრისმთქმელი, ხელოვნური ემოციების (ან საერთოდ უემოციო) სახეებია გამოსახული. ახლა მოდაში შემოვიდა მათივე ავტოგრაფებიანი ყდები, თითქოს ამით ალბომი უფრო გაიყიდება.

ძალიან საინტერესოა, რატომ ღირს ქართული ჩანაწერები ასეთი ძვირი, როდესაც მათი უმრავლესობა უგერგილოდ არის გაფორმებული და თავად კომპაქტ-დისკიც ტექნიკურად ძალიან დაბალი ხარისხისაა? ამ ალბომების აბსოლუტური უმრავლესობა ჩაწერილია ე. წ. CD-რომებზე, ანუ საყოფაცხოვრებო ჩასაწერ კომპაქტ-დისკებზე. ფირფიტების გამომშვებთა თავხედობა იქამდეც კი მიდის, რომ თავად დისკის ზედაპირიც კი არა აქვთ გაფორმებული (მასზე უშნოდ წადღაბნილ მომღერალის სახელი და გვარი არ არის სათვალავში ჩასაგდები). თუმცა ქართულ მუსიკაში ამ მხრივ არის გამონაკლისი ალბომებიც, რომლის ავტორებსაც ნაღდად იზრუნეს გაფორმებაზე. ძალიან საინტერესო კონვერტი ჰქონდა „აუტსაიდერის“ 1992 წელს მოსკოვში გამოსულ ვინილის ფირფიტას (LP) „ინსაიდი“. ტექსტებიანი ალბომი „მკვლელი“ კასეტის სახით „აუტსაიდერმა“ 1997 წელს ქუთაისში გამოუშვა. ბოლო წლებში გამოსულ კომპაქტებიდან მართლაც სასიამოვნო გაფორმება ჰქონდა „სოფთ იჯექტის“-ის Wanderer-ს (სიმღერების ტექსტებითურთ), მამუკა ბერიკასა და ნიკა წერეთლის „ანიდან ჰოემდე“-ს, „33 ა“-ს „გზა“-ს და სხვა თითზე ჩამოსათვლელ ალბომებს.