ეკა ჩიხლაძე: „როდესაც მამა „ლედ ზეპელინს“ უსმენდა, ხალხის უმრავლესობა კობზონით ტკბებოდა“

„გმირობის, თანაც უფასო გმირობის ჩადენა იცით, რა ძნელია?“

კლუბ „სარდაფში“ ე. წ. „თვითმფრინავის ბიჭების“ გასამართლების კადრების ჩვენებამ და დავით სოკოლოვის მიერ წაკითხულმა მაშინდელმა საბჭოთა ოფიციოზის კომენტარმა, კიდევ ერთხელ შეგვახსენა, რომ ეს თემა ჯერ კიდევ ტაბუდადებულია და ბევრი რამ საზოგადოებისთვის უცნობია.

სხვათა შორის, ამ უნიკალური კადრების გამომზეურებიდან ორი დღის შემდეგ სოკოლოვი „ვიდეოპატრულში“ ზუსტად იგივე ტონით საუბრობდა ჟურნალისტებზე, რომლებსაც შს მინისტრმა, კახა თარგამაძემ პრესკონფერენცია მიუძღვნა და ლამის სამშობლოს მოღალატეებად შერაცხა.

„სარდაფში“ აჩვენეს სიუჟეტი, რომელიც კომუნისტურ სახელმწიფო ტელევიზიაში გადაიცა. საზოგადოებამ სასამართლო პროცესზე თვითმფრინავის გამტაცებლების საბოლოო სიტყვა მოისმინა, როდესაც მოსამართლემ განაჩენი გამოაცხადა. საღამოზე იმ ფილმებიდან აჩვენეს ფრაგმენტები, რომელშიც მღვდელი თემურ ჩიხლაძე მონაწილეობდა.

ეს ყველაფერი თემურ ჩიხლაძის (მამა თეოდორეს) ქალიშვილის, ეკა ჩიხლაძის წიგნის „დასახვრეტი საქმე“ (გამომცემლობა „აზრი“) პრეზენტაციაზე მოხდა. წიგნის ავტორს, ეკა ჩიხლაძეს, რამდენიმე შეკითხვით მივმართე:

– თქვენი აზრით, უნდა მოხდეს თუ არა ამ ბიჭების რეაბილიტაცია?

– აუცილებლად და ეს წიგნი სწორედ ამიტომ დაიწერა. მე მხოლოდ მამის რეაბილიტაცია შემიძლია, რადგან იურიდიულად მისი მემკვიდრე ვარ. ამ ბიჭებს ერთ წარმონაქმნად, ანუ ბანდად თვლიდნენ. სუყველას რეაბილიტაციისთვის მე ყველა ვაზნა უნდა დამეთვალა, რომელიც თვითმფრინავში დავარდა, იმ ლაინერში ყველაფრი სანტიმეტრებში უნდა გამეზომა, რომელშიც მამაჩემი საერთოდ არ მჯდარა. ახალი კანონმდებლობით საქმის დაშლა მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი, როდესაც ახალი სამხილი არსებობს. ამ სამხილების მოკრებას, რომელიც ამ წიგნშია, მე ძალიან ბევრი წელი მოვანდომე. ეს ძალიან სკრუპულოზული სამუშაო ყოფილა. წიგნში ამ სამხილებს ვაანალიზებ კიდეც. „დასახვრეტი საქმე“ ჩემი პირველი ნაბიჯია და მე უკვე მამის რეაბილიტაციას ვეცდები.

– ზემოთმოყვანილ წერილში თქვენ აღნიშნავდით, რომ მამისგან უდიდესი სითბო და სიყვარული იგრძენით. საინტერესოა უმამოდ როგორ გაიზარდეთ?

– მამამ დედა ძალიან ადრეულ ასაკში შეირთო და ამიტომ ჩვენს შორის ასაკობრივი განსხვავება მცირე იყო. როდესაც მე 14 წლის ვიყავი, ის 33-ის იყო. ძალიან თანამედროვედ აზროვნებდა. მიაჩნდა, რომ ჩვენს შორის თავისუფალი ურთიერთობა უნდა არსებულიყო. როდესაც 9 წლის გავხდი, მამა უკვე ბერი იყო. სწორედ მაშინ ამოიჩემა, მე 33 წლის ასაკში დამხვრეტენო. მან დედას სთხოვა (ისინი განქორწინებულები იყვნენ) ეკა ჩემთან იყოს, მე გავზრდი, რადგან მალე გარდავიცვლებიო. მაშინ დედაჩემი ვერაფერს მიხვდა. რატომღაც ეგონა, რომ მამა დაავადებული იყო და რაღაცას უმალავდა. ამის შემდეგ 5 წლის განმავლობაში მე და მამას ერთმანეთთან ყოველდღიური კონტაქტი გვქონდა. სადაც მიდიოდა, ყველგან დავყავდი. აქედან გამომდინარე, ეს ბიჭებიც ჩემს ცხოვრებაში შემოვიდნენ. ისინი ყველგან დამყვებოდნენ, სახლში გვსტუმრობდნენ. ფაქტობრივად, მე ერთი დიდი ოჯახი მქონდა, რომელიც ერთ დღეს თავზე დამენგრა.

– თვითმფრინავის გატაცება დღეს ტერაქტად ითვლება. თქვენ როგორ შეაფასებთ მაშინდელ გატაცებას?

– სხვა მომენტია, როდესაც ამას მატერიალური საფუძველი აქვს. ამ შემთხვევაში ეს მართლაც ტერაქტია, მაგრამ აღნიშნულ გატაცებას სხვა მოტივი ჰქონდა. თანაც ეს ბიჭები მატერიალურად უზრუნველყოფილი ოჯახებიდან იყვნენ, რომელთათვისაც უცხოეთში წასვლა ძნელი საქმე არ იყო. მაგალითად, სოსო წერეთელი გერმანიიდან ორი თვის ჩამოსული იყო, მამამისი აკადემიკოსი გახლდათ. დათო მიქაბერიძის მამა „ინტურისტის“ სამმართველოს უფროსი იყო. წარმოიდგინეთ, რა ადვილი იყო მისთვის უცხოეთში წასვლა.

ივერიელების მამაც აკადემიკოსი გახლდათ და ისინი უცხოელებთან ერთად პატრის ლულუმბას სახელობის საერთაშორისო ურთიერთობების ინსტიტუტში სწავლობდნენ და რომ მოენდომებინათ, თავისუფლად წავიდოდნენ. გეგა კობახიძეს საბერძნეთიდან სწორედ იმ პერიოდში ჰქონდა მოწვევა და მალე გადაღებებზე უნდა წასულიყო. მამაჩემის მამაც მაღალი თანამდებობის პირი იყო, მაგრამ მან ყველაფერზე უარი თქვა. მე მგონი, ეს ჩაკეტილი საბჭოთა სივრციდან პროტესტის ნიშნად გაქცევის სურვილი იყო. ესენი ძალიან განათლებული ბიჭები იყვნენ, რომელთაც გაცილებით მეტი უნდოდათ, ვიდრე სხვებს. მათ საბჭოთა ვაკუუმ-წნეხიდან გარღვევის გაკეთება უნდოდათ და მოახერხეს კიდეც.

– ეკა, ვიცით, რომ არსებობს გმირობა და არსებობს დანაშაული. ამ ორს შორის სად დააყენებდით „თვითმფრინავის ბიჭების“ ქმედებას?

– ისინი თავისუფლებისთვის მებრძოლები იყვნენ. მათი დანაშაული ის იყო, რომ ისეთებად დაიბადნენ, როგორებიც იყვნენ. გმირობა კი ალბათ ის იყო, რომ ყველაფერი დაინახეს (ეს ჩაკეტილი სივრცე) და სხვების სათქმელიც თქვეს. ამიტომ, შეიძლება ითქვას, დამნაშავეებიც იყვნენ და გმირებიც, თუმცა სინამდვილეში არც ერთნი იყვნენ და არც მეორენი. მათ სურდათ, ადამიანები ყოფილიყვნენ. ჩვენ ბევრს გვგონია, რომ ვცხოვრობთ, სინამდვილეში უმრავლესობა მხოლოდ ვარსებობთ. გმირობის, თანაც უფასო გმირობის ჩადენა იცით, რა ძნელია? ისიც კი გესმის, რომ ამ გმირობის გამო მადლობას არავინ გეტყვის. ეს ბიჭები ალბათ თეთრი ყვავები იყვნენ. როცა მამა „ლედ ზეპელინს“ უსმენდა, გარშემო მყოფი ხალხის უმრავლესობა კობზონით ტკბებოდა. ის შოპენჰაუერს, ხოლო ბევრი მხოლოდ „პრავდას“ კითხულობდა.

– როგორ შეაფასეთ სპექტაკლი „ჯინსების თაობა“?

– საშინელი რეაქცია მქონდა. თავიდან ვერ წარმომედგინა, როგორ შეიძლებოდა ყველაფრის პიესაში გაცოცხლება, თან ეგოისტურად მეგონა, რომ ეს პრობლემა ჩემში უნდა ყოფილიყო და მხოლოდ მე უნდა მეგლოვა. მერე დავინახე, რომ ეს მართლაც საჭირო იყო და ხალხს აინტერესებდა. კარგია, რომ ეს ახალმა თაობამ ნახა.

ბევრი ამ ამბავს პოლიტიკურ საბურველში ხვევს, შევარდნაძის საწინააღმდეგოდ იყენებენ და იმაშიც ვერ ერკვევიან, მაშინ რა მოხდა, ვინ ვის ესროლა. ისინი რაღაც ზოგადად, პათეტიკურად, ფრენის იდეაზე ლაპარაკობენ და ამის იქით არავინ მიდის. ამ სპექტაკლის დამდგმელებს მამაჩემის მიერ დაწერილი მუსიკის გამოყენების უფლებაც მივეცი. ჩემმა შვილმა, თეოდორემ იქ საკუთარი თავი ითამაშა. სხვათა შორის, იგი ბაბუას ძალიან ჰგავს ფიზიკურად, თვალებით, ხასიათით. მას მამაჩემის მუსიკალური ნიჭიც გამოჰყვა. მაინც ძალიან იმოქმედა ამ სპექტაკლმა, ვნერვიულობდი და ეს წიგნი რომ გამოვუშვი, ისეთი გრძნობა მქონდა, თითქოს დავიცალე. დღეს უკვე შვება ვიგრძენი და აბსოლუტურად კმაყოფილი ვიქნები, როდესაც მამაჩემის რეაბილიტაციას მივაღწევ.