ქართული ალტერნატიული მუსიკის ისტორია (ნაწილი V)

(1990-იანი წლები)

დასაწყისი: „თბილისი Out“ #17, #18, #19 და #20

1990-იანი წლების დასაწყისს თამამად შეგვიძლია ვუწოდოთ ალტერნატიული მუსიკის აღზევების პერიოდი. მიუხედავად ქვეყანაში არსებული არასახარბიელო სოციალურ-პოლიტიკური ფონისა, მუსიკოსები ფაქტობრივად ენთუზიაზმით, ყოველგვარი ფინანსური მოგების გარეშე მუშაობდნენ და მათი გარჯა თითქმის ყოველთვის ნაყოფიერი იყო. იმ პერიოდში ძალიან მომრავლდნენ მუსიკოსები, რომლებიც სრულებით არ ერგებოდნენ კომუნისტური გაგების ფილარმონიულ სტრუქტურებს. ბევრი შემსრულებელი უკრავდა როგორც დედაქალაქში, ისე ქუთაისში, ბათუმში, თელავში, რუსთავში, გორში და სხვა ბევრ პატარა ქალაქშიც კი. მათგან ბევრი კლასიკურ, ზოგი კი მკვეთრად ქართული ხასიათის როკს ასრულებდა.

ხაზგასასმელია, რომ ალტერნატიული მუსიკა მეტწილად ქართულ ენაზე სრულდებოდა. ჯერ კიდევ ანდერგრაუნდში იყვნენ: ლადო ბურდული და მისი ჯგუფი „რეცეპტი“ (სტატიის წინა ნაწილში ხსენებული არტიომ ტროიცკი ამბობდა, რომ ქართულ როკთან, ეთნიკური გაგებით, ყველაზე ახლოს სწორედ ბურდულის შემოქმედება იყო), დადა დადიანის ჯერ „ტაქსი“, მერე „საბავშვო მედიცინა“, ქიშო გლუნჩაძის „ქიშო და ინტელიგენცია“, რობი კუხიანიძის „აუტსაიდერი“. ოდნავ მოგვიანებით ინდივიდუალური მუსიკის შექმნა დაიწყო ირაკლი ჩარკვიანმა. ამ მუსიკოსთა შემოქმედება, ყველა სიკეთესთან ერთად, პროტესტულ ხასიათსაც ატარებდა.

90-ებში ჯგუფებს – „სახლი“, „პრიზი“, „გენეტიკური კოდი“, Soft Eject-ი და სხვებს ქართული მეინსტრიმის შექმნის საკმაოდ წარმატებული მცდელობა ჰქონდათ. ისინი ძალიან მაღალი კლასის ინტელექტუალურ მუსიკას ასრულებდნენ, თუმცა, ქვეყანაში შექმნილმა მდგომარეობამ ამ ჯგუფების უმრავლესობის დაშლა და მუსიკოსების სამშობლოდან წასვლა გამოიწვია.

სწორედ ამ პერიოდში საქართველოს ფარგლებს გარეთ გამოვიდა ქართველ როკშემსრულებელთა პირველი ფირფიტები. 1992 წელს მოსკოვში ჩაწერილი „აუტსაიდერის“ ვინილის ფირფიტა Inside გამოვიდა. ამავე წელს ფირმა „მელოდიამ“ გამოსცა ჯგუფ „პრიზის“ ალბომი „ღამის ქალაქი“. 1993 წელს გერმანიის ქალაქ კიოლნში საკუთარი პირველი მაგნიტოალბომი Svan Songs ჩაწერა ირაკლი ჩარკვიანმა. ამავე წელს გერმანიაში საკუთარი სიმღერები ჩაწერა Soft Eject-მაც. გამოვიდა გიტარისტ თემურ ყვითელაშვილის პირველი ფირფიტებიც. ძალიან საინტერესო ჯგუფები გამოჩნდნენ ქართულ მძიმე როკშიც, რომელთა უმრავლესობის რეპერტუარი ძირითადად ინგლისურენოვანი იყო.

უნდა აღინიშნოს მასმედიის წვლილიც ქართული ალტერნატიული მუსიკის პოპულარიზაციის საქმეში. საქართველოს რადიოს პირველ არხზე დაინტერესებულ მსმენელს დარეჯან გულიაშვილის გადაცემაში „როკი ნაშუაღამევს“ ბევრი ქართული როკჯგუფის ახალი ჩანაწერის მოსმენა შეეძლო. ქართულ პრესაში ახალ და ძველ როკმუსიკოსებს მკითხველებს ბიძინა მაყაშვილი აცნობდა. ახალი მუსიკალური სტილების პროპაგანდა მთლიანად საკუთარ თავზე აიღო განახლებულმა და ახალგაზრდულმა ტელეკომპანია „მეორე არხმა“. ასეთი გადაცემებიდან, რა თქმა უნდა, გამოირჩეოდა სერგი გვარჯალაძის ჯერ „ძაპო“, მერე „Showbiz დაიჯესტი“, რომლის ერთ-ერთ რუბრიკაში „ცოცხალი“ ტელესტუდიაში ცოცხლად მღეროდნენ ხშირად ბევრისთვის უცნობი ახალბედა მუსიკოსები. „მეორე არხზე“ გადიოდა, აგრეთვე, ლადო ბურდულის „ოქროს ბიბილო“, გადაცემები: „პირველი დუბლი“, „როკ-სიტი“, კაკო ვაშალომიძის გიტარის შემსწავლელი კურსები და ქუთაისში მომზადებული როკგადაცემა „კედელი“.

სამოქალაქო ომის დროს იმ მუსიკოსებს, ვინც საქართველოში დარჩნენ, შემოქმედებითი საქმიანობა არ შეუწყვეტიათ, თუმცა მათ ღონისძიებებს საგრძნობლად აკლდა მასშტაბურობა. ყველაფრის მიუხედავად, 1996 წელს თბილისში მაინც ჩატარდა რამდენიმედღიანი ფესტივალი „მარგარიტა 96“, რომელმაც თანამედროვე მუსიკის თითქმის ყველა სფეროში ახალი სახელები წარმოაჩინა. როკმუსიკამ კი ნელ-ნელა დაკარგა ის სოციალური მუხტი, რომელიც იმავე ათწლეულის პირველ ნახევარში ასე თვალშისაცემი იყო. სცენაზე გამოჩნდნენ ჯგუფები: „33ა“, „მთვარის კლუბი“, „ზუმბა“, ბაკურ ბურდული, „ვაკის პარკი“, „კონტრაბანდა“, გიგა მიქაბერიძე, „ამორალი“, დიმა დადიანის „ოქროს კბილი და ცაცხვი“, Best History, Mother On Mondays და სხვა საინტერესო შემსრულებელი.

მნიშვნელოვანი ეტაპი ქართულ თანამედროვე მუსიკაში ქართული FM რადიოების შექმნა იყო. პირველმა დამოუკიდებელმა რადიოებმა ქართველ მუსიკოსებს საშუალება მისცა, მსმენელისათვის საკუთარი შემოქმედება შეეთავაზებინათ. 90-იანი წლების მიწურულს კი ლადო ბურდულმა თბილისში ორი გრანდიოზული საერთაშორისო ფესტივალი მოაწყო, ხოლო კომპანია „მი ფა სი“-მ 2000 წელს პირველი მატარებლის ფესტივალი ჩაატარა, რომელშიც საქართველოს ახალგაზრდა ხელოვანებმა მიიღეს მონაწილეობა, მათ შორის, როკჯგუფებმაც.

უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ქართული რეპისა და ჰიპ-ჰოპის ჩამოყალიბებაც ამ ათწლეულში მოხდა. 90-იანებში გაჩნდნენ ქართული ბოიბენდებიც, რომელთაგან „სახე“ ყველაზე წარმატებული კომერციული პროექტი გახდა.

(დასასრული შემდეგ ნომერში)

ჟურნალი „თბილისი Out“ #21, ივნისი, 2012 წელი